અભિવ્યક્તિ -૨૭-પાણીના પ્યાલે….!

પાણીના પ્યાલે….!

એ પણ જમાનો હતો. મોડી સવારે ડેલીનું કડું ખખડે અને ઉલાળાથી ઠાલું બંધ કરેલું બારણું હડસેલી કોઈ પરિચિત અવાજ ઘરમાં ગજાર-પરસાળ સુધી પહોંચે છે, “કાં, આવુંને?” સામે ‘આવો આવો’નો અવાજ વાતાવરણમાં ઉષ્મા ભરી દે.

થોડા થોડા દિવસે આવો ટહૂકો કરી કોઈ સ્નેહીનું આવવું કંઈ નવી વાત ન ગણાય. અર્ધો-પોણો કલાક સુધી ઘણાં ગામ ગપાટા ચાલે, નવા સમાચારોની આપ-લે પણ થાય. આગંતૂક સ્નેહી ઉઠવાના સમયે ‘ચાલો ત્યારે જાઉં’ કહી ડેલી તરફ ડગ ભરે ત્યારે જૂની રંગભૂમિના કલાકારની અદામાં મહિલાવર્ગ બહાર ડોકું કાઢી પૂછે, “ લે, બસ જાવ છો? એમ થોડું જવાય?” આગંતુક પણ ઠાવકાઈથી જવાબ આપે, “ના, ના, ઘેર જઈ ને જમવું જ છેને. પછી કો’કવાર વાત”. ચાની વાત જ હોય ને! પણ આ ‘કો’કવાર’ ફરી ભાગ્યેજ આવે.

લગવા (વારા)નું દૂધ ગણતરી પ્રમાણે માથાદીઠ આવતું હોય એમાં ટપકી પડતા મહેમાનની ચા માટે ‘એક્સ્ટ્રા’ દૂધ ક્યાંથી કાઢવું? અને, અવરજવર એટલી બધી રહેતી કે ચાનો વિવેક ઘરનું માસિક બજેટ ખોરવી નાખે. સવાર-સવારમાં ચૂલા-સઘડી પર દાળ ઉકળતી હોય ત્યાં તપેલું ઊતારીને ચા બનાવવી કેમ ફાવે? અલબત્ત, કોઈ ખાસ સગું, વહેવાઈ કે બહાર ગામથી મળવા આવેલ મહેમાન માટે સઘડી ઊપરથી શાકનું તપેલું ઉતારી ને પણ એક પ્યાલો ચા બનતી ખરી પણ એક જ પ્યાલો બને. મહેમાન ચા પીવે અને યજમાન જૂએ! મહેમાન પણ સમજતા જ હોય એટલે એકલા ચા પીતાં અચકાય નહિ.

એવું નથી હો કે કે લોકોમાં વિવેક નહોતો. હા, એટલું જ કે, ‘શું લેશો?’ ‘ચા પીશો?’ ‘ચા કે ઠંડુ?’ ‘કોફી લેશો કે ચા?’ જેવા ‘શાબ્દિક વિવેક’નો ઉપયોગ સાવધાનીપૂર્વક થતો. ક્યારેક વિના કારણે ‘હા-ના’ની રકઝક બહુ લાંબી ચાલતી અને મોટા ભાગે યજમાન ઝટ માની જતા! હા, પાણી ચોક્કસ મળે.

આપણા ડ્રોઈંગ રૂમમાં ચાના વિકલ્પમાં ‘કોફી’ બહુ મોડી આવી. કોફી પીવાનું સદ્ભાગ્ય માંદા પાડો ત્યારે જ પ્રાપ્ત થાય. અમારા ઘરમાં ચા-ખાંડના ડબ્બાની સાથે કોફીની નાની પતરાની ડબ્બી પડી રહેતી. જવલ્લે જ ખુલતી આ ડબ્બી ત્રણ-ચાર મહિના ચાલતી. તળિયામાં ભેજ કે ભીની ચમચીને કારણે કોફી ગંઠાઈ જાય ત્યારે જ નવી ડબ્બી આવે. દૂધ-પાણી મિશ્રિત,એ માઈલ્ડ કોફીનો સ્વાદ તો જેમણે કોફી ચાખી હોય એ જ જાણે. કોફીનો ભૂકો ચવાય!

બાકી પાણીના પ્યાલે સંબંધો મીઠા જ હતાને! શું ચા, શું કોફી, શું શરબત!

હવે પહેલાં જેવી મૂંઝવણ ક્યાં છે? આપણા ફીઝ ચા માટે આદુ, ફ્રીઝમાં એક્સ્ટ્રા દૂધ, નેસ કાફે ગોલ્ડ, થમ્સઅપ, રૂહે અબ્ઝા અને કાજુ-દ્રાક્ષના આઈસ્ક્રીમથી ભરચક્ક હોય છે.

મૂંઝવણ તો એ વાતની છે કે હવે કોઈ આપણા ઘરનો ઉલાળો બેધડક ખોલતું નથી. અને, આપણા ઘરનાં બારણા હવે ‘ઠાલાં બંધ’ ક્યાં હોય છે? બે સ્ટોપર અને સેફટી ચેઈનવાળાં બારણા દિવસમાં કેટલી વાર ખૂલે છે? હવે કોઈ ડોરબેલ મારતું નથી, કોઈ ટાઈમ ક-ટાઈમ ટપકી પડતું નથી. કોને પૂછવું ‘શું લેશો? ઠંડુ કે ગરમ? ચા કે કોફી?’Anupam Buch

અરે, કોઈ હસતે મોઢે “કાં, આવુંને?” કહે તો સામું કહીએને કે “આવો, આવો!!” કોઈ ગામ ગપાટા મારવા આવે તો ચા-કોફીનું પૂછીએને? હવે તો પાણીના પ્યાલા પણ કોરા ધાક્કોર પડ્યા રહે છે!!