મારા ડાયરીના પાના -દ્રશ્ય ૧૨, ૧૩

જુનીઅર નું વરસ પૂરું થયું. અને અમારો ક્લાસ પ્રમોટ થઇ સિનિયર બી. કોમમાં આવ્યો. જે હતા તેજ બધા હતા કોઈ નવું નહોતું કોઈ નપાસ નહિ. હવે કમ સે કમ બી કોમ થવા ની આશા હતી. ને પાસ થઇ ઠરી ઠામ થવા ની આશા બંધાઈ. પાસ થઇ સ્વતંત્ર જીવન ગાળવાના ક્યારેક સ્વપ્ના જોતો. દરેક શનિ , રવિવારે નાટક સિનેમા જોવા નાં મનસુબો ઘડતો પછી ભણવા ને વાંચવાની લપ નહિ રહે. મિત્ર વસાવડા હવે બી કોમ પાસ થઇ ગયા હતા ને નોકરી માં લાગી ગયા હતા. તેઓએ આગળ ભણવાનું માડી વાળ્યું.તેઓ જે આરામ ની જીંદગી જીવતા તેવા જીવનની મને અભિલાષા હતી. તેમનું મળવાનું ઓછુ થયું હતું. ફક્ત રવિવારે તેમને રજા હોઈ ત્યારે અમો સાંજે જુહુ ફરવા જતા. સાથે ક્યારેક રામદાસ પણ આવતા. રામદાસ અને મંગળદાસ બે સગા ભાઈ હતા. મંગળદાસ પણ અમારી સાથે વાતો ચિતો કરતા બન્ને ભાઈઓ મગળ વિલાના માલિક હતા જેમાં વસાવડા ભાડૂત હતા. રામદાસ અમારા થી એક વરસ પાછળ હતા. મિત્ર ત્રિવેદી ઇન્ટર પછી હમેશ માટે સુરત ચાલ્યા ગયા. અને ત્યાં મંદિર માં પૂજારી થઇ ગયા. ઇન્ટર માં પાસ થયા કે નહિ તેની ખબર પડી નહિ. કોલેજ સરુ થઇ ગઈ. અહીં ભુપેન્દ્ર શાહ સાથે મિત્રતા થઇ. રમેશ વ્યાસ તો મિત્ર હતા જ. આમ અમારી ત્રિપુટી થઇ. અમે સાથે ભૂપેન્દ્રની હૉસ્ટેલ માં જતા ત્યાં બેસતા ને વાતો ચીતો કરતા ને પછી હું ઘરે આવતો અને રમેશ તેની નોકરી પર જતો. ક્યારેક શનિવારે અમો કિંગસર્કલ થી મુયઝીયમ ટ્રામ માં જતા. આ કલાક ઉપર ની મુસાફરી માં,પાસ થઇને કેવી જીંદગી જીવવી તે વિશે ચર્ચા કરતા. મ્યુંઝીઅમ ઉતરી ઈરાની હોટલમાં ચાહ પીતા ને પાછા ફરતા. કોલેજમાં એક જાણીતી વ્યક્તિ તરીકે મને બધા ઓળખતા તો ઘણા પણ મિત્રતા બહુ ઓછા સાથે હતી. એક દિવસ ઈકોનોમિક્સનો પિરિયડ હતો. હું મોડો પડ્યો. વરસાદની એ સિઝન હતી. કોઈ કારણે પ્રોફેસર છોકરાઓ થી નારાજ હતા તેથી લૅક્ચર આપવાની ના કહી ગુમ સૂમ ખુરશીમાં બેસી ગયા સન્નાટો છવાઇ ગયો. તેજ સમયે મારી ક્લાસ માં આગળના દરવાજે એન્ટ્રી થઇ. મારા બન્ને હાથમાં ચોપડાના ઢગલો હતો માથે ટોપી અસ્ત વ્યસ્ત હતી ખભે રૈન કોટ લટકતો જમીન પર રેલાતો હતો. મારી ફૂની એન્ટ્રીથી ક્લાસ આખો હસી પડ્યો પ્રોફેસર પણ હસી પડ્યા. ફરી ફરી ને બધાને હસવું આવતું રહ્યું. જ્યારે ઉભરો સમી ગયો ત્યારે પ્રોફેસર લૅક્ચર શરૂ કર્યું. હું ધીમે રહી ચુપ ચાપ પાછળ જઈ બેસી ગયો છોકરાઓ મને આ પ્રોફેસર ની કાર્બન કોપી કહેતા. કારણ હું આબેહૂબ તેમના જેવો જ લાગતો. કોલેજમાં અભ્યાસ આગળ ચાલ્યો. પ્રોફેસર કોર્સ પૂરો કરવા એકસ્ટ્રા ક્લાસ લેતા. હવે ફાઈનલ પરીક્ષા પાસે આવી રહી હતી. વાતાવરણ સીરયશ થતું હતું. પણ કોલેજના દાદાઓ ગુબ્બી એન્ડ કું ને કઈ ફરક પડતો નહિ. મને એ પરવડે તેમ ન હતું. હજુ મારી પાછળ બીજા સાત ભાઈ બહેન ને ભણવાનું હતું અને મોટાઈ ની ઉમર વધતી હતી. હવે કેબીન હોવાથી અમો ત્રણે ભાઈ કેબીન માં વાંચતા અને ત્યાં જ સુતા. મનુભાઈનો મિત્ર ઉપાધ્યાય પણ પરીક્ષા વખતે વાચવા આવતો. હું મિત્ર વસાવડાની નોટ્સ લાવ્યો હતો. બહુ સરસ હતી ને તે નિયમિત વાચતો. પાર્લાના સાથે ભણતા મિત્રો ઉદેશી ,ભીખુ ચંદ્રકાંત ઓઝા વગેરે સાથે ક્યારેક જુહુ પર મુલાકાત થતી ને પરીક્ષા તથા અભ્યાસ ની ચર્ચા થતી. બી. કોમ ની પરીક્ષા બહુ નજીક આવી ગઈ. બી કોમ પછી શું તેનો વિચાર હમણાં કોઈ કરતું નહિ. પરિક્ષાની તારીખ આવી ગઈ. પછી નંબર તથા સીટીંગ વ્યવસ્થા પણ યુનિવર્સિટી માં મુકાયા. ખબર પડતા જ હું સવારે પરવારી યુનિવર્સિટી ગયો. નંબર અને સિટીગ એરેજમેન્ટ જોઈ પાછો આવ્યો. બી કોમ માં દસ પેપર હતા રોજ ના બે પેપર. પરીક્ષા અગીઆર વાગે શરુ અને છ વાગે પૂરી. પરીક્ષા સીડ્નઃમ કોલેજ મા હતી. પરીક્ષા ની તૈયારી જોર માં હતી. પરિક્ષાનો દિવસ આવી ગયો સવારના વેહલો ઉઠી પરવારી ગાડી પકડી કોલેજ ગયો સાંજે છ વાગે પરીક્ષા પૂરી થતી, ઘરે આવતા સાત ઉપર વાગતા. આવતા ગાડીમાં વીતેલા પપેરની મિત્રો સાથે ચર્ચા કરતા અને કાલની તૈયારી કરતા. આ ક્રમ પાચ છ દિવસ ચાલ્યો. છેવટે પરીક્ષા પૂરી થઇ આજે પરીક્ષાનો વિદાઈ દિવસ હતો, છેલ્લો પેપર ઓડિટ નો હતો. જ્યારે બેલ પડ્યો ને બધા બહાર આવ્યા ત્યારે વાતાવરણ માં ખુશી હતી કેટલાક પિક્ચર ના પ્લાન કર્યાં તો કેલાકે મુસાફરી ના. રિઝલ્ટ જે આવેતે પણ હાલ પૂરતું હળવાફૂલ થઇ ગયા. એક છોકરા એ રસ્તા પર પોતાનો પાર્કેર સહીનો ખડીઓ પછાડી શુકન કર્યા. આમ બી.કોમ. નું વરસ પૂરું થયું

13-દોસ્ત ના લગ્ન

મારા દોસ્ત વસાવડા હવે સિનિયર બી કોમમાં હતા. તેઓ અભ્યાસમાં બીઝી હતા. હવે મળવાનું પહેલા કરતા ઓછુ થઇ ગયું. જુહુ પર ફરવા જવાનું પણ રવિવાર સિવાઈ બનતું નહિ. આ સંજોગોમાં નવા દોસ્ત રમેશ વ્યાસ અને ભુપેન્દ્ર શાહ થયા. રમેશ ભણવા સાથે નોકરી પણ કરતો. લાગણીશીલ  છોકરો હતો. ભુપેન્દ્ર હેપી ગો લકી છોકરો હતો. તે તેની જ્ઞાતિની હોસ્ટેલમાં રહેતો. કોલેજ છૂટ્યા પછી અમો અવર નવર તેની રૂમ પર જતા ને રસ્તે જતા અધૂરી વાતો ત્યાં બેસી પૂરી કરતા. આ રમેશના લગ્ન જુનીઅર ના વૅકેશન માં શીહોર તેના ગામે હતા. મને રમેશે બહુ આગ્રહ કર્યો અને સાથે લઇ જવા પ્લાન કર્યો. હું તેને નારાજ ન કરી શક્યો. આમ તો રમેશ ઘણી વાર મારી સાથે રેહવા મારા ઘરે આવતો. અને સાંકડ માકડ એડજસ્ટ થઇ જતો. બાની સરભરા તેને ગમતી. તે ઘરમાં ભળી જતો. આટલા સહવાસ પછી હું પણ તેના બહેન બનેવી ને ઓળખતો. બાની રજા સિહોર જવા મળી ગઈ. મોટાઈ ની રજા બાના કેહવાથી મળી ગઈ. અમારે લગ્ન પહેલા પોચવાનું હતું. પ્લાન એવો કર્યો કે વડોદરા ઉતરી તેના મિત્ર કુલેન્દુ તથા તેની બે બહેનો કુમારી ને માલા ને લઈને શિહોર જવું. જવાનો દિવસ આવી ગયો. રમેશ તેની પેટી લઇ આવી ગયો. મારી પણ નાની પેટી પેક કરી. અમો એ તે રાત્રે અમદાવાદ પેસેન્જર પકડી. સવારે અગિયાર વાગે બરોડા પહોંચ્યા. રિક્ષા કરી કુલેન્દુને ઘરે પહોંચ્યા. ઘર જૂની ટાઇપ નું હતું. લાકડા નો દાદર ચઢી ઉપર ગયા. નીચે ચોક હતો. ઉપર માં લંબચોરસ અન્ધારીઓ રૂમ અને તેને અડીને એક  રસોડું અને બીજો બેઠક રૂમ. બેઠક રૂમમાં હિચકો હતો. બે ભાઈ તથા બે બહેન અને માં નો પરિવાર હતો. રમેશ તો હળી ગયો પણ મને થોડું અતડું લાગતું તેમના માં બહુ હોશીલા અને પ્રેમાળ હતા. અમો બીજી સવારે શિહોર જવાના હતા નાહી ધોઈ જમ્યા. પછી ગપ્પા માર્યા..માળા રેડીઓ આર્ટિસ્ટ હતી તે સુંદર ગાતી.  તે વખતે બૈજુ બાવરા ફિલ્મ ચાલતી હતી. સવારે ઉઠી નિત્ય ક્રમ પરવારી નાની ગાડીમાં શિહોર ગયા. ગામ બહુ નાનું હતું. રમેશનું ઘર જુનું ને નાનું હતું.જુજ ઘરો માં ઇલેક્ટ્રિક લાઈટ તથા સંડાસ હતા. કુલેંદુ પરિવાર તથા હું તેના મામા જે વકીલ હતા તેને ત્યાં ઉતાર્યા. તેમનો બંગલો ટેકરી પર હતો. ને સ્વછ હતું. બધી જાતની સુવિધા ત્યાં હતી સાંજે વરઘોડો નીકળવાનો હતો. બપોરે વિધિ શરુ થઇ અને તે પત્યા પછી વર ઘોડાની તૈયારી થઇ. વાજાવાળા આવી ગયા ને ઘર આગણે લોકપ્રિય ધુન વગાડવી ચાલુ કરી. સાજન મહાજન ભેગું થયું. વરઘોડો ચાલ્યો. આગળ વાજા તથા બેન્ડ વાળા હતા પછી પુરુષ વર્ગ અને વરરાજા અને છેલ્લે સ્ત્રીઓ. વરરાજા ઘોડા પર હતા. વરઘોડો શિહોર ના મુખ્ય માર્ગો પર ફરતો ફરતો નદી પર આવ્યો. કન્યા નદીની સામે પાર હતી. નદી પાર કરી વરઘોડો જવાનો હતો. તે માટે બે નૌકા હાજર હતી. અમો પાટિયાના પુલ બનાવી નૌકામાં ચડ્યા. આખો વરઘોડો વરરાજાના ઘોડા સહીત નૌકા માં આવી ગયો. રાત પડી ગઈ. પટ્રોમેક્ષ ની લાઈટો ઝગારા મારતી હતી. વાજાવાળા ફૂલફોર્મ માં ભૂલ ગયે સાવરિયા વગાડતા. કુલેંદુ ની બહેન માલા ઈમોશનલ થઇ વારંવાર એ ગીત ગાતી. હું રમેશના બનેવી સાથે વાતોમાં લીન હતો.  આખું વાતાવરણ બહુ મંગળમય હતું. સર્વે સંગીતના નાદમા ડોલતા હતા. અટેલામાં કીનારો આવી ગયો. વરઘોડો કન્યાના માંડવે ગયો. વિધી પત્યા પછી જમવાનું હતું. શેરીમાંજ પંગતો પડી. એક બાજુની બેઠક બનાવી અને બીજી બાજુમાં પીરશાયું. જમવામાં બામણ ને પ્રિય લાડવા હતા. નદી કિનારે ઘર હોવાથી ક્યારેક રેતીનો સ્પર્શ આવી જતો. લગ્ન પુરા થયા ને પાછા વડોદરા પોહચી ગયા.અને ત્યાંથી બીજે દિવસે હું મુંબઈ રવાના થયો. રમેશ તેની વાઈફ અને પરિવાર શોહોરમાં હતા હું મુંબઈ પહોંચી અભ્યાસ માં પડી ગયો. આમ વરસ પૂરું થયું ને હું સીનીઅર બી.કોમ. માં આવી ગયો. મારા મિત્ર વસાવડાની નોટસ હું લઇ આવ્યો. તે બી.કોમ. પાસ થઇ કોઈ કંપની માં કામ કરતા હતા. અમો સાંજના કોઈક વાર મળતા. ખાસ કરીને શનિ રવિ અને જૂની વાતો કરતા અને નવાજૂની ની આપ લે કરતા. તેઓ બહુ સાદા હતા. શર્ટ પેન્ટ ની બહાર રાખતા અને કૅન્વાસ ના બૂટ પહેરતા. રંગે ગોરા અને તલવાર કટ મૂછ રાખતા. વાચનના શોખીન હતા. મારા બીજા મિત્ર શાગાણી હતા. તેઓ શરીરે તંદુરસ્ત હતા. તેઓ બી.કોમ. પછી એલએલબી થયા. ને કોઈ ખાનગી કંપની માં સારી પોસ્ટ પર હતા. તેઓ. 988માં મારી એમેરીકા યાત્રા દરમ્યાન હાર્ટ એટેક માં મૃત્યુ પામ્યા. હું એમેરીકા થી પાછો આવ્યો ત્યારે તેમના ઘરે ગયો હતો અને તેમની પત્નીને ખુબ દિલાસો આપ્યો હતો. મારા મિત્રો અનેક હતા પણ આ બે ખાસ. વસાવડા પછી મુંબઈ છોડી નોકરી અર્થે બીજે ગયા..955 પછી તેમના કોઈ સમાચાર નથી. તે પછી થોડાક સમય માટે ત્રિવેદી મારા મિત્ર હતા. તે થીગણાં ને હસમુખા હતા. તેઓ કોલેજ દરમ્યાન ટ્યૂશન કરતા અને પૈસા ક માતા અમે ઘણી વાર ચાહ પીવા સાથે જતા. તે તેમની બેનના બંગલા માં ખાર માં રહેતા. પણ આ મિત્રતા બહુ લાંબી ચાલી નહિ. તેઓ ઇન્ટર પછી સુરત ચાલી ગયા. પછી લક્ષ્મીકાંત સાથે દોસ્તી થઇ. તેઓ ઘરે આવતા. તેમના નાનાભાઈ બીપીન પણ મારા દોસ્ત હતા. મને આ વરસે પણ બોક્ષીગં માં ટ્રોફી મળી હતી. દાદાજી આ સમાચાર લાડ જ્ઞાતિની ત્રિમાસિક બૂક બહાર પડતી તેમાં આપતા. આ વરસ દરમિયાન ભુપેન્દ્ર શાહ તેમજ રમેશ વ્યાસ મિત્રો ખાસ થયા. રમેશ લગ્ન થવા થી નોકરી માં ધ્યાન આપતો. ભણવાનો સમય ઝાઝો મળતો નહિ. કોલેજ પણ નિયમિત ભરતો નહિ.

ધનંજય સુરતી