“અનુભવની અનુભૂતિ” -કુમુદબેન પરીખ-પ્રકરણ -૫

      

                     સીડીનું પગથિયું  5

 

 “જ્યાં જ્યાં નજર મારી ઠરે યાદો ભરી છે આપની”  એવી રીતેજ જીવનના સોપાનના  પગથીયા ચડતાં ચડતાં કેટકેટલી યાદો જોયેલી, અનુભવેલી, સંઘરેલી હોય છે. ડગલેને પગલે સારા અને નરસા અનુભવ થતાં જ હોય છે એવા અનુભવો આપણને પશુ-પક્ષી માણસો, ગ્રંથો, કથાવાર્તા માંથી મળતા જ રહે છે.

પ્રેમની પરિભાષા અજબ છે. પશુ પક્ષી પણ તેમના બાળકોને પ્રેમ કરે છે. એમની અપેક્ષા તો એટલી જ હોય છે કે તેમને સ્વતંત્ર થતાં શીખવે. એવી જ એક સત્ય ઘટના મારા શબ્દોમાં વર્ણવીસ.

 અમારા ઘરની પૂજા રૂમ ની બારી ના ખૂણામાં એક ચકી અને ચકા એ ખૂબ જ મહેનત કરી સરસ મજાનો માળો બનાવ્યો. બારી પર ચારે બાજુ ઘાસ પડેલું જોઈ એક મિનિટ તો મને માળો તોડી નાખવાનું   મન થયું પણ માળા માં ત્રણ ઈંડા જોતાં જ મેં વિચાર માંડી વાળ્યો.

 સેવા કરતા પહેલા રોજ માળા માં પડેલા ઈંડાને જોવાની મને ટેવ પડી ગઈ. એક દિવસ ઈંડા તોડીને ત્રણ નાના બચ્ચાંઓને  જોતા જ હું મલકાઈ ઉઠી. કેટલા સુંદર કેટલા કોમળ ચી  ચી ના  અવાજની મધુરતા અને ચકી એની  આજુબાજુ ઉડ્યા કરતી જોવા મળી. ચકી ઉડતી ખાવાનું લઇ આવી બચ્ચા ના મ્હોમાં  મુક્તી.  આ જોતાં જ મને લાગ્યું કે માનો પ્રેમ  પક્ષીઓમાં પણ  કેટલો બધો છે. થોડા દિવસોમાં બચ્ચા મોટા થતા ગયા હવે ચકી એ એમને ઉડતા શીખવાડવા માંડ્યું. માળા ની આજુબાજુ પાંખો ફફડાવીને ઉડવાનું શીખવાડવા લાગી બે ત્રણ અઠવાડિયામાં માળામાંથી ચકી અને બચ્ચા અદ્રશ્ય થઈ ગયા.ચકી એ બચ્ચાઓને સ્વતંત્ર બનતા શીખવ્યું. કોઈપણ અપેક્ષા રાખ્યા વગર જીવતા શીખવ્યું. 

 

બીજો એક પ્રસંગ યાદ આવે છે કુતરા અને માણસની વચ્ચેના પ્રેમ ની કહાની. નાનપણથી જ મને કુતરા પ્રત્યે નફરત ઇન્ડિયામાં પોળોમાં કુતરાઓ ભસતા  દોડતા અને ઘણીવાર કરડતા  પણ જોયેલા એટલે જ્યારે પણ અજાણી પોળમાં  જાઉ  ત્યારે કુતરાને  જોતાં જ મને ડર લાગતો.

 અમારી પોળમાં એક આંધળો કુતરો  મારી નાની  બેન એની ખુબજ કાળજી રાખતી. ત્યારે ઘરના અમે બધા જ તેના પર ગુસ્સે થતા.ત્યારે એ કહેતી કે એને  દેખાતું નથી. બીજા કૂતરા એનું  ખાવાનું  પણ પડાવી લે છે. એની કોણ કાળજી રાખે?  ત્યારે મને સમજાતું નહીં કે આવા ગંદા કુતરા  માટે એને કેમ પ્રેમ  આવતો હશે?

 વરસો વીતતા  ગયા હું અમેરિકા આવી.  લગ્ન પહેલા જ્હોન અને  સુઝીના ત્યાં  રહેવાનું નક્કી થયું.  ઘરમાં પ્રવેશતા જ કુતરા ને જોઈને મારા પેટમાં તેલ રેડાયું. ઓ ભગવાન આ કૂતરો તો ઘરમાં જ્યાં ફરું ત્યાં પાછળ પાછળ જ આવ્યા કરે છે મારી રૂમમાં નજીક આવે એટલે એને કાઢી  મુક્તી. તો એ બારણા આગળ મારી સામે જોઈને બેસી રહેતો  જાણે મને કહેતો હોય કે મારે તારી સાથે મિત્રતા  કરવી છે. કુતરા સાથેની મિત્રતા તો મારા માટે અસંભવ હતી.

 બીજી બાજુ સુઝીતો કુતરા માટે  વહાલનો દરિયો વહાવતી.  એને નવડાવવું, રમાડવું, ખવડાવવું  એના મ્હોં પર  કિસ પણ કરતી. મને તો આ બધું જોઈને લાગતું કે આ કોઈ નહીં અને કુતરા પાછળ પ્રેમ દીવાની કેમ છે? એનો પતિ તો મને ક્હેતોકે બેસ્ટ મીટ સૂઝી કૂતરાને ખવડાવે પછી મારો નંબર.  હું સમજી શકતી નહોતી સુઝીનો કુતરા પ્રત્યેનો પ્રેમ.

મારા લગ્ન થઈ ગયા અમે તો સૂઝી ના ત્યાંથી એક બેડરૂમના એપાર્ટમેન્ટમાં રહેવા જતા રહ્યા. થોડા  ટાઇમમાં સુઝીનો અમારા પર  ફોન આવ્યો તેઓ  એક વીક માટે  બહારગામ જવાના છે.મારા કૂતરાનું  બેબીસીટિંગ તું કરીશ?  હું તેને કેવીરીતે ના પાડું?  જેને મને પ્રેમથી એના ઘરે રાખેલી.એટલે ના મને પણ મ્હેં  હા કહી.

  ડોગની આખા દિવસની  દિનચર્યા સુઝીએ મને સમજાવી દીધી.  હું મારી જવાબદારી નિભાવતી હતી. પણ સુઝીની જેમ  એને પ્રેમ આપી શકતી નહોતી. અબોલું  પ્રાણી  સમજીશકતું હતુંકે  મને એના માટે કોઈ પ્રેમ ભાવના નથી. એક સવારે મારાથી  બારણું ખુલ્લું રહી ગયું. અને સુઝીનો કૂતરો પિકોલો ઘરમાંથી ભાગી ગયો. અમે ખુબજ શોધવાના પ્રયત્નો કર્યા પણ ના મલ્યો.

 મનેતો બીક હતીકે જ્હોન અને સુઝીને હું શુ જવાબ દઈશ?  પિકોલોતો એને એના જાનથી પણ વ્હાલો હતો. જાણે પોતાનું બાળક.  ફફડતા હ્રદયે હું સુઝીના આવવાની રાહ જોઈ રહી હતી. 

એરપોર્ટ પરથી સીધાજ સૂઝી અને જ્હોન પિકોલોને લેવા આવ્યા. રડતા રડતા મ્હેં દુઃખદ સમાચાર આપ્યા. સાંભરતાજ બન્નેની આંખમાં આવેલા આંસુ   હું જોઈ શકી. દુઃખના દાવાનળમાં ડૂબતા હું જોઈ શકતી હતી.

 મને એક પણ ઠપકાનો અથવા   બેજવાબદારીના શબ્દો સંભળાવ્યા નહીં.  દુઃખી હૃદયે એટલું જ કહ્યું કદાચ તેમને  શોધતો તેમનો  કુતરો ઘરે ગયો હશે. પણ આશા ઠગારી નીવડી. વલોવાઈ ગયેલા હૃદયે પણ  એમની  મને  માફ કરવાની  મહાનતા ને હું ભૂલી નથી.

 અબોલા પ્રાણીના  પ્રેમને તો હું  ત્યારેજ  સમજી જ્યારે મારી દીકરી  મને પૂછ્યા વગર ડોગ લઈ આવી. એને એનું નામ ડકોટા  રાખ્યું .

ત્યારે તો હું ખૂબ જ ગુસ્સે અને નારાજ થયેલી ઘણી ઘણી શરતો  મેં મૂકેલી. ડકોટા મને સહેજ  પણ  ગમે નહીં. નજીક આવે તો પણ ધુત્કારીને  ને કાઢી મૂકતી  અબોલુ  પ્રાણી સમજી ગયું.  ધીરે ધીરે તે મારા પગ આગળ બેસવા લાગી. મારી નજર ના હોય ત્યારે પગ ઉપર કિસ પણ કરી લેતી. મને અડકીને તેનો પ્રેમ વ્યક્ત કરતી. હું તેને પ્રેમ કરૂ  તેવા અવિરત પ્રયત્નો એને  ચાલુ રાખ્યા. બહાર ગામ થી આવું ત્યારે પૂંછડી પટપટાવતી આખા ઘરમાં દોડમ દોડ કરી મને આવકારવાનો આનંદ વ્યક્ત કરતી. આમ હું ક્યારે એના પ્રેમમાં પડી ગઈ તે ખબર પણ ના પડી.

ત્યારે મને સમજાયું કે સુઝીનો ડોગ પ્રત્યેનો નો  પ્રેમ નિરપેક્ષ  અને નિસ્વાર્થ ભરેલો હતો. અબોલા પ્રાણીનો નિસ્વાર્થ પ્રેમ મનુષ્ય ને ખુબખુબ શીખવે છે.આપણે તો કોઈ ના માટે કાઈ કર્યું હોયતો થૅન્ક્યુની તો  આશા રાખીએ.   અમારી ડકોટાતો  આ દુનિયામાં હવે  નથી પણ એના સંસ્મરણો યાદ કરતાં અમે થાકતા નથી. વફાદારીના લેસન ડોગ પાસેથી શીખવા મલે છે. જેનું ખાય તેને કોઈ દિવસ દગો દેતો નથી.

બીજું લેસન ચકીની વાર્તામાંથી સમજાયું. મનુષ્ર્ય અને ચકલીની  સરખામણી.  ચકલીએ ખુબજ મહેનત કરી બચ્ચાને પ્રોટેક્ટ કરવા સુંદર માળો બનાવ્યો. એમના મ્હોમાં અન્નના દાણા શોધી શોધીને પ્રેમથી જમાડ્યા. જિંદગીમાં સ્વતંત્ર જીવવાના લેસન પણ શીખવાડ્યા.  કોઈ પણ અપેક્ષા વગર બચ્ચાંઓને એમની જિંદગી જીવવાનો હક્ક આપી દીધો. મનુષ્ર્ય બાળકોને બધીજ સુવિધા આપે છે. પણ એ આશા અને અપેક્ષાથી મુક્ત નથી રહી શકતો. 

 

                                         

બેઠક – ‘वाचिकं सर्व वाङ्ग्मयम्’-“પ્રકૃતિના પગલે” પ્રકરણ-4 -કુમુદબેન પરીખ

મિત્રો આજે પ્રસ્તુત છે ‘वाचिकं सर्व वाङ्ग्मयम्’માં  ઇન્ડો અમેરિકન જીવન ઉપર આધારિત વાર્કતાઓનો સંગ્રહ “પ્રકૃતિના પગલે”પ્રકરણ -4

લેખિકા -કુમુદબેન પરીખ  અને રજૂઆત -વાગ્મી કચ્છી

પ્રકરણ-૧ અનુભવની અભિવ્યક્તિ

 પ્લેનની પહેલી મુસાફરી 

કેટલા કેટલા વર્ષો જિંદગીના પસાર થઈ ગયા.  મુવીના રીલની  જેમ મારું મન પણ અતીતના ઊંડાણમાં ઊડી રહ્યું હતું.  2021 ની સાલમાં થી આપણે પસાર થઈ રહ્યા છીએ. આજની ટેકનોલોજીએ દુનીયા ને કેટલી નજીક લાવી દીધી છે.  આજે નાના ગામડાના લોકો પણ દુનિયામાં શું ચાલી રહ્યું છે તે જાણી શકે છે.પણ હું જે વાત કરવા માગું છું તે  તો 1964 નવેમ્બર મહિનાની છે મારી પ્લેનની મુસાફરી કડી થી અમેરિકા આવતી પહેલી છોકરી અમારા ગામની હતી.  મોટા ભાગે તો એ વખતે અમેરિકામાં  સ્ટુડન્ટ વિઝા પર જતા.  

     મારા મંગેતર પણ અમેરિકામાં ભણવા ગયેલા લગ્ન કરી અમેરિકામાં સ્થાયી થવું એ વિચારી મને  અમેરિકા બોલાવવાનો નિર્ણય કર્યો.  ૧૯૬૪ની નવેમ્બર કેમ ભુલાય એક બાજુ મા બાપ ભાઈ બહેનો ,મિત્રો ગામ અને મારો દેશ એને  છોડીને જવાનો,  ત્યારે બીજી બાજુ નવો દેશ અને પતિને મળવાનો આનંદ, વિયોગ  અને આનંદનાં ઝૂલામાં ઝૂલતી  હું બોમ્બે એરપોર્ટ પર પહોંચી ગઈ.

   મનમાં અસંખ્ય  વિચારો હઝારો માઈલ  દૂર એકલી  જવાનું  પ્લેન તો ઊડતુજ  જોયેલું, અંદર થી કેવું હશે? ખાવાનું  શું મળશે એનો તો ખ્યાલ જ નહોતો. આજે તો અમેરિકા આવતા લોકો નાસ્તાના ડબલા  લઈને આવતા હોય છે. એ જમાનામાં મને યાદ છે કે મારી પાસે એવું કંઇ જ નહોતું .

  પ્લેનમાં બેઠા પછી સીટ બેલ્ટ  કેવી રીતે બાંધવો તે પણ ખબર નહોતી. મારી સાથેની સીટમાં   બેઠેલા એક ગુજરાતી ભાઈએ મને શીખવ્યું.  એરહોસ્ટેસ પૂછવા આવી  શું પીસો? ચાય  સિવાય બીજા કોઈ પણ પીણાંની  ખબર નહોતી મને તો મસાલાવાળી ચા પીવાની ટેવ,  જિંદગીમાં પહેલીવાર બ્લેક ટી ચાખીને મારું મોં કડવું થઈ ગયું.  એ પછી તો ફૂડ ની ટ્રે  આવી.  ખોલીને જોતાં જ કંઈ જ ખબર નહોતી પડતી શું ખાવું.  બાફેલા વેજિટેબલ્સ જોઈને જ મારું મ્હોં  બગડી ગયું.  આમ આપણા રામ ભુખ્યા તરસ્યા બેસી રહ્યા. મનમાં વિચારોનું ઘમસાણ ચાલી રહ્યું હતું. શુ  હું અમેરિકા જવાની ભૂલ તો નથી કરી રહીને?   ઘરના બધા યાદ આવતા થોડી થોડી વારે આંખમાંથી આંસુ સરી પડતા જિંદગી ક્યા વળાંક  પર જશે?  એક અપરણિત છોકરી અમેરિકા એકલી  જતી હોય ત્યારે કેટલી ભયની લાગણી મનમાં ચાલી રહેલી હોય છે તેની અનુભૂતિ માંથી હું પસાર થઇ રહી હતી.

    વિચારોમાં ને વિચારોમાં ટોક્યો આવી ગયું ત્યાંથી મારે ફ્લાઇટ બદલવાની હતી બધા પેસેન્જરો ઉતરવા માંડયા. હવે શુ  કરુ? તરત જ મને યાદ આવ્યું  મારા કઝિન બ્રધરે   એક ચિઠ્ઠી આપેલી અને કહેલું કોઈ પ્રોબ્લેમ થાય તો આ ચિઠ્ઠી એરહોસ્ટેસને બતાવજે.  ચિઠ્ઠીમાં લખ્યું હતું કે હેલ્પ મી  આઈ  ડુ   નોટ સ્પીક ઇંગ્લિશ.. ચિઠ્ઠી એરહોસ્ટેસ ને  આપતા જ એની મદદથી જે  . ટર્મિનલ પર જવાનું હતું  ત્યાં  મને બેસાડી દીધી.  મને તો બીક  હતી કે હું પ્લેન ચૂંકી  જઈશ તો? જે  જાપાનીઝ  છોકરી એ કહેલું કે પ્લેન આવશે ત્યારે પોતે આવીને મને મદદ કરશે એટલે મારી નજર તો એ છોકરીને શોધવામાં જ ફર્યા કરતી હતી  મને તો બધી જ જાપાનીઝ  છોકરીઓ  ના મ્હોં  સરખા જ લાગતાં.

  મનમાં ખૂબ જ ગભરાટ થતો હતો. પણ મારા આશ્ચર્ય વચ્ચે ટાઈમ થતાં જ તે આવી અને મને પ્લેનમાં  બેસાડી દીધી. મનને શાંતિ થઈ હવે પ્લેન નથી બદલવાનું  સીધી લોસ એન્જલસ પહોંચી જઈશ.

   લોસ એન્જલસ આવતા જ બધા પેસેન્જરો સાથે હું નીચે ઉતરી.  બારણા આગળ જ મારા પતિ ને જોતા જ મારો બધો જ થાક અને ગભરાટનો અંત આવી ગયો. આ મારી પ્રથમ પ્લેનની  મુસાફરી નો અનુભવ.  વિચારું છું કે આજની આટલી બધી  ટેકનોલોજી જાણ્યા  પછી શું પહેલી વાર અમેરિકા આવતા લોકોને આવી મુશ્કેલી અને મનોમંથનમાંથી પસાર થવું પડતું હશે?

કુમુદ પરીખ –kumudpari@gmail.com

                           

૧-અજ્ઞાતવાસ-જિગીષા દિલીપ પટેલ

દુનિયાની પહેલી નવલકથાનું નામ કહો..

નથી કહી શકાય એમ! કેમ કે ઓછામાં ઓછી અડધો ડઝન નવલકથાઓને જગતની પહેલી નવલકથા ગણવામાં આવે છે જાપાની ભાષામાં ઈસવીસન ૧૦૦૦માં એટલે કે હજાર વર્ષ પહેલા એક પુસ્તક લખાયું હતું ‘ધ ટેલ ઓફ ગેન્જી’. તેને સાર્વત્રિક રીતે પહેલી નવલકથા કહેવામાં આવે છે.

મારે તો આજે હર્ષ અને ગર્વ સાથે કહેવાનું છે કે ‘બેઠક’નો બ્લોગ “શબ્દોનું સર્જન” પર પ્રથમ નવલકથા લખનાર ‘બેઠક’ની નવોદિત લેખિકા જિગીષા પટેલ છે.ખોબો ભરીને અભિનંદન. ઘણા મોટા ગજા ના સાહિત્યકારો ગુજરાતની ધરતી ઉપર પ્રગટ થયા અને રસિકજનો તેમની નવલકથામાં મગ્ન કર્યા હવે જિગીષાબેન આપણને એમની નવલકથામાં તરબોળ કરશે.

નવલકથાનું શિર્ષક પણ કેવું “અજ્ઞાતવાસ”મનનું પણ પોતાનું એક આગવું શાણપણ હોય છે. શરીરને વાકું પડે તો સીધીકે આડકતરી રીતે સંકેત આપે પણ મનની બારખડી ઉકેલતા આપણને આજ સુધી આવડી નથી. અજ્ઞાતવાસ એ મનનું અદ્વૈત છે.માનવીના અસ્તિત્વને પામવાનો અજ્ઞાતવાસ. છે. હા આ નવલકથામાં માનવીના મનના અનેક રહસ્યો છે. હવે હું વધુ કહું તેના કરતા તમે એક પણ પ્રકરણ ચુક્યા વિના વાંચશો તો મજા આવશે.
જિગીષાબેન તમારું સ્વાગત છે.

લેખિકાનું શું કહે છે વાંચો.

અજ્ઞાતવાસ
અજ્ઞાતવાસ શબ્દ સાંભળીએ એટલે દરેક વાચકનાં મનમાં પાંડવોએ કરેલો અજ્ઞાતવાસ જ યાદ આવે.અજ્ઞાતવાસ એટલે શું? તમે જે છો તેને ગુપ્ત રાખી તમે જે નથી તેને એવીરીતે બતાવવાનું છે કે ભૂલમાં પણ તમે ખરેખર જે છો તે ઓળખાઈ ન જાઓ.આ અજ્ઞાતવાસ તો ખરો જ પણ ….
મારે આ નવલકથામાં જે અજ્ઞાતવાસની વાત કરવી છે તે અજ્ઞાતવાસ એટલે દરેક માણસની અંદર એક એવી કોઈ વાત ,એવી કોઈ વ્યક્તિ કે વ્યક્તિઓ,યુ્ક્તિઓ પડી હોય છે તે માણસ પોતે એકલોજ જાણતો હોય છે અને એ વ્યક્તિ,યુક્તિ સાથે તે એકલો પડે છે ત્યારે વાત કરે છે.આ વાત તેની આસપાસનાં અંગત લોકોને પણ જણાવતો નથી.ઘણાં લોકો આ અજ્ઞાતવાસ સાથે એક જુદી જિંદગી જીવે છે.કોઈ સ્ત્રી પોતાના પતિ સાથે હોય ,પતિને પ્રેમ પણ કરતી હોય,તો પણ પોતાનાં પહેલા પ્રેમીને યાદ કરીને પીક્ચરનું ગીત માણતી હોય ,તે માણવું તે અજ્ઞાતવાસ સાથે માણેલ પળો કહેવાય.માત્ર ને માત્ર માણસ અને તેની અંદર રહેલ અજ્ઞાતવાસની વ્યક્તિ કે વ્યક્તિઓ કે યુક્તિઓ સાથે દરેક માણસ પોતાનો સમય ગાળતો હોય છે.ક્યારેક લોકોની વચ્ચે રહીને પણ તે જીવતો હોયછે અજ્ઞાતવાસ સાથે.આવો આપણે આ અજ્ઞાતવાસમાં જીવતા માણસની કહાની જાણીએ ને માણીએ.

જિગીષા દિલીપ પટેલ 

એક સિક્કો-બે બાજુ -ગીતા ભટ્ટ અને સુભાષ ભટ્ટ

સિક્કાની બે બાજુ 
ચલ એક સિક્કાની બે બાજુ થઈએ,
તું કાટ અને હું તારી છાપ…બનીએ
ચાલ એક નવી શબ્દથી રમત રમીએ,
વાદ વિવાદ હુંસાતુંસીમાં નહીં લડીએ, 
આવ ભાવ વાચકનો મેળવી લઈએ, 
નહિ કોઈ  કોના પર ભારી થઈએ, 
ચાલ નવી દ્રષ્ટિ કેળવી લઇએ  
મિત્રો ગ્લાસ ભરેલો કે ખાલી આ સવાલ કોઈને પૂછશો તો બધાના જવાબ જુદા હશે.
હા આવી જ વાત લઈને ગીતાબેન અને સુભાષભાઈ તેમની લેખમાળામાં લઈને આવી રહ્યા છે.અહીં વાત છે દ્રષ્ટિ અને ‘પર્સ્પેક્ટિવ’ની. દરેક વ્યક્તિના પોતાના પ્રત્યેક વિષય પર અલગ વિચાર હોય છે  અને તેમ છતાં આપણે બીજાના વિચાર જાણવા ઉત્સુક પણ એટલા જ હોઈએ છીએ છે.બસ આજ ઉત્સુક્તાને પુરી કરવા નવી લેખમાળા લઈને આવી રહ્યા છે ગીતા ભટ્ટ અને સુભાષ ભટ્ટ “સિક્કાની બે બાજુ” મિત્રો હોંશેથી વધાવજો અને તમે પણ કોમેન્ટ થકી જોડાજો.

વિષય પ્રવેશ :

સિક્કો ગમે તેટલો પાતળો હોય પણ એને બીજી બાજુ હોવાની જ !
તમે ગમે તે એક વિષય,વાર્ત,પ્રસંગ કે પરિસ્થિતિ લો, હુ તેને આ રીતે મૂલવું ; અને તમે તેને કોઈ જુદી રીતે મૂલવો! હું અમુક દ્રષ્ટિથી જોઉ,તમે કોઈ જુદા જ દ્રષ્ટિકોણથી એને મૂલવો !
આ કોરોના સમયમાં ઘરમાં ને ઘરમાં રહીને પાંજરે પુરાયેલ પંખી જેવી હાલત થઇ છે એમ કહીને હું પરિસ્થિતિને દોષ દઉં; પણ જે લોકો સતત એક સ્થળેથી બીજે સ્થળે પ્લેનમાં જ ઉડાઉડ કરતા હતાં તેમનાં ઘરવાળાઓને આ સમય સુવર્ણકાળ જેવો મધુર લાગે ! હાશકારો થાય !
“ચાલો , છેવટે એમનાં ટાંટિયા ઘરમાં ટક્યા તો ખરા!” એ લોકો કહેશે.
“ વાહ ! કેવો સુંદર તડકો નીકળ્યો છે !” મેં આનંદ વિભોર થઇને સુંદર તડકો જોઇને કહ્યું।
પણ એણે કહ્યું;
“ જરા વાદળછાયું વાતાવરણ હોત તો બહાર ચાલવાની મઝા આવત ! આવા તડકામાં ચામડી બળી જાય અને સ્કિન કેન્સર થવાની શક્યતાઓ વધી જાય !”

હું અને એ ! અમે એક જ સિક્કાની બે બાજુઓ છીએ !
હેડ અને ટેઈલ ! એટલે કે એક બાજુ” માથું અને બીજી બાજુ પૂંછડી નહીં , પણ , “એક બાજુ” જ્યાં કોઈ માથું કે વ્યક્તિની મુદ્રા છે , અને “બીજી બાજુ” જ્યાં તે સિવાયનું બીજું કશુંક છે !
બન્નેનું મહત્વ છે , કારણકે એ બંને બાજુ છે એટલે જ તો સિક્કો બને છે !
નહીં તો એ જમીનમાં ખોડાયેલ એક પથ્થર જ કહેવાત ને ? એ સિક્કો છે, કારણકે એને બે બાજુઓ છે !
આ સંસાર છે , કારણકે એમાં પણ તુંડે તુંડે મતિઃ ભિન્ના છે ! આપણે મનુષ્ય છીએ , સ્વતંત્ર રીતે વિચારી શકીએ છીએ ! અને એટલે જ તો સંસાર ચાલે છે ! નહીં તો ગાયોના ધણની જેમ નીચી મુંડી કરીને ઘાંસ ચરતાં ન હોત ? અને સંસારમાં આ અમારું ઘર: અહીં હું અને એ!અમે બે !

આ આખું વર્ષ હું અને એ – ગીતા અને સુભાષ તમારી સમક્ષ દર અઠવાડિયે એક પ્રસંગ પરિસ્થિતિ કે વાત લઈને એના બન્ને પાસાની ચર્ચા કરીશું !
આમ જુઓ તો આ સૃષ્ટિમાં પૃથ્વી ,સૂર્ય , ચન્દ્ર અને તારા સૌ પોતપોતાના સ્થળે રહીને ગતિ કરી રહ્યા છે ; કારણ કે તેઓ પોતપોતાની રીતે એક બીજાને ગુરુત્વાકર્ષણના નિયમ મુજબ ખેંચી રહ્યાં છે ; જો એ ખેંચાણ ઢીલું પડે તો ત્યાં બ્રહ્માંડમાં ખળભળાટ મચી જાય ! એજ રીતે સંસાર માં પણ એ head and tail હેડ અને ટેઇલના અસ્તિત્વને લીધે સઁસાર સિક્કો અસ્તિત્વમાં છે ! સફળ રાજકારણમાં જેમ શાશક પક્ષ અને વિરોધ પક્ષનું મહત્વ છે તેમ સંસારના સાફલ્યનો આધાર પણ આમ સિક્કાની બે બાજુ ઉપર જ અવલંબે છે ને ? પણ એને યુદ્ધભૂમિ ના સમજતાં , હોં ! અહીં બે પક્ષ છે : બે ભિન્ન વિચાર ધારાઓ પણ છે ; પણ એ તો ભેગાં મળીને એક શુદ્ધ વિચાર મોતી બને છે ! નિંભાડામાં તપ્યાં પછીનું એ વિચાર મોતી ! આખરે તો એ સૌ ભેળાં મળીને એક સુંદર સંસાર માળા ઘડે છે !

એક એક મણકો એટલે માળા નહીં , પણ એ બધા જ મણકા ભેગા થઈને દોરીમાં પરોવાય ત્યારે માળા બને ; એ જ રીતે એકાવન સિક્કા ભેગા થઈને એક માળા બનાવીશું ! તમારી શુભેચ્છાઓ સાથે !
શરૂઆત કરીશું , એક દિવસ અમે રામાયણની કથા સાંભળીને ઘેર આવી રહ્યાં હતાં ત્યાંથી ! તો મળીશું આવતે અઠવાડિયે ; શું થયું એ રામાયણ સાંભળ્યા બાદ : અમારાં રામાયણની વાતથી !

ગીતા ભટ્ટ અને સુભાષ ભટ્ટ 

નવી લેખમાળા – “અનુભવની અનુભૂતિ” -કુમુદબેન પરીખ

મિત્રો ચાલો આવકારીએ કુમુદબેનને 
  વિચારો હોય પણ સાથે લખવાનો ઉત્સાહ હોય તો આપણી આજુબાજુ પણ દેખાતા પ્રસંગો 
આપણને લખવાની પ્રેરણા આપે હા ફક્ત આપણે  હિંમત કરી કલમ ઉપાડવાની હોય છે. જીવનમાં બનતી ઘટનાને વાર્તાબીજ બનાવી વાસ્તવિકતા ને વાર્તા સ્વરૂપે મુકવી એ પણ એક કલા અને આવડત માંગી લે છે.

દરેક વ્યક્તિ પાસે સંવેદના હોય જ છે.એક ગુજરાતના  નાનકડા કડી  ગામના વતની કુમુદબેન આજથી કેટલાય વર્ષ પહેલા બાવીશ વર્ષની ઉંમરે અમેરિકા આવ્યા, તેમના ગામના સૌ પ્રથમ મહિલા હતા જે અમેરિકા આવી વસ્યા. સંવેદનાથી ભરપૂર કુમુદ પરીખ એટલે સરળ સહજ વ્યક્તિત્વ અહીંના વસવાટ દરમયાન જે ગમ્યું અને જે સ્પર્શ્યું તેને શબ્દદેહ આપી વાર્તા સ્વરૂપે લખી મુકતા અને આજે જેના ફળસ્વરૂપે કલમ થકી એક નહીં બે નહિ ત્રણ વાર્તાના પુસ્તકો સર્જાયા “પ્રકૃતિનાં  પગલે ” “અમે ચાલ્યાં ”અને “અજવાળાના પગલે.”આમ જીવનમાં બનતી ઘટનાને વાર્તાબીજ બનાવી વાસ્તવિકતા ને વાર્તા સ્વરૂપે મૂકી.વાચકોને એમની કલમ દ્વારા નવો દ્રષ્ટિકોણ મળ્યો. સરળ ભાષામાં લખાયેલા એમના આ પુસ્તકોને લોકોએ આવકાર્યા. 

કુમુદબેન તેમની લેખન પ્રવૃત્તિનો જશ એમના માર્ગદર્શક શ્રી આનંદરાવ રાવને આપતા કહે છે કે એમણે  મને લખવા માટે સતત પ્રોત્સાહન આપ્યું લખવાની સુઝ આપી.કુમેદબેને તેમના જિંદગીના ઉત્તરાર્ધમાં આ સાહિત્ય પ્રવૃત્તિ શરુ કરી છે અને સફળતા પણ મેળવી છે.

આ આવા અનુભવી લેખકની પખવાડિક રવિવારે લેખમાળા શરુ કરતા આજે આંનદ  અનુભવું છું

કુમુદબેન આપનું ‘બેઠક’નો બ્લોગ “શબ્દોનું સર્જન” પર સ્વાગત છે.

નવી કોલમ”હોપસ્કોપ”-મૌલિક નાગર

 

મિત્રો 

હવે થી દર શનિવારે આપણે બીજા લેખકોની સાથે નવી કોલમ રજુ કરશું.  

લેખકનું નામ છે મૌલિક નાગર ને શ્રેણીનું નામ છે “હોપસ્કોપ”

જેની ઓળખ એના નામમાં છે મૌલિક જેના વિચારો છે અને સહજ જેની પ્રકૃતિ છે. 

સંગીત જેનો પ્રેમ છે. જેણે એને પ્રાકૃતિક રૂપે જીવતા શીખવ્યું છે અને શબ્દસાહિત્યએ એમને પ્રમાણિકતાથી કહેતા અને સ્વીકારતા શીખવ્યું છે. સારા વિચારો થકી એણે પોતાનું વ્યક્તિત્વને ખીલવ્યું છે. મનની મોસમમાં સદા બહાર ખીલતો આ લેખક અનેકને લખવાની પ્રેરણા પણ આપે છે.એનો પોતાનો બ્લોગ છે. સંગીત અને સાહિત્યનો આટલો સુમેળ જે વ્યક્તિત્વમાં હોય નિસર્ગનું છલકાતું વાતાવરણ આપણા બ્લોગ પર લાવશે તો નવાઈ ન પામતા!

હવે વાત કરીએ તેમના વિષયની.  વિષય પણ કેવો? આશા જગાડે તેવો “હોપસ્કોપ” ભાઈ હોપ સાંભળ્યું છે સ્તેથોસ્કોપ સાંભળ્યું છે, હોપસ્કોપ એટલે શું ? મિત્રો ડો.એટલે hope આશા અને શબ્દ ‘સ્કોપ’માં પણ આશા જ દેખાય છે.મૌલિકે બહુ સરસ વાત કરી છે “વાંચન એટલે આંખથી આંખ ઉઘડવાની પ્રવૃત્તિ”આ શ્રેણીમાં મૌલિકભાઈ એમના પત્ની ડો. અંજલિના અને તેમના અનુભવનો ખજાનો લઈને આવશે.

મૌલિકભાઈના લખાણમાં એક પ્રકારનું આકર્ષણ અને ઊંડાણ છે અને માટે જ એ ગહન વાતને પણ એ સરળતાથી સપાટી પર મૂકી પીરસી શકે છે.આપ સૌ સમજી શકો છો કે ડોક્ટરનું જીવન એટલું સહેલું નથી હોતું, ક્યારેક વેદના તો ક્યારેક સંવેદના,ક્યારેક આશા તો ક્યારેક નિરાશા….મારી તમારી અને આપણી વાતો. તેમ છતાં એક ડોક્ટરના જીવનની એક એક પળ એટલે આશાનું એક કિરણ. ડો. સ્ટેથોસ્કોપ મૂકે તો પણ “હોપસ્કોપ” બાજુમાં રાખતો નથી.  

મિત્રો લેખકને વધાવવાની જવાબદારી તમારી છે.

મૌલિકભાઈ આપનું બેઠકનો બ્લોગ શબ્દોનું સર્જન પર સ્વાગત છે.  

SHARE THIS:

“કલમના કસબી:કનૈયાલાલ મુનશી”-રીટા જાની

ગુજરાતી અસ્મિતાના સર્જક ઉત્કૃષ્ટ જાણીતા નવલકથાકાર,નાટ્યકાર,વાર્તાકાર, ચરિત્રકાર, નિબંધકાર શ્રી કનૈયાલાલ માણેકલાલ મુનશી મારા માટે તો અઘરો વિષય.આવા અઘરા વિષયને રીટાબેને એક ફિલ્મ દિર્ગદર્શક પાત્ર કે પરિસ્થિતિ પકડી લે ,એમ રીટાબેને મુનશીને વાંચીને ઝીલ્યા અને માત્ર ઝીલ્યા નથી પણ આપણી સમક્ષ “કલમના કસબી:કનૈયાલાલ મુનશી”ના ૫૦ લેખમાળામાં એવી રીતે વહેતા કર્યા કે જાણે મુનશી હાજર હજૂર જ છે.

રીટાબેને એક જાજરમાન વ્યક્તિત્વના વાંચનનો આનંદ તો લીધો છે.પણ મુનશીને ૫૦ મણકામાં એવી રીતે પરોવી પ્રસ્તુત કર્યા અને  તેમના વિશે આપણે વિચારવા પ્રેરાયા.આજેય આંગળીને વેઢે ગણી શકાય એવાં ગુજરાતીના પ્રતિભાશાળી અને લોકપ્રિય સર્જકો વિશે પૂછવામાં આવે તો સ્વાભાવિક રીતે જ મુનશીનું નામ તેમાં અવશ્ય લેવાય.મુનશીની પ્રતિભામાં અને તેમના સાહિત્યમાં એવું તો કયું તત્ત્વ છે કે જેના બળે તેઓ આજના સમયમાં પણ કાળથી પર થઈને હયાત છે.આ વાત રીટાબેને પ્રસ્તુત કરી. ક્યારેક એમના પ્રવાસની તો ક્યારેક પાત્ર સ્વરૂપે મુનશીની ઓળખાણ કરાવી.એમની કલમ સામાન્ય કલમ નહોતી એવું પુરવાર કર્યું, તો તેની અંગત વાતો એવી રીતે મૂકી જાણે આપણા ઘરની વ્યક્તિ ન હોય!

આજની નવી પેઢીને મુનાશીમાં રસ પડશે? એવું લેખિકાએ વિચાર્યું નહિ પણ મુનશી વિષે નવી પઢી પણ વિચારશે,તેમના વિશે અને તેમના સર્જન વિશે જાણવા માટે વિચાર કરતા થશે એમ ધ્યાનમાં રાખી રીટાબેને સમગ્ર લેખમાળા લખી.મુનશીના દરેક સર્જનને આવરી લઇ મુનશી સાહિત્ય પીરસ્યું..બધું તો સમાવી ન શક્યા પણ લેખિકાએ મુનશીની સંવેદન અને સર્જનપ્રક્રિયાને ઝડપી ,આપણી સમક્ષ એવી રીતે મૂકી કે એમને વાંચવાનું મન થાય જ. અહી લેખિકાની સજ્જતા,વાંચન અને કોઠાસુઝને હું નવાજુ છું.

વાંચન દરમ્યાન ગમેલી પ્રત્યેક ક્ષણને એ ધબકારાને એમણે શબ્દોમાં એવી રીતે ઉતાર્યા કે આપણે સૌ એમના વાંચનના સહભાગી થયા.ઉત્તમ વાચક ક્યારેય એકાંગી નથી હોતો.પોતે જે અનુભવે છે તેને શબ્દોમાં અવતારી બીજા સાથે જરૂર વહેચે છે. માણસ માત્ર હકીકત અને વાસ્તવિકતાથી જીવતો હોય છે રીટાબેને મુનશીની વાસ્તવિકતાને જ પ્રગટ કરી.લેખિકાએ પોતે મુન્શીજીને  વાંચ્યા અનુભવ્યા પછી ઠાવકી રીતે પ્રસ્તુત કર્યા.આ લેખમાળા રીટાબેનની વાંચનયાત્રા ના પડઘાનું રૂપાંતર છે.

આપણે કનૈયાલાલ મુનશીને અસ્મિતાના ઉદ્-ઘોષક તરીકે ઓળખીએ છે. જેના અણુમાં વ્યાપેલ અસ્મિતાનો ઉદઘોષ અને ભાષાપ્રેમને, નિરૂપણ કરવાનું કામ લેખિકાએ આ લેખમાળામાં કર્યું છે. આ રીટાબેને પહેલીવાર લેખમાળા લખી પણ એમણે એક લયમાં ચીલાચાલુ ન લખતા વૈવિધ્ય પ્રસ્તુત કર્યું અને મુનશીની કલમને  અન્યાય ન થાય અને તેમનું  કોઈપણ સર્જન રહીં જાય તેમ લેખમાળા લખી.ત્યારે વાચકોની દ્રષ્ટિએ એક અનુભવી લેખિકા તરીકે  સ્થાપિત થઇ ગયા.જે લખવાનો પ્રયત્ન કરે છે તે જ પરિપક્વ બને છે. માત્ર લખવાની ઉત્કૃષ્ટતા હોવી જોઈએ. ઘણીવાર તબિયતને કારણે તેમનાથી ન પણ લખાયું પણ તેમ છતાં શ્રેણી પૂરી  કરી તેનો મને ગર્વ છે.એમની કલમ સદાય લીલીછમ રહે તે માટે ફરી તેમને શબ્દોના સર્જનના બ્લોગ પર લખવા આમંત્રણ આપું છું.

પ્રજ્ઞા દાદભાવાળા 

मेरे तो गिरधर गोपाल – : અલ્પા શાહ

મિત્રો આજે આંનદ એ વાતનો છે કે પ્રથમ વખત ઉપાડેલી કલમ જયારે પાપા પગલી ભરતા લાંબી રેસનો ઘોડો પુરવાર થયો છે. ગર્વ તો થાય જ પણ સાથે કશુંક કર્યાનું નિમિત્ત મને ભગવાને બનાવી તેનો હર્ષ પણ અનુભવું છું.

 

હા! હું અલ્પાબેનની વાત કરું છું અલ્પાબેન શાહે “मेरे तो गिरधर गोपाल”  લેખમાળાની સફર તેના અંતિમ તબક્કામાં લાવી પોતાની કલમને એક પરિપક્વ કલમ તરીકે પુરવાર કરી છે.પોતાને ગમે તેજ લખવું અને જે સ્ફુરે તેજ અભિવ્યક્ત કરવાની કળા ધરાવતા આલ્પાબેન 600 વર્ષ જુના મીરાંને જીવંત કર્યા .મીરા વિષે અનેકે લખ્યું હશે પણ મીરા દરેક સ્ત્રીમાં જીવે છે તે વાતનો અહેસાસ એમની લેખમાળામાં એમણે કરાવ્યો આ જમાનામાં મીરાં કોઈ થઇ ન શકે પણ તેમ છતાં મીરા આજે પણ દરેક સ્ત્રીમાં વસે છે. આ અનુભૂતિનો અહેસાસ સમાજને આપ્યો છે.
અલ્પાએ મીરાંને એક ચિત્રકારની જેમ ઉપસાવ્યા છે. પોતે ચિત્રકામ જાણે છે માટે જિંદગીના દરેક રંગોની તેને ઓળખ છે. મીરાંની જિંદગીના અનેક રંગો આપણી સમક્ષ લાવી મીરા એક સામાન્ય સ્ત્રી નથી એનું એક અલાયદુ સ્થાન છે એ આ લેખમાળા દ્વારા પુરવાર કર્યું છે. મીરાં ભલે સંસારથી પર રહ્યા પણ સંસારના ઉત્તમ મઘ્યમ અને અધમ અનેક પ્રકારના માનવીઓના સંસારને એમણે અંતરની આંખે નિહાળ્યો છે એ વાત પ્રસઁગ દ્વારા રજુ કરી અલ્પાબેને આપણને મીરાંની ઓળખ કરાવી છે. તો નવી પેઠીને આકર્ષે તેવા અંગ્રજી વાક્યો દ્વારા વાતને અકબંધ પ્રામાણિકતા સાથે પીરસી મીરાની લેખમાળામાં એક આકર્ષણ ઉભુ કર્યું છે.મીરાંના પદ એટલે “Art of Living” આમ સહજપણે એક આધુનિક સંદર્ભ આપ્યો છે, જ મને, તમને આકર્ષવા માટે પુરતું છે,નહિ તો આજના જમાનાની પેઢી મીરાંને શું કામ વાંચે ?

 

મીરાં એકમાત્ર એવી કવયિત્રી છે જેણે ગાજવીજ સાથે પ્રેમની વાત કરી છે તેમ છતાં જ્ઞાનથી છલોછલ શબ્દો અને ભક્તિ પેદો આપતા મીરા એ તત્વજ્ઞાન પણ પિરસ્યું છે, એ વાતને અલ્પાએ પોતાની જાતને પ્રશ્ન કરી અને તેમાંથી જવાબ મેળવી આપણી સમક્ષ મૂક્યું છે જે તમે તેની 41મી લેખમાળામાં માણ્યું હશે. તો સાથે મીરાંબાઈ મનની ચંચળતા અને માનવ સહજ દુર્ગુણો પર નજર અંદાઝ કર્યા વગર દાખવ્યા છે, જે અલ્પાની કલમનો સ્વતંત્ર મિજાજ દર્શાવે છે. લખવું પણ માત્ર બીજાને સારું લગાડવા નહીં એ વાતના પડઘા એની લેખમાળામાં વર્તાયા છે.
અલ્પાને મીરાં ગમે છે તેનું કારણ મીરાંની નિર્ભયતા છે,જીવન જ સંઘર્ષનો પર્યાય હતો છતાંય એ સંઘર્ષો સામે ઝઝૂમતો પોતાની પસંદગી મુજબનું જીવન જીવી ગઈ.મીરાંના પદો સમજાવતા ભક્તિભાવ સાથે મીરાંનો અવ્યહવારુ મિજાજ દેખાડી લેખિકા આપણું લક્ષ ખેચે છે મીરાં દાબદબાણ,ભય,વ્હેમ,ષડયંત્રથી પર હતા એ વાત અલ્પા ક્યાંક ને ક્યાંય પદના અર્થમાં અથવા પ્રસંગો દ્વારા આપણી સામે મૂકી મીરાંને અદભુત રીતે રજૂ કર્યા છે.અલ્પાની કલમ અહીં જુદી તરી આવે છે.

 

પ્રસંગોનું નિરૂપણ પણ સરસ છે.મીરાંબાઈનાં લૌકિક સંબંધોથી માંડી આધ્યાત્મિક કૃષ્ણ સાથે ના સંબંધોને અલ્પાએ વાર્તાની જેમ પ્રગટ કરી વાચકનો રસ પણ જાળવ્યો છે.તો ક્યારેક પોતાના મંતવ્ય મૂકી નીડરતા પણ દાખવી છે.
અલ્પા કૃષ્ણને પ્રેમ કરે છે માટે મીરાંને સમજી શકી છે. મીરાંના પ્રિયતમ પ્રત્યેની તીવ્ર લાલસા, ઉત્કંઠા અને મિલનના ભાવ બધું જ સરસ રીતે કાવ્યોના આસ્વાદ દ્વારા પ્રગટ કર્યું છે મુખ્ય વાત એ છે પહેલીવાર ઉપાડેલી કલમ થકી શબ્દો પ્રગટયા છે માટે અલ્પાને આભિનંદન આપવા જોઈએ સામાન્ય રીતે કોઈ પણ સર્જક પોતાના વિચારો દર્શાવવા સભાનપણે પ્રયાસ કરતા જ હોય છે પણ અલ્પાએ કોઈ સભાન ચેષ્ઠા કરી હોય તેવું મને લાગતું નથી પરંતુ તેમના અંતરમાં ચાલતા ભાવોએ જ અનાયાસે એણે પ્રગટ કરીને તેમનાં મનના વિચારોને વહાવ્યા છે જેમાં મૌલિકતા પ્રગટ થાય છે.આવી મૌલિક કલમ વધુ વધુ ખીલે એ ભાવના સાથે અલ્પાને ફરી લખવાનું આમંત્રણ આપું છું.

પ્રજ્ઞા દાદભાવાળા 

કબીરા-જિગીષા પટેલ

કબીરને આપણે કોઈએ જોયા નથી. વ્યક્તિ હોય, વિભૂતિ હોય કે પરમેશ્વર હોય, એને જાણવાની ઈચ્છા અથવા ગરજ આપણામાં હોવી જોઈએ.કબીરને શું કામ વાંચવો જોઈએ? અથવા હું લખું તો કોણ વાંચશે ? એવો પ્રશ્ન પણ લેખિકાને થયો હશે ? પણ આ બધી વાતોને બાજુમાં મૂકી દઈએ તો પેઢી દર પેઢી આવતા જૂના સંગ્રહમાંથી બહુ જહેમત લઈને વાંચન કરીને જેમણે ઘણા બધા પુસ્તકોને એક લેખમાળાનું  સુપાચ્ય રૂપ આપ્યું એવા  જિગીષા પટેલને પહેલા અભિનંદન. ‘કબીર વાણી’ નો એક સરસ ખજાનો આપણને ભેટ આપ્યો છે. તેમના આ સૌજન્ય માટે અને કબીર વાણી લભ્ય કરાવીને આપણને આધ્યાત્મિકતામાં રસ તરબોળ કર્યા. ખૂબ-ખૂબઆભાર. 

સંતને સમજવા તેના ભક્ત થવું પડે. સંત અભ્યાસની પણ આ જમાના કોને પડી છે ? કે કોણ એવી લમણાં ફોડમાં પડે ? એવો વિચાર ઘણાને આવે અને આજે આવી જ્ઞાન પિપાસા પણ ક્યાં જોવા મળે છે.? અને તે પણ 600 વર્ષ પહેલા થઇ ગયેલા સંતની વાતમાં કોણ રસ લે ? પણ એક વસ્તુ અહીં યાદ રાખવાની છે કે પરમેશ્વરના સર્જનમાં ક્યાંય ઝેરોક્ષ નકલ નથી. બીજો કબીર નહિ થાય માટે એને વાંચવાનો છે.આજ ભાવ સાથે લખાયેલી આ લેખમાળા એક ઉઘાડ સમી છે.

ઓછું ભણેલા કે અભણ સંતોએ પોતાની સાદી ભાષામાં આપેલો ઉપદેશ જેટલો અસરકારક છે તેટલો આપણા શાસ્ત્રોના મહાગ્રંથોમાં કદાચ નથી. કબીરની સાખીઓ અને ભજનોમાં ચાદરને મનુષ્ય શરીર અને આત્માના પ્રતીક બનાવીને ઉત્તમ વાતો વણાયલી છે આ વાત આ લેખમાળામાં આપણે અનુભવી છે. કબીરમાં ભક્તિની શીતળતા સાથે ક્રાંતિની ઉષ્ણતા પણ હતી. હા, કબીર અંદરથી સમશીતોષ્ણ હતા આ વાત જિગીષાએ પ્રસંગો સાથે તો ક્યારેક અનેક વ્યક્તિઓના ઉલ્લેખ થકી સરળ ભાષામાં મૂકી સમજાવી દીધી.કબીરના દુહા ભજનો સૌ કોઈ આજે પણ સાંભળે છે પણ તેની અર્થ સભર સમજુતી લેખિકાએ પીરસી આપણેને એક આધ્યત્મના શિખર પર ચડાવ્યાં.

અત્યારની પરિસ્થિતિ જોતા કબીરજી માનવધર્મનો પંથ ૬૦૦ વર્ષ પહેલા આપ્યો જે યથા યોગ્ય છે. કબીરના વિચારસેતુ, ભાવસેતુ અને ક્રાંતિસેતુ  જીગીષાબેન તરફથી આ લેખમાળામાં પ્રાપ્ત થયો છે.

આ લેખમાં શું હતું અને શું શીખ્યા ? સૌ પ્રથમ ધર્મતત્ત્વનો આદર કરતા આ કબીરાએ શીખવ્યો. ધર્મમાં અદ્વૈતનો મહિમા, ભક્તિ અને ક્રાંતિ એક જ વ્યક્તિમાં ભેગાં થઈ જાય ત્યારે સમાજને કબીર પ્રાપ્ત થાય છે આ વાત હું શીખી ..સતત સભાનતા અને મધ્યસ્થભાવ રાખવાથી દરેકની અંદરનો કબીર જાગૃત થાય છે આ વાત હું મહેસુસ કરતી રહી.આ લેખમાળા વાંચતા વાંચતા આપણી વચ્ચે જે અલૌકિક ક્ષણો વીતી તેને હું કયારેય ભૂલીશ.નહી અને એક એ  વાત મને સ્પર્શી ગઈ “પ્રત્યેક મનુષ્ય

પાસે એક એવું  હૃદય હોય છે,જેમાં ચાલાકી ન હોય.પ્રકૃતિ ખુલ્લી બાજી રાખે છે. ઢાંકપિછોડો કરતી નથી, આકાશ ખુલ્લું છે અને હવા છે માટે આપણા શ્વાસો સહજ છે,બધું જ સહજ તો આપણા હૃદયના સ્પંદનો પણ એવા જ હોવા જોઈએ.એ ભાવ સાથે લખાયેલી આ લેખમાળા વાંચતા જીવંત કબીરને અનુભવ્યા. આપણા હોવાનો આનંદ અનુભવ્યો, સાથે જિગીષાની જીજ્ઞાશા આપણને ઊંડા અને ઊંડા લઇ ગઈ. કબીર બીજક જેવા ભારેખમ વિષયને આપણે શું હાથમાં લીધા હોત ? લખવું એ ઐયાશી  નથી એમાં મહોરા ઉતારીને વાંચવું પડે.અંચઈ ન ચાલે. કેટ કેટલા વિદ્વાનોને એણે કબીરને ઓળખવા વાંચ્યા.અહી જિગીષાની વાંચનની મહેનતના પડઘા મેં જોયા તો ક્યારેક શબનમજીનાં ભક્તિની ભીનાશ અનુભવી તો ક્યારેક  કુરાન, ગીતા,વેદ અને ઉપનિષદોનો સાર કબીર થકી જાણ્યો. લેખિકાની વિસ્મયતાએ લેખમાળામાં મણકા ઉમેર્યા. હવે શું ? એવું આપણને થાય તે પહેલા એણે પોતે અનુભવ્યું માટે લખી શકી. તેમ છતાં હજી ઘણું બાકી છે તવો  ભાવ અંતમાં પણ તેને આપણી જેમ જ થયો.આધ્યાત્મિક સફરે ……અનહદને પેલે પાર….એવા તો લઇ ગયા કે મને પણ કબીરનું વળગણ લાગી ગયું. ખરા અર્થમાં તો કબીર આજે પણ જીવે છે એવો ભાવ ઉત્પન થયો.કબીર મહાન બનીને નહી આપણાંમાના એક બનીને આપણી વાંચન સફરમાં રહ્યા આના માટે હું લેખકની કલમને પણ દાદ દઈશ.

કબીર સમાજના મહાન જ્યોતિર્ધર હતા. તેઓ સમાજમાં વ્યાપેલા ગાઢ અંધકારથી હારી ગયા ત્યારે એમના ઉદગાર કવિતા કે દુહા બનીને સાર્થક થયા. આજે આ કવિતા, ભક્તિ પદો થકી ૬૦૦ વર્ષ પહેલા જીવેલા કબીર વર્તમાનમાં પણ જીવંત છે તેવો અહેસાસ થકી અનુભવ્યો જેનો જશ હું લેખિકાને આપીશ.

માણસ વન્સમોર કે કોમેન્ટથી ટેવાયેલો છે. પોતાના અહમને અનુકૂળ આવે તે તાળી કોને ન ગમે ? પણ અહિ વન્સમોરની તાળીઓ કે કોમેન્ટ કરતા ‘મોર’ ‘મોર’ ના ભાવ અનુભવ્યા.એક ઊંચા પ્રકારની લેખન અને વાંચન યાત્રા કરી તેનો આનંદ છે.’બેઠક’નો સદા આગ્રહ રહ્યો છે કે વાંચન સાથે સર્જન કરો. એ બધા જ લેખકોની લેખમાળા જોઈ પૂર્ણ થતો અનુભવું છું.

નવી વસ્તુ શીખવાની ધગશ  જિગીષા પાસે હંમેશા જોઈ છે માટે નવા વર્ષે નવું લઈને આવે અને પોતાની લેખમાળા ‘બેઠક’ના બ્લોગ “શબ્દો નું સર્જન” પર પ્રસ્તુત કરે તેવું આમંત્રણ આપું છું. 

પ્રજ્ઞા દાદભાવાળા