‘બેઠક’માં ભાવભર્યુ અને સ્નેહ નીતરતું સ્વાગત્.

મિત્રો નમસ્કાર.
સોમવાર અને શુભ શરૂઆત.
૨૦૨૨ આવી ગયું આ વર્ષે આપણે નવી શ્રેણીની શરૂઆત કરશું
ભાષાના વૈવિધ્યને માણવું હોય તો આપણી ભાષાના દરેક સ્વરૂપને માણવાં જોઈએ પછી એ ગદ્ય સિવાય પદ્ય કેમ ન હોય? કવિતા ગીત ગઝલ બધું જ આખરે તો શબ્દનો કમાલ જ ને! જે ભાષાને ખીલવે છે.મિત્રો આ વર્ષે દર સોમવારે આપણે માણીશું લેખિકા રશ્મી જાગીરદારની કલમનો કસબ એમની નવી શરુ થતી શ્રેણીનું નામ છે “હેલીનો માણસ’
એ પહેલા આવો રશ્મિબેન જાગીરદારનો પરિચય કરીએ.
રશ્મિબેન એટલે દરેક મોસમમાં ખીલતું ફુલ,ભલે શિક્ષણ મેળવ્યું  ગણિત અને વિજ્ઞાન સાથે પણ શાસ્ત્રીય સંગીત, લેખન અને  કળાને પણ તેમણે તેમના જીવનમાં સ્થાન આપી મનની મોસમને ખીલવી. તેમની પાસે વ્યહવારુ દ્રષ્ટી કોઠાસૂઝ સાહિત્ય પ્રત્યેનો પ્રેમ અને સાથે અધ્યાત્મ તરફનો અભિગમ બધું જ છે.આ બધું વસ્તુએ તેમને એક અનેરું સ્વત્વ અને વ્યક્તિત્વ આપ્યું.
અનુભવે અને વાંચનને તેમને સાહિત્ય વાંચતા સાથે મૂલ્યાંકન કરતા પણ શીખવ્યું.પોતે શિક્ષણ ક્ષેત્રમાં તો સફળ હતા પણ ખંત અને તેમના જીવંત રસે તેમને નવો અભિગમ આપ્યો જેનો પ્રભાવ તેમની કલમમાં ઉપસી આવેલો આજે પણ દેખાય છે.

નિતનવા વિષયો સાથે લખવું અને ભાષાની સાથે કલમને પણ તેમણે કેળવવી.. પછી તો તેમની કલમ ચાલી, લેખો,વાર્તાઓ, કાવ્યો, હાસ્યલેખો, રસાસ્વાદ, બાળ વાર્તા, નિબંધ વગેરે લખવા માંડ્યા આજે અનેક છાપા અને મેગેઝીનમાં તેમનું સર્જન પ્રગટ થાય છે.પ્રતિલિપિ પર તેમના 289668 જેટલા રિડર્સ તેમજ 3069 ફોલોઅર્સ છે. આમ વિજ્ઞાન અને ગણિતની દુનિયામાં ડૂબેલા રહેતા રશ્મિબેને સાહિત્યના વાંચન સાથે સર્જન કરી પોતાની મનગમતી વસંત ખીલવી સમયના અભાવે અંદર ધરબાઈને પડેલો સાહિત્ય-શોખ, કૃતિઓ બની ખીલી ઉઠયો.
આજથી ‘બેઠક’નો બ્લોગ “શબ્દોનું સર્જન” પર તેમની નવી શ્રેણી શરુ કરશે.

આપણને સૌને ખલીલ સાહેબની ગઝલનો રસાસ્વાદ કરાવશે કવિને માણી,જાણી પોતે ખુશીના ગુલાલથી ખુદને રંગી આપણને સૌને રંગશે જે તમારી નવું જાણવાની અને સાહિત્ય માણવાની જીજ્ઞાસા પૂરી કરશે. મિત્રો નવીનતા સભર આ શ્રેણીને વાંચવાની અને વધાવવાની જવાબદારી આપણી છે.
રશ્મિબેન જગીરદારનું ‘બેઠક’માં સ્વાગત છે.

-પ્રજ્ઞા દાદભાવાળા 

ઋણ સ્વીકાર

નમસ્કાર મિત્રો,
છેલ્લા બે વર્ષથી સૌ કોઈએ કોરોનાકાળમાં ઘરમાં પોતાની સાથે રહી, ઘરમાં બેસી અનેક પ્રવૃત્તિ કરી. “શબ્દોનું સર્જન” બ્લોગનાં લેખકે એક વિષય પકડી ૫૧ લેખ લખ્યા અને લખવા માટે વાંચન કર્યું અને વાંચને તેમને સર્જન કરતાં શીખવ્યું.
વાંચન એ લેખિત અથવા મુદ્રિત શબ્દોમાંથી અર્થ કાઢવાની પ્રક્રિયા છે એવું મને સદાય લાગ્યું છે.દરેક વાચક વાંચન દરમ્યાન અંદરની સમજણથી પસાર થાય છે.એટલે લેખનની પ્રવૃત્તિ સારા વાંચનનો સાર છે એમ કહી શકાય.
આપણે લખીએ ત્યારે કેવો વાચક જોઈએ છે? આજના દોડતા યુગમાં આપણને પ્રતિભાવની અપેક્ષા પણ વધારે હોય છે.હું લખું તો કોણ વાંચશે ?આવો પ્રશ્ન થાય ત્યારે કલમ બંધ કરી મૂકી દેવી જોઈએ..કારણ આપણે બીજા માટે જ લખીએ છીએ.લેખન માણસને વિકસવાની પ્રક્રિયામાં લઇ જાય છે.અર્થગ્રહણ થાય તો જ અભિવ્યક્ત કરી શકાય.
હવે કોણ વાંચશે? નો જવાબ શોધવા-સેમ્યુઅલ ટેલર કોલરિજની વાતને સમજવા જેવી છે.
“વાચકો ચાર પ્રકારના હોય છે.પ્રથમ રેતીની ઘડિયાળ જેવા હોય છે,તેમનું વાંચન રેતી જેવું  હોય છે, તે ચાલે છે અને બહાર નીકળી જાય છે અને પાછળ કશું રહેતું નથી. બીજા નંબરના વાચક એ સ્પોન્જ જેવા હોય છે.લગભગ એક જ વારમાં નીચોવીને તે પાછું આપે છે, તો ક્યારેક માત્ર ધીરે ધીરે નીચોડ આપે છે. ત્રીજા વાચક એ જેલી-બેગની જેમ છે, એ માત્ર કચરો અને રેતીને જાળવી રાખે છે અને ચોથા વાચક હીરાનાં શોધક છે,જે નકામું છે તે બધાને કાપીને તરાસી, માત્ર શુદ્ધ રત્નો જાળવી રાખે છે. “
“શબ્દોનું સર્જન” બ્લોગ પર આપણે ઘણા બધાને આમંત્રણ આપીએ છીએ કે આપ અહીં આવી તમારી કોલમ કે શ્રેણી કે આર્ટીકલ લખી વ્યક્ત થાવ વિકસો અને વિકસાવો, એક ભાઈએ મને પૂછ્યું કે તમારા કેટલા વાચક છે.? મેં કહ્યું ખબર નથી.અહીં માનસિકતાની વાત કરવી છે.મેં કહ્યું અહી ઘર સમજી લખો પછી બીજે પ્રગટ કરી શકો છો.તેમણે કહ્યું મારે વિકસવું છે હું એવા facebook પર કે છાપામાં લખીશ જે ૨૦૦ બીજી સંસ્થાને મોકલી મને પ્રચલિત કરે. મેં કહ્યું સારું ! ઘણાનાં બોલાયેલા શબ્દો તેમના વિચારોના પ્રતિબિંબ પાડતા હોય છે .અભિવ્યક્ત થયેલાં શબ્દો દ્વારા વ્યક્તિના વ્યક્તિત્વની ચોક્કસ છબી પ્રગટ થાય છે એમ હું માનું છું.
“શબ્દોનું સર્જન” બ્લોગ લેખકને પોતાની વાત, વિચાર અને અનુભવને પ્રગટ કરવાનું માધ્યમ આપે છે. કોઈવાર ન લખ્યું હોય તો બળ અને ધ્યેય પણ આપે છે.દરેક વ્યક્તિમાં વિચારની ક્ષમતા છે.અને સર્જનશક્તિ પણ હોય છે.શ્રેણી કે કોલમ લખવાથી પ્રતિભા અને પ્રતિબદ્ધતા બન્ને ખીલે છે.
હવે મારે ખાસ અભિમાન સાથે વાત કરવાની કે સોમ થી શનિવાર દરમ્યાન આપણા બ્લોગના લેખકો જેમણે નિયમિત લખી પોતાની પ્રતિબદ્ધતા તો પુરવાર કરી છે પણ સાથે વાંચન કરી અર્થગ્રહણ કરી પોતાની સર્જનાત્મકતા ને ખીલવી છે.જેનો મને ગર્વ છે.અને તેઓ દરેક અભિનંદન ને પાત્ર છે.
કોણે શું લખ્યું ?તો ચાલો જોઈએ.
સોમવારે રાજુલ કૌશિકે -વાર્તાઓનાં ભાવાનુવાદ કર્યા.
મંગવારે -ગીતાબેન ભટ્ટે -સિક્કાની બીજી બાજુ દર્શાવી.
બુધવારે -જિગીષા દિલીપે “અજ્ઞાતવાસ “નવલકથા લખી
ગુરુવારે -અલ્પા શાહે“જ્યાં ન પહોંચે રવિ ત્યાં પહોંચે કવિ”અન્ય ભાષાની કવિતાના ભાવાનુવાદ આપ્યા.
શુક્રવારે-રીટાબેન જાનીએ” સ્પંદન”ની લેખમાળામાં સ્વરચિત પંક્તિ રચી રસાસ્વાદ કરાવ્યો.
શનિવારે -મૌલિક નાગરે  “હોપસ્કોપ”  તેમના પત્ની ડો. અંજલિના અનુભવનો ખજાનો લઈને આવ્યા.
તો ક્યારેક કુમુદબેન પરીખે પણ પોતાના અનુભવ પીરસી આપણા જ અનુભવ લખતા હોય તેવો અહેસાસ કરાવ્યો.
આ બધામાંથી આપણે શું શીખ્યા?
આપણે ભાવ અને વિચાર પ્રગટ કરતાં શીખ્યાં, અનુભવ અને લાગણીઓની અભિવ્યક્તિ કરી, વાચકવર્ગ  ઉભો કર્યો.સતત દર અઠવાડિયે લખ્યું માટે વિચારોમાં ક્રમબદ્ધતા મળી,વાંચન થકી જ્ઞાન સંચિત કર્યું .આમ વાંચનનું મહત્વ સમજ્યા,તો ઘણા લેખકે વાચિકમ કરી વિડીયો પ્રસ્તુત કરી,જેને લીધે સમયના અભાવને લીધે,ન વાંચન કરતા લોકોએ તેમને સાંભળી,વાંચવા જેવો આનંદ મેળવ્યો. ટૂકમાં બધું મેળવ્યું અને ગુમાવ્યું કશું જ નહિ.આમ આપણે વાંચતા લખતાં સ્વતંત્રપણે વિચારતાં અને અભિવ્યક્ત કરતાં શીખ્યાં.
દરેકનાં લખાણમાં એક પ્રકારનું આકર્ષણ અને ઊંડાણ તો છે જ ..પણ વાચકોએ લેખકોને ખૂબ પ્રેમથી ઝીલ્યાં,એટલો જ હૂંફાળો પ્રતિસાદ આપ્યો એનો મને રાજીપો છે.દરેક લેખક માટે વાચક અગત્યનાં છે જ. નિજાનંદ માટે લખતો લેખક અંતે તો કોઈના હ્રદય ને સ્પર્શવા અને કોઈ એક નાના ખૂણે પડેલી સિતારના તારને રણકારવાની ખેવના રાખતો જ હોય છે. લેખનયાત્રા દરમ્યાન અનેક સંકટોનો સામનો કરતાં કોરોનાકાળનાં પડકારોને પણ સ્વીકારી લેખકોએ પ્રતિબદ્ધતા દેખાડી ત્યારે હું નિયમિત નથી લખતી તેનો વસવસો તો સાથે ક્ષોભ પણ અનુભવું છું.આપણે સૌ વિકસી રહ્યાં છીએ માટે આપણા લેખકો માટે ગર્વ થયો અને તેમના ઉજળા ભવિષ્યના સંકેત દેખાયાં.જે પહેલાં બ્લોગ પર લખતાં હતાં તે કલમ કેળવી અને હવે બીજા બ્લોગ કે છાપામાં બેધડક લખે છે ત્યારે અભિમાન અનુભવું છું. હું વખાણ કરું ત્યારે લાગે છે કે “વરના વખાણ કોણ કરે વરની માં” પણ સાચું કહું,તમારા  પ્રતિભાવો દ્વારા તેઓને વધુ લખવા તમે સૌએ પ્રોત્સાહિત કર્યા છે, માટે વાચકોનો પણ ઋણ સ્વીકાર કરું છું.

અહીં હું જશ લઇ માત્ર ગર્વ થયાની વાત નથી કરતી ‘બેઠક’ પ્રેરણા આપી માત્ર નિમત્ત બન્યું છે,એ ખરું ,પણ દરેક વ્યક્તિ ઈશ્વરનો તેજ -તણખો છે.દરેક તિખારામાં પરમ આનંદ, જ્ઞાન અને શક્તિ છે. આ વાત અહીં પુરવાર થાય છે,અંતે સૌના ઋણ સ્વીકાર સાથે દરેક સર્જકોનો આભાર માની વધુ લખો અને લખતાં રહો તેવા ભાવ સાથે તેઓને ફરી નવી શ્રેણી શરૂ કરવા આમંત્રણ આપું છું.

પ્રજ્ઞા દાદભાવાળા

લ્યો નવું વર્ષ આવી ગયું..દરેક માણસમાં સંવેદનાઓ હોય જ છે.અનુભવો હોય છે અનેક વસ્તુ યાદ રાખવી છે છે જે એને ભુલવી પણ નથી ભૂલવા દેવી નથી અને નવું પણ કરવું છે.બસ નવા દિવસની નવા વર્ષનું બહાનું લઇ નવું કરવાનું નવા થવાનું રોજ કૈક નવું પ્રાપ્ત કરવાનું આ માણસનો સહજ સ્વભાવ છે  માટે બીજા સાથે વહેચે છે.ક્યારેક બોલીને તો ક્યારેક લખીને સંવેદનાઓ વહેતી રાખવી છે, લખવું એ ભાવનાત્મક પાસું છે.કારણ લખાયેલા શબ્દો ક્યારેક ને ક્યારેક બોલવાના છે. તમારા શબ્દો દુનિયાના લોકોને સ્પર્શે કે ન સ્પર્શે, તમે લખ્યા છે માટે ક્યારેક તો તીવ્રતાથી સ્પર્શવાના જ છે આપણા વિચારોને શબ્દ સ્વરૂપ આપવું એ એક કળા છે.શબ્દ દેહ આપવાનું ને કાગળ પર ઉતારવાનું તો પછી આવે …પણ ઘણા લોકો એટલા માટે નથી લખતા, કારણ કે એને એવું થાય છે કે, લોકોને કેવું લાગશે? મારા વિશે શું માનશે? ઘણા લોકો લખી શકે એમ છે પણ એ લખવાનું વિચારતા જ રહે છે, લખતાં નથી!એક વર્ગ એવો છે જે એવું માને છે કે એ સારું લખે છે માટે લખે છે.
હું લખવા વિષે વધુ જાણવાનો કે વધુ અનુભવ હોવાનો દાવો ન કરી શકું કારણ ઈચ્છા હોવા છતાં હું લેખન ને પૂરતો સમય ફાળવી શકતી નથી. પરનું ઘણી વ્યક્તિ આપણા જીવનમાં એવી રીતે પ્રવેશે છે કે જાણેઅજાણે પથદર્શક થઇ જાય છે એમના વિચાર એવા તો સ્પર્શી જાય કે એના વિષે મનન કરતા રહીએ
ગયા વર્ષે ઘણા મિત્રોએ “શબ્દોનું સર્જન” બ્લોગ પર દર અઠવાડિયે એક લેખ લખી પોતાના વિચારો પ્રગટ કર્યા એનો રાજીપો મારે વ્યક્ત કરવો છે.જે લખે છે તેમને લેખનમાં એક આનંદ, સુખ, કશુક કર્યાનો સંતોષ મળતો જ હોય છે પણ હું કે તમે જયારે તેમને વાંચીએ છીએ ત્યારે મને હંમેશા તેમાંથી એક નવો વિચાર મળ્યો છે પછી એ રાજુલ કૌશિકની  “વાર્તા અલકમલકની” ગીતાબેનની  “સિક્કાની બીજી બાજુ હોય” જીગીષા દિલીપની ,નવલકથા “અજ્ઞાતવાસ” હોય કે “જ્યાં ન પહોંચે રવિ ત્યાં પહોંચે કવિ”- અલ્પા શાહ , તો ડો ની ડાયરી જેવી શ્રેણી ″હોપસ્કોપ”-મૌલિક નાગર કેમ ન હોય કે રીટા જાનીના “સ્પંદન” એ આપણી જીજ્ઞાસા ને વધુ ને વધુ સબળ બનાવી આપણને વાંચવા પ્રેરર્યા છે.
અહી એક વાત પાકી થાય છે કે કોઈના મૌલિક વિચારો થકી વાચક સદાય વિકસતો જ હોય છે  માટે આ બધા સર્જકો લખવા માટે અને  આપણને સૌને પ્રેરણા આપવા માટે ધન્યવાદ ને પાત્ર છે.મારા જીવનની પ્રવૃતિનું એક મહત્વનું કેન્દ્રબિંદુ તે ‘બેઠક’ છે.અને મારા અનુભવે મને શીખવ્યું કે અઘરું લખવું સરળ છે પણ સરળ લખવું અઘરું છે.તેમ નવા સર્જકો ભલે નવા હોય પણ તેમની મૌલિકતાને જો ખીલવો તો તેઓ પોતાનું કૌતુક બહાર લઇને  આવે છે.મેં તો માત્ર તેમની અંદરના સર્જકને જગાડ્યો છે બધા જ લેખકોએ પોતાના ગમતા વિષયો ની પસંદગી કરી અને માટે પોતાના વિષયથી રંગાયેલા હતા માટે ઉમળકો પણ હતો અને માટે જ શબ્દોમાં વ્યવસ્થિત રીતે અવતારી શક્યા છે જેનો મને આનંદ છે. લેખકના વિચારો લેખકના વાંચન અનુભવ અને શ્રેણી લખવાની પ્રતિબદ્ધતા એ એમને સર્જક બનાવ્યા છે.લખવું એક કળા છે અને સર્જકનો શબ્દ વાચક સુધી પહોચે છે એ મહત્વનું છે.આમ લેખન એ સર્જકના હસ્તાક્ષર અને જન્માક્ષર બન્ને છે.પ્રયત્ન થકી જ સફળતા મળે છે.જે અંતે તો સર્જકને પણ ઉઘાડ આપે છે.એમના શબ્દો કે લેખો એમને જ સંતોષના ઓડકાર આપે છે.મને આનંદ છે કે મારા આમંત્રણ ને માન આપી બધા જ લેખકોએ શબ્દોના સર્જન બ્લોગ પર લખ્યું. વાચકોએ તેમને વધાવ્યા એનો પણ આનંદ છે જ .એમણે પોતાની કલમની તાકાતથી વિચારો થકી સૌ કોઈએ પોતાની શ્રેણી પૂરી કરી છે જેનો પુરેપુરો જશ સર્જક અને માત્ર સર્જકને છે જેને માટે બધાને અભિનંદન આપું છું..આપ સૌ વધુ ને વધુ લખો તમે વિચારો થકી પૂર્ણ ખીલો એવી માત્ર બેઠકની જ નહિ પણ બેઠકના દરેક સર્જકની ભાવના છે.
મિત્રો તમારા માટે ૨૦૨૨માં સર્જકો નવું લઈને આવી રહ્યા છે.બધાની ભીતર કેટલીબધી શક્યતાઓ છે.દરેક બીજમાં વૃક્ષ વાવવાની તાકતા છે.તો તમને લખવાનું મન થાય તો જરૂરથી જણાવશો. પણ અત્યારે દિલથી આપણા સર્જકોને વધાવો.ફરી એકવાર શ્રેણી લખનાર સર્જકોને અભિનંદન.

ઈંતજાર-એક સિકકો બે બાજુ-પ્રવિણા કડકિયા

ઈંતજાર-

ઈંતજારમાં જે મજા છે એ મિલનમાં કેમ લુપ્ત થઈ જતી હશે ?

કોઈ જ વિરલા હશે જેણે જીવનમાં ક્યારેય ઇંતજાર નહી કર્યો હોય ? 

ઈંતજાર ના કેટલાય પ્રકારો હોય છે!! ક્યારેક પ્રેમથી કોઈ ની રાહ જોવાતી હોય,કોઈ વાર ચિંતા મા,ક્યારેક વ્યગ્રતામા,ક્યારેક ગૂસ્સા મા,અભિમાન મા,બતાવી દેવા માટે,ઉત્સૂકતા મા,જીજ્ઞાસા મા,પીડા મા,માન મા,સ્વાર્થ મા,રીસામણા મા,કામ માટે,ગમ્મત મા,ગેમ મા,સાથ માટે,લાગણી માટે,સફર માટે આમ કેટલીએ રીતથી આપણે ઈંતજાર કરીએ છીએ!! દરેક ઈઅંતજાર મા આપણા ભાવ અલગ હોય છે,રીત અલગ હોય,માનસિકતા અલગ હોય છે!!ઇંતજાર, બાળપણથી આજ સુધી જીવનના અભિન્ન અંગ છે .

નાના હતા ત્યારે ભૂખ લાગી હોય તો, મમ્મી દૂધની બાટલી ભરી લાવે ત્યાં સુધી ઇંતજાર કરતા હતા. અરે, લંગોટ બગડ્યું હોય ત્યારે રડીને માને બોલાવી ખબર કરતાં. આ તો થઈ અભાન અવસ્થાની વાત જ્યારે બોલવા ચાલવા શક્તિમાન ન હતા. .પછી તો શાળામાં ગયા. પરીક્ષાના પરિણામ માટેની ઉત્કંઠા કોને નથી અનુભવી. ઇન્તજારની ઘડીઓ પસાર થાય અને સારા ગુણાંક આવે પછી, ચહેરો યાદ કરો !જીવનના દરેક તબક્કે ઇંતજાર કર્યો છે. ભાવના અલગ હોઈ શકે પણ ત્યાર પછી નો આનંદ કેવો મજાનો લાગતો હતો. જો કદાચ ધાર્યું પરિણામ ન આવે તો નિરાશામાં ઘેરાઈ જતા. યાદ છે ને ? અરે દાણા નાખનાર ની રાહ પક્ષી પણ જોવે છે ને ન હોય તો કલબલાટ કરી મૂકે છે!! શિવ ને ફરી પામવા પાર્વતીએ યૂગો સૂધી ઈંતજાર કર્યો! રાધા એ ક્રિષ્ન માટે આખી જીંદગી ઈંતજાર કર્યો ,સીતા એ રામ માટે કર્યો  આજ સૃષ્ટી છે !

જુવાનીમાં પ્રિયતમ નો ઇંતજાર. લગ્ન પહેલાંના એ દિવસો. આજે પણ દિલમાં આનંદની લહેર પસાર થઈ જશે. લગ્ન પછી પતિ  નોકરી પરથી પાછો ફરે. બારીએ ઉભો રહીને કે દરવાજા પર મીટ માંડીને બેસવું. ઇંતજાર હર કદમ પર કરીએ અને માણીએ છીએ. એની મીઠાશ વાગોળવાની મજા કંઈક ઔર છે.   જો જીવનમાં ઇંતજાર પહેલું ખૂટતું હોય તો જીવન   શુષ્ક લાગે. બાળકો મોટા થાય અને માતા તેમજ પિતા તેમના ઘરે આવવાનો ઇંતજાર કરે. જો ભૂલેચૂકે ગાડી લઈને ગયા હોય તો પિતા ગલીને નાકે ઊભા રહે. મા, મંદિરમાં એના હેમખેમ ઘરે આવવાની પ્રાર્થના કરે. 

સિક્કાની બીજી બાજુ ની જેમ ઇંતજાર ક્યારેય કરવો ગમતો પણ નથી હોતો ! ઘરમાં લગ્નનો પ્રસંગ હોય અને જો સોની દાગીના સમયસર ન લાવે કે દરજી કપડા સમયસર ન લાવે તો શું સ્થિતિ થાય. તેને ગરમી બતાવો ને કહેવું પડે રાહ જોવડાવે તો પૈસા કાપી લઈશ. મા, હોસ્પિટલમાં બિછાના પર હોય અને ડોક્ટરના દર્શન ન થાય. ઇંતજારની ઘડી ખૂટે જ નહીં. મગજનો પારો ચડે એ નફામાં.પતિ સાંજે સિનેમા અને ડિનરમાં લઈ જવાનું વચન આપી છેલ્લી ઘડીએ ‘મિટિંગ નું  બહાનું બતાવી દર્શન ન આપે.!

આવા તો કેટલાય રસપ્રદ કિસ્સા જીવનમાં બને અને ઇંતજાર સુખ કે દુઃખ આપે. માનો કે ન માનો ઇંતજાર કરવામાં  અને કરાવવામાં  મજા તો છે.! કરવો પડે તો કરવાવાળાને બે ચાર મણ મણની આપી દઈએ. જ્યારે કોઈને તેનો ત્રાસ આપે તો સામે  ખાવાની તૈયારી પણ રાખવી પડે. જો ક્યારેય અનુભવ ન કર્યો હોય તો કરો જો જો !

ઇંતજાર પછી કશુંક મળ્યાનો આનંદ અને ન મળ્યાનું દુખ બંને પાસા આપણે જીવનમાં ક્યાંયક ને ક્યાંક અનુભવીએ છીએ આમ સીધે સીધું જે કઈ મળે તેમાં આનંદ કે સુખ એટલું થોડું હોય છે જેટલું ઇંતજાર પછી મળતું હોય છે .

સિક્કાની હોય બે બાજુ, નોખ નોખી દેખાય
એક વિના પણ રહે અધૂરો એ અધૂરો ગણાય

અદ્ભુત ક્રમ છે આ જીવનનો, ચાલ્યો આવે સદાય
ધીરજથી રાહ જોજો, ધાર્યું પાસું ઉપર આવી જાય

આજ્ઞાત કવિ 

*******

સમુદ્ર -એક સિકકો બે બાજુ-પ્રવિણા કડકિયા

“સમુદ્ર ” એટલે દરિયો એક કુદરતની કૃપા 

આખોં બંધ કરીને યાદ કરો કે તમને સૌથી વધારે શું ગમે?
જવાબ આવ્યો કે સમુદ્ર

દરિયાએટલે  વિરાટતા  દરિયો એટલે ગહનતા,

એની એકલતાને સમજવી, એના પ્રેમને ફીલ કરવો,

એનાં મોજાંઓને જોઈ હૃદયમાં ઉમંગ-તરંગનું ફેલાઈ જવું

સમુદ્રની વિશાળતા, તેની ભવ્યતા, તેનું આંખ ઠરે એવું સ્વરૂપ કોને પસંદ ન આવે? તેને કિનારે બેઠા હોઈએ તો મન, આંખ અને અંતર ત્રણે પરમ શાંતિનો અનુભવ પામે. કુદરત પર આફરીન થઈ જવાય  ,તેની વિશાળતા જોઈને ત્યારે શબ્દો સરી પડે 

“ભલે તેનું પાણી ખારું છતા લાગે ન્યારું.”

સમુદ્ર પણ કેવો ?ખજાનાથી છલકાતો છતાં સંયમી.

“ઉઘડે ઉઘડે રે જળ માછલી,છલકે મોજા રે છોળો મારતા,

દરિયો ડોલે રે માઝમ રાતનો, યાદ આવે ને આ પંક્તિ …..

અનેક જીવ તેમાં આશરો પામે છે તેની કલ્પના કરવી પણ અશક્ય છે. તેની અંદર કિંમતી ખજાનો , એનું મોલ તો મરજીવા પણ ન કરી શકે.સર્જનનો સોનેરી સમુદ્ર કેટલો વિશાળ-ગાઢ?!

તેમાં સહેલ કરવાની મજા જેને માણી હોય તે કદી વિસારે ન પાડી શકે. તે શાંત હોય  અને છતાં પોતાની મોજમાં રહે. ઉછળતા મોજાની મોજ કરાવે છે. તેની મસ્તી માણવી અને નિહાળવી કોને ન ગમે ?સમુદ્ર કિનારે મોટી થઈ છું. તેનું વર્ણન કરતાં થાક નહીં લાગે.

“ઓરો આવ તું આઘો જા પગની પાની પલાળતો જા

ઠંડી હવાની લહેરખી માં દિલના તાર તું છેડતો જા

જો તારો મારો સંગ હોય મિલનનો એ આનંદ હોય

જાની એ મસ્તીમાં મુજને તું પલાળતો જા ”

“સમુદ્ર કિનારે રેતીમાં નામ લખવાની,મજા

પછી રાહ જોવાની કે કોઈ લહેર આવે ..

દરિયે કેટકેટલી ઝંખનાઓ મોજાની જેમ આકાર આપે 

આવો છે સમુદ્ર અને તેની સાથે જોડાયેલી અનેક  કહાની

 દરિયો જોઇને જ તેમાં છબછબિયા કરવાનું અને વારાફરતી કિનારે ધસી આવતા મોજા પર સવાર થવાની ઇચ્છા થયા વગર ન રહે પરંતુ તરતા ન આવડતું હોય તો ? એવા લોકોએ પોતાની ઇચ્છા પર કાબુ રાખીને પણ દરિયામાં આગળ સુધી જવાની ઇચ્છા દબાવી રાખવી પડે છે ને !

ધરતીના લગભગ દરેક ખૂણાને જીવન વડે ધબકતી કરનાર પ્રકૃત્તિએ કેટલીક એવી જગ્યાઓ પણ રાખી છે જ્યાં ભય પણ છે

હવે યાદ કરો પેલું લોક ગીત

“હાજી કાસમ, તારી વીજળી રે મધદરિયે વેરણ થઇ

શેઠ કાસમ, તારી વીજળી રે સમદરિયે વેરણ થઇ”

ઘણા વર્ષો પહેલાં ઈ.સ. ૧૮૮૮ની ૮મી નવેમ્બરે મોડીરાત્રે સૌરાષ્ટ્રના માંગરોળ બંદરેથી પચીસેક કિ.મી. દૂર દરિયામાં વેરણ થયેલી ‘વીજળી‘ નામની આગબોટ વિશે આપણે વર્ષોથી રોમાંચક વાતો દંતકથાઓ લોકગીતો વગેરે સાંભળતાં આવ્યાં છીએ. સૌરાષ્ટ્રના લોકડાયરાઓમાં જ્યારે આ લોકગીત ગવાય છે ત્યારે ગાનાર અને સાંભળનાર બંનેની આંખો આજે પણ ભીંજાયા વિના રહેતી નથી. દરિયા છોરુંઓનાં હૈયાંમાં દર્દનાં મહાકાય મોજાં ઊછળવા માંડે છે. વીજળી ડૂબ્યાને આજકાલ કરતાં ૧૩૦ વર્ષથી વધુ  થવા આવ્યાં છતાં તેનો વિયોગ યથાવત્ છે.

કુદરતની વિવિધતા અને ક્રૂરતા તો જોવો…. એક તરફ મહાસાગર સમૃદ્ધિથી સભર છે. જીવનમાં આવતા હર્ષ-શોક, આનંદ -ઉલ્લાસ, પ્રસન્નતા અને ગાંભીર્ય બધુ જ તેની પાસે છે અને બીજી તરફ મોત,ન ભૂલી શકાય તેવી કરુણાંતિકા.

દરિયાકિનારે પગ પલાળતા  આપણે સૌ સાંજના સૂર્યાસ્તનો આનંદ લેતા હોઈએ અને અત્યંત અસામાન્ય અને ભયંકર સંજોગો ઊભા થાય, દરિયો તોફાને ચડે મધદરિયે ભયાનક તોફાન ઊઠે અને માણસોને ભરખી જાય, દરિયાના પેટાળમાં સૌ કોઈ ગરક થઈ જાય જે ત્યારે .. કલ્પના પણ ન કરી શકાય અને સર્જાય મોજામાં એક વિરાટ પ્રશ્નચિહ્ન,

એક કરુણાંતિકા, સમુદ્ર અને મૃત્યુ એક રહસ્ય બનીને રહી જાય. 

આ દરિયો અને સિક્કાની બીજી બાજુ  …આજ  વાસ્તવિક્તા

એક સિકકો બે બાજુ-પ્રવિણા કડકિયા

સ્વતંત્રતા અને સ્વચ્છંદતા

મિત્રો આ વખતે ગીતાબેન સિકકાની બીજી બાજુ લખી નથી શકયા માટે પ્રવિણાબે કડકીયા એ સિકકાની બે બાજુનો લેખ લખી મોકલ્યો છે જે માણજો.

સ્વતંત્રતા અને સ્વચ્છંદતા

માનવનો સ્વભાવ છે. સ્વતંત્રતા તેને અતિ પ્રિય છે. કિંતુ સ્વતંત્રતા અને સ્વછંદતા વચ્ચે  ખૂ પાતળી લક્ષ્મણ રેખા છે. ક્યારે તે રેખા પાર થઈ જાયછે તેનું ભાન રહેતું નથી. 
૧૯૪૭ ની ૧૫મી ઓગસ્ટે આપણને આઝાદી મળી. યાદ કરો સ્વતંત્રતા કાજેશહીદ થયેલા આપણા દેશવાસીઓ અગણિત હતા. કોઈ હિસાબે તે આંકડો આપણી પાસે . ચોક્કસ નહી હોય !
આજની તારીખમાં આપણા દેશમાં ચાલતા તોફાનો સ્વછંદતા ની બધી દિવાલતોડી કઈ દિશામાં જઈ રહ્યા છે. 
આ તો નરી આંખે દેખાય એવો વિષય છે. રોજીંદી જીંદગીમાં  ડોકિયું કરીશું . તોઆપણે ડગલેને પગલે તેનો અનુભવ થશે. માનવ માત્ર સ્વતંત્રતા ઝંખે છે. અંકુશ નાના બાળકથી માંડીને બુઢા કોઈને પસંદ નથી. 
જીવનમાં સરળતા પામીએ અને અનિયમિતતા દૂર રહે,  આપણે થોડા ઘણા અંકુશ વિના સંકોચે સ્વીકાર્યા છે.  તેને કારણે જીવન સુગમ બને. જે આપણી સ્વતંત્રતા પર તરાપ નથી મારતા. 
દાઃત વડીલોની આમન્યા જાળવવી. બાળકોને પ્રેમથી સમજાવો. પતિ ઘરકામમાં માથું ન મારે.  એમ ન માનશો કે તમારી સ્વતંત્રતા ભયમાં છે. 
જો આવા સાદા નિયમો કુટુંબ માં ન હોય તો જોઈ લો મજા. બાજુવાળાને મફતમાં રોજ સિનેમા જોવા મળે. કુટુંબમાં સલાહ અને સંપ શોધવા જવા પડે ! 
નોકરી, ધંધામાં કે કોઈ પણ કાર્યક્ષેત્રમાં સ્વતંત્રતા જરૂરી છે. તેની સાથે નીતિ-નિયમો પણ જોડાયેલાં હોય છે.  જ્યારે તમે શ્વાસ લો ત્યારે ઉચ્છવાસ નીકળશે એમાં બે મત નથી.
સ્વતંત્રતા વગર કોઈ પણ કાર્ય શક્ય નથી. જો એ કાર્ય  સફળતાપૂર્વક પાર પાડવુંહોય તો બંધારણની અંદર રહી કાર્ય કરવું હિતાવહ છે. નહિ તો લગામ વિનાની ઘોડા જેવી હાલત થાય. કામમાં ભલીવાર ન આવે,  ધ્યેય હાંસલ કરવો એ શમણું બનીને રહી જાય. 
સ્વચ્છંદતાના પરિણામ ભોગવવાની તૈયારી રાખવી પડે. ફરિયાદ કરો તો પણ તમનેસાંભળનાર કોઈ નહી જડે. આર્થિક, માનસિક બધી રીતે અડચણ નો સામનો  કરવોપડે, સમયની બરબાદી , ઉપરથી સમયસર કામ પૂરું ન થયું એનો કકળાટ.
હંમેશા વિવેકબુદ્ધિનો ઉપયોગ કરવો. સમજણ પૂર્વક ની સ્વતંત્રતા અને સ્વચ્છંદતાવિષે સજાગ એ જીવનને હર્યું ભર્યું બનાવવા સક્ષમ છે. 

“અનુભવની અનુભૂતિ” -કુમુદબેન પરીખ-પ્રકરણ -૫

      

                     સીડીનું પગથિયું  5

 

 “જ્યાં જ્યાં નજર મારી ઠરે યાદો ભરી છે આપની”  એવી રીતેજ જીવનના સોપાનના  પગથીયા ચડતાં ચડતાં કેટકેટલી યાદો જોયેલી, અનુભવેલી, સંઘરેલી હોય છે. ડગલેને પગલે સારા અને નરસા અનુભવ થતાં જ હોય છે એવા અનુભવો આપણને પશુ-પક્ષી માણસો, ગ્રંથો, કથાવાર્તા માંથી મળતા જ રહે છે.

પ્રેમની પરિભાષા અજબ છે. પશુ પક્ષી પણ તેમના બાળકોને પ્રેમ કરે છે. એમની અપેક્ષા તો એટલી જ હોય છે કે તેમને સ્વતંત્ર થતાં શીખવે. એવી જ એક સત્ય ઘટના મારા શબ્દોમાં વર્ણવીસ.

 અમારા ઘરની પૂજા રૂમ ની બારી ના ખૂણામાં એક ચકી અને ચકા એ ખૂબ જ મહેનત કરી સરસ મજાનો માળો બનાવ્યો. બારી પર ચારે બાજુ ઘાસ પડેલું જોઈ એક મિનિટ તો મને માળો તોડી નાખવાનું   મન થયું પણ માળા માં ત્રણ ઈંડા જોતાં જ મેં વિચાર માંડી વાળ્યો.

 સેવા કરતા પહેલા રોજ માળા માં પડેલા ઈંડાને જોવાની મને ટેવ પડી ગઈ. એક દિવસ ઈંડા તોડીને ત્રણ નાના બચ્ચાંઓને  જોતા જ હું મલકાઈ ઉઠી. કેટલા સુંદર કેટલા કોમળ ચી  ચી ના  અવાજની મધુરતા અને ચકી એની  આજુબાજુ ઉડ્યા કરતી જોવા મળી. ચકી ઉડતી ખાવાનું લઇ આવી બચ્ચા ના મ્હોમાં  મુક્તી.  આ જોતાં જ મને લાગ્યું કે માનો પ્રેમ  પક્ષીઓમાં પણ  કેટલો બધો છે. થોડા દિવસોમાં બચ્ચા મોટા થતા ગયા હવે ચકી એ એમને ઉડતા શીખવાડવા માંડ્યું. માળા ની આજુબાજુ પાંખો ફફડાવીને ઉડવાનું શીખવાડવા લાગી બે ત્રણ અઠવાડિયામાં માળામાંથી ચકી અને બચ્ચા અદ્રશ્ય થઈ ગયા.ચકી એ બચ્ચાઓને સ્વતંત્ર બનતા શીખવ્યું. કોઈપણ અપેક્ષા રાખ્યા વગર જીવતા શીખવ્યું. 

 

બીજો એક પ્રસંગ યાદ આવે છે કુતરા અને માણસની વચ્ચેના પ્રેમ ની કહાની. નાનપણથી જ મને કુતરા પ્રત્યે નફરત ઇન્ડિયામાં પોળોમાં કુતરાઓ ભસતા  દોડતા અને ઘણીવાર કરડતા  પણ જોયેલા એટલે જ્યારે પણ અજાણી પોળમાં  જાઉ  ત્યારે કુતરાને  જોતાં જ મને ડર લાગતો.

 અમારી પોળમાં એક આંધળો કુતરો  મારી નાની  બેન એની ખુબજ કાળજી રાખતી. ત્યારે ઘરના અમે બધા જ તેના પર ગુસ્સે થતા.ત્યારે એ કહેતી કે એને  દેખાતું નથી. બીજા કૂતરા એનું  ખાવાનું  પણ પડાવી લે છે. એની કોણ કાળજી રાખે?  ત્યારે મને સમજાતું નહીં કે આવા ગંદા કુતરા  માટે એને કેમ પ્રેમ  આવતો હશે?

 વરસો વીતતા  ગયા હું અમેરિકા આવી.  લગ્ન પહેલા જ્હોન અને  સુઝીના ત્યાં  રહેવાનું નક્કી થયું.  ઘરમાં પ્રવેશતા જ કુતરા ને જોઈને મારા પેટમાં તેલ રેડાયું. ઓ ભગવાન આ કૂતરો તો ઘરમાં જ્યાં ફરું ત્યાં પાછળ પાછળ જ આવ્યા કરે છે મારી રૂમમાં નજીક આવે એટલે એને કાઢી  મુક્તી. તો એ બારણા આગળ મારી સામે જોઈને બેસી રહેતો  જાણે મને કહેતો હોય કે મારે તારી સાથે મિત્રતા  કરવી છે. કુતરા સાથેની મિત્રતા તો મારા માટે અસંભવ હતી.

 બીજી બાજુ સુઝીતો કુતરા માટે  વહાલનો દરિયો વહાવતી.  એને નવડાવવું, રમાડવું, ખવડાવવું  એના મ્હોં પર  કિસ પણ કરતી. મને તો આ બધું જોઈને લાગતું કે આ કોઈ નહીં અને કુતરા પાછળ પ્રેમ દીવાની કેમ છે? એનો પતિ તો મને ક્હેતોકે બેસ્ટ મીટ સૂઝી કૂતરાને ખવડાવે પછી મારો નંબર.  હું સમજી શકતી નહોતી સુઝીનો કુતરા પ્રત્યેનો પ્રેમ.

મારા લગ્ન થઈ ગયા અમે તો સૂઝી ના ત્યાંથી એક બેડરૂમના એપાર્ટમેન્ટમાં રહેવા જતા રહ્યા. થોડા  ટાઇમમાં સુઝીનો અમારા પર  ફોન આવ્યો તેઓ  એક વીક માટે  બહારગામ જવાના છે.મારા કૂતરાનું  બેબીસીટિંગ તું કરીશ?  હું તેને કેવીરીતે ના પાડું?  જેને મને પ્રેમથી એના ઘરે રાખેલી.એટલે ના મને પણ મ્હેં  હા કહી.

  ડોગની આખા દિવસની  દિનચર્યા સુઝીએ મને સમજાવી દીધી.  હું મારી જવાબદારી નિભાવતી હતી. પણ સુઝીની જેમ  એને પ્રેમ આપી શકતી નહોતી. અબોલું  પ્રાણી  સમજીશકતું હતુંકે  મને એના માટે કોઈ પ્રેમ ભાવના નથી. એક સવારે મારાથી  બારણું ખુલ્લું રહી ગયું. અને સુઝીનો કૂતરો પિકોલો ઘરમાંથી ભાગી ગયો. અમે ખુબજ શોધવાના પ્રયત્નો કર્યા પણ ના મલ્યો.

 મનેતો બીક હતીકે જ્હોન અને સુઝીને હું શુ જવાબ દઈશ?  પિકોલોતો એને એના જાનથી પણ વ્હાલો હતો. જાણે પોતાનું બાળક.  ફફડતા હ્રદયે હું સુઝીના આવવાની રાહ જોઈ રહી હતી. 

એરપોર્ટ પરથી સીધાજ સૂઝી અને જ્હોન પિકોલોને લેવા આવ્યા. રડતા રડતા મ્હેં દુઃખદ સમાચાર આપ્યા. સાંભરતાજ બન્નેની આંખમાં આવેલા આંસુ   હું જોઈ શકી. દુઃખના દાવાનળમાં ડૂબતા હું જોઈ શકતી હતી.

 મને એક પણ ઠપકાનો અથવા   બેજવાબદારીના શબ્દો સંભળાવ્યા નહીં.  દુઃખી હૃદયે એટલું જ કહ્યું કદાચ તેમને  શોધતો તેમનો  કુતરો ઘરે ગયો હશે. પણ આશા ઠગારી નીવડી. વલોવાઈ ગયેલા હૃદયે પણ  એમની  મને  માફ કરવાની  મહાનતા ને હું ભૂલી નથી.

 અબોલા પ્રાણીના  પ્રેમને તો હું  ત્યારેજ  સમજી જ્યારે મારી દીકરી  મને પૂછ્યા વગર ડોગ લઈ આવી. એને એનું નામ ડકોટા  રાખ્યું .

ત્યારે તો હું ખૂબ જ ગુસ્સે અને નારાજ થયેલી ઘણી ઘણી શરતો  મેં મૂકેલી. ડકોટા મને સહેજ  પણ  ગમે નહીં. નજીક આવે તો પણ ધુત્કારીને  ને કાઢી મૂકતી  અબોલુ  પ્રાણી સમજી ગયું.  ધીરે ધીરે તે મારા પગ આગળ બેસવા લાગી. મારી નજર ના હોય ત્યારે પગ ઉપર કિસ પણ કરી લેતી. મને અડકીને તેનો પ્રેમ વ્યક્ત કરતી. હું તેને પ્રેમ કરૂ  તેવા અવિરત પ્રયત્નો એને  ચાલુ રાખ્યા. બહાર ગામ થી આવું ત્યારે પૂંછડી પટપટાવતી આખા ઘરમાં દોડમ દોડ કરી મને આવકારવાનો આનંદ વ્યક્ત કરતી. આમ હું ક્યારે એના પ્રેમમાં પડી ગઈ તે ખબર પણ ના પડી.

ત્યારે મને સમજાયું કે સુઝીનો ડોગ પ્રત્યેનો નો  પ્રેમ નિરપેક્ષ  અને નિસ્વાર્થ ભરેલો હતો. અબોલા પ્રાણીનો નિસ્વાર્થ પ્રેમ મનુષ્ય ને ખુબખુબ શીખવે છે.આપણે તો કોઈ ના માટે કાઈ કર્યું હોયતો થૅન્ક્યુની તો  આશા રાખીએ.   અમારી ડકોટાતો  આ દુનિયામાં હવે  નથી પણ એના સંસ્મરણો યાદ કરતાં અમે થાકતા નથી. વફાદારીના લેસન ડોગ પાસેથી શીખવા મલે છે. જેનું ખાય તેને કોઈ દિવસ દગો દેતો નથી.

બીજું લેસન ચકીની વાર્તામાંથી સમજાયું. મનુષ્ર્ય અને ચકલીની  સરખામણી.  ચકલીએ ખુબજ મહેનત કરી બચ્ચાને પ્રોટેક્ટ કરવા સુંદર માળો બનાવ્યો. એમના મ્હોમાં અન્નના દાણા શોધી શોધીને પ્રેમથી જમાડ્યા. જિંદગીમાં સ્વતંત્ર જીવવાના લેસન પણ શીખવાડ્યા.  કોઈ પણ અપેક્ષા વગર બચ્ચાંઓને એમની જિંદગી જીવવાનો હક્ક આપી દીધો. મનુષ્ર્ય બાળકોને બધીજ સુવિધા આપે છે. પણ એ આશા અને અપેક્ષાથી મુક્ત નથી રહી શકતો. 

 

                                         

બેઠક – ‘वाचिकं सर्व वाङ्ग्मयम्’-“પ્રકૃતિના પગલે” પ્રકરણ-4 -કુમુદબેન પરીખ

મિત્રો આજે પ્રસ્તુત છે ‘वाचिकं सर्व वाङ्ग्मयम्’માં  ઇન્ડો અમેરિકન જીવન ઉપર આધારિત વાર્કતાઓનો સંગ્રહ “પ્રકૃતિના પગલે”પ્રકરણ -4

લેખિકા -કુમુદબેન પરીખ  અને રજૂઆત -વાગ્મી કચ્છી

પ્રકરણ-૧ અનુભવની અભિવ્યક્તિ

 પ્લેનની પહેલી મુસાફરી 

કેટલા કેટલા વર્ષો જિંદગીના પસાર થઈ ગયા.  મુવીના રીલની  જેમ મારું મન પણ અતીતના ઊંડાણમાં ઊડી રહ્યું હતું.  2021 ની સાલમાં થી આપણે પસાર થઈ રહ્યા છીએ. આજની ટેકનોલોજીએ દુનીયા ને કેટલી નજીક લાવી દીધી છે.  આજે નાના ગામડાના લોકો પણ દુનિયામાં શું ચાલી રહ્યું છે તે જાણી શકે છે.પણ હું જે વાત કરવા માગું છું તે  તો 1964 નવેમ્બર મહિનાની છે મારી પ્લેનની મુસાફરી કડી થી અમેરિકા આવતી પહેલી છોકરી અમારા ગામની હતી.  મોટા ભાગે તો એ વખતે અમેરિકામાં  સ્ટુડન્ટ વિઝા પર જતા.  

     મારા મંગેતર પણ અમેરિકામાં ભણવા ગયેલા લગ્ન કરી અમેરિકામાં સ્થાયી થવું એ વિચારી મને  અમેરિકા બોલાવવાનો નિર્ણય કર્યો.  ૧૯૬૪ની નવેમ્બર કેમ ભુલાય એક બાજુ મા બાપ ભાઈ બહેનો ,મિત્રો ગામ અને મારો દેશ એને  છોડીને જવાનો,  ત્યારે બીજી બાજુ નવો દેશ અને પતિને મળવાનો આનંદ, વિયોગ  અને આનંદનાં ઝૂલામાં ઝૂલતી  હું બોમ્બે એરપોર્ટ પર પહોંચી ગઈ.

   મનમાં અસંખ્ય  વિચારો હઝારો માઈલ  દૂર એકલી  જવાનું  પ્લેન તો ઊડતુજ  જોયેલું, અંદર થી કેવું હશે? ખાવાનું  શું મળશે એનો તો ખ્યાલ જ નહોતો. આજે તો અમેરિકા આવતા લોકો નાસ્તાના ડબલા  લઈને આવતા હોય છે. એ જમાનામાં મને યાદ છે કે મારી પાસે એવું કંઇ જ નહોતું .

  પ્લેનમાં બેઠા પછી સીટ બેલ્ટ  કેવી રીતે બાંધવો તે પણ ખબર નહોતી. મારી સાથેની સીટમાં   બેઠેલા એક ગુજરાતી ભાઈએ મને શીખવ્યું.  એરહોસ્ટેસ પૂછવા આવી  શું પીસો? ચાય  સિવાય બીજા કોઈ પણ પીણાંની  ખબર નહોતી મને તો મસાલાવાળી ચા પીવાની ટેવ,  જિંદગીમાં પહેલીવાર બ્લેક ટી ચાખીને મારું મોં કડવું થઈ ગયું.  એ પછી તો ફૂડ ની ટ્રે  આવી.  ખોલીને જોતાં જ કંઈ જ ખબર નહોતી પડતી શું ખાવું.  બાફેલા વેજિટેબલ્સ જોઈને જ મારું મ્હોં  બગડી ગયું.  આમ આપણા રામ ભુખ્યા તરસ્યા બેસી રહ્યા. મનમાં વિચારોનું ઘમસાણ ચાલી રહ્યું હતું. શુ  હું અમેરિકા જવાની ભૂલ તો નથી કરી રહીને?   ઘરના બધા યાદ આવતા થોડી થોડી વારે આંખમાંથી આંસુ સરી પડતા જિંદગી ક્યા વળાંક  પર જશે?  એક અપરણિત છોકરી અમેરિકા એકલી  જતી હોય ત્યારે કેટલી ભયની લાગણી મનમાં ચાલી રહેલી હોય છે તેની અનુભૂતિ માંથી હું પસાર થઇ રહી હતી.

    વિચારોમાં ને વિચારોમાં ટોક્યો આવી ગયું ત્યાંથી મારે ફ્લાઇટ બદલવાની હતી બધા પેસેન્જરો ઉતરવા માંડયા. હવે શુ  કરુ? તરત જ મને યાદ આવ્યું  મારા કઝિન બ્રધરે   એક ચિઠ્ઠી આપેલી અને કહેલું કોઈ પ્રોબ્લેમ થાય તો આ ચિઠ્ઠી એરહોસ્ટેસને બતાવજે.  ચિઠ્ઠીમાં લખ્યું હતું કે હેલ્પ મી  આઈ  ડુ   નોટ સ્પીક ઇંગ્લિશ.. ચિઠ્ઠી એરહોસ્ટેસ ને  આપતા જ એની મદદથી જે  . ટર્મિનલ પર જવાનું હતું  ત્યાં  મને બેસાડી દીધી.  મને તો બીક  હતી કે હું પ્લેન ચૂંકી  જઈશ તો? જે  જાપાનીઝ  છોકરી એ કહેલું કે પ્લેન આવશે ત્યારે પોતે આવીને મને મદદ કરશે એટલે મારી નજર તો એ છોકરીને શોધવામાં જ ફર્યા કરતી હતી  મને તો બધી જ જાપાનીઝ  છોકરીઓ  ના મ્હોં  સરખા જ લાગતાં.

  મનમાં ખૂબ જ ગભરાટ થતો હતો. પણ મારા આશ્ચર્ય વચ્ચે ટાઈમ થતાં જ તે આવી અને મને પ્લેનમાં  બેસાડી દીધી. મનને શાંતિ થઈ હવે પ્લેન નથી બદલવાનું  સીધી લોસ એન્જલસ પહોંચી જઈશ.

   લોસ એન્જલસ આવતા જ બધા પેસેન્જરો સાથે હું નીચે ઉતરી.  બારણા આગળ જ મારા પતિ ને જોતા જ મારો બધો જ થાક અને ગભરાટનો અંત આવી ગયો. આ મારી પ્રથમ પ્લેનની  મુસાફરી નો અનુભવ.  વિચારું છું કે આજની આટલી બધી  ટેકનોલોજી જાણ્યા  પછી શું પહેલી વાર અમેરિકા આવતા લોકોને આવી મુશ્કેલી અને મનોમંથનમાંથી પસાર થવું પડતું હશે?

કુમુદ પરીખ –kumudpari@gmail.com

                           

૧-અજ્ઞાતવાસ-જિગીષા દિલીપ પટેલ

દુનિયાની પહેલી નવલકથાનું નામ કહો..

નથી કહી શકાય એમ! કેમ કે ઓછામાં ઓછી અડધો ડઝન નવલકથાઓને જગતની પહેલી નવલકથા ગણવામાં આવે છે જાપાની ભાષામાં ઈસવીસન ૧૦૦૦માં એટલે કે હજાર વર્ષ પહેલા એક પુસ્તક લખાયું હતું ‘ધ ટેલ ઓફ ગેન્જી’. તેને સાર્વત્રિક રીતે પહેલી નવલકથા કહેવામાં આવે છે.

મારે તો આજે હર્ષ અને ગર્વ સાથે કહેવાનું છે કે ‘બેઠક’નો બ્લોગ “શબ્દોનું સર્જન” પર પ્રથમ નવલકથા લખનાર ‘બેઠક’ની નવોદિત લેખિકા જિગીષા પટેલ છે.ખોબો ભરીને અભિનંદન. ઘણા મોટા ગજા ના સાહિત્યકારો ગુજરાતની ધરતી ઉપર પ્રગટ થયા અને રસિકજનો તેમની નવલકથામાં મગ્ન કર્યા હવે જિગીષાબેન આપણને એમની નવલકથામાં તરબોળ કરશે.

નવલકથાનું શિર્ષક પણ કેવું “અજ્ઞાતવાસ”મનનું પણ પોતાનું એક આગવું શાણપણ હોય છે. શરીરને વાકું પડે તો સીધીકે આડકતરી રીતે સંકેત આપે પણ મનની બારખડી ઉકેલતા આપણને આજ સુધી આવડી નથી. અજ્ઞાતવાસ એ મનનું અદ્વૈત છે.માનવીના અસ્તિત્વને પામવાનો અજ્ઞાતવાસ. છે. હા આ નવલકથામાં માનવીના મનના અનેક રહસ્યો છે. હવે હું વધુ કહું તેના કરતા તમે એક પણ પ્રકરણ ચુક્યા વિના વાંચશો તો મજા આવશે.
જિગીષાબેન તમારું સ્વાગત છે.

લેખિકાનું શું કહે છે વાંચો.

અજ્ઞાતવાસ
અજ્ઞાતવાસ શબ્દ સાંભળીએ એટલે દરેક વાચકનાં મનમાં પાંડવોએ કરેલો અજ્ઞાતવાસ જ યાદ આવે.અજ્ઞાતવાસ એટલે શું? તમે જે છો તેને ગુપ્ત રાખી તમે જે નથી તેને એવીરીતે બતાવવાનું છે કે ભૂલમાં પણ તમે ખરેખર જે છો તે ઓળખાઈ ન જાઓ.આ અજ્ઞાતવાસ તો ખરો જ પણ ….
મારે આ નવલકથામાં જે અજ્ઞાતવાસની વાત કરવી છે તે અજ્ઞાતવાસ એટલે દરેક માણસની અંદર એક એવી કોઈ વાત ,એવી કોઈ વ્યક્તિ કે વ્યક્તિઓ,યુ્ક્તિઓ પડી હોય છે તે માણસ પોતે એકલોજ જાણતો હોય છે અને એ વ્યક્તિ,યુક્તિ સાથે તે એકલો પડે છે ત્યારે વાત કરે છે.આ વાત તેની આસપાસનાં અંગત લોકોને પણ જણાવતો નથી.ઘણાં લોકો આ અજ્ઞાતવાસ સાથે એક જુદી જિંદગી જીવે છે.કોઈ સ્ત્રી પોતાના પતિ સાથે હોય ,પતિને પ્રેમ પણ કરતી હોય,તો પણ પોતાનાં પહેલા પ્રેમીને યાદ કરીને પીક્ચરનું ગીત માણતી હોય ,તે માણવું તે અજ્ઞાતવાસ સાથે માણેલ પળો કહેવાય.માત્ર ને માત્ર માણસ અને તેની અંદર રહેલ અજ્ઞાતવાસની વ્યક્તિ કે વ્યક્તિઓ કે યુક્તિઓ સાથે દરેક માણસ પોતાનો સમય ગાળતો હોય છે.ક્યારેક લોકોની વચ્ચે રહીને પણ તે જીવતો હોયછે અજ્ઞાતવાસ સાથે.આવો આપણે આ અજ્ઞાતવાસમાં જીવતા માણસની કહાની જાણીએ ને માણીએ.

જિગીષા દિલીપ પટેલ