“સંવેદનાના પડઘા” જીગીષા પટેલ

   મિત્રો આજે જીગીષાબેનના લેખનના ૫૧ ચેપ્ટર પુરા થયા તો આનંદ છે તો ચાલો તેમને વધાવીએ.

રાજુલબેનની મિત્રતા થકી મને જીગીષાબેનની  ઓળખાણ થઇ, પછી તો’ બેઠક’ના નિયમિત સભ્ય બન્યા બધાની સાથે ‘બેઠક’ના વિષય લખવાની પ્રવૃત્તિ શરુ કરી મારુ કામ માત્ર એને પ્રોત્સાહન આપવાનું બન્યું ,વિચાર તો હતા સાહિત્ય વાંચ્યું હતું એટલે કલમ ચાલવા માંડી.અને તેમણે સંવેદનાના પડઘા લખવાની કોલમ શરુ કરી. 

આમ જોઈએ તો એમની સંવેદનાના પડઘા દરેક ચેપ્ટરમાં પડઘાયા અને આપણે સહુએ એને વધાવ્યા , “સંવેદનાના પડઘા”માં જિંદગીના બનતા પ્રસંગો, વાતો, વાર્તા રૂપે વહેતા થયા છે. વાર્તા માનવ જીવનમાં અનેક રંગોનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે એ વાત ખબર હતી પણ એમને વાંચતા અનુભવી.  જીગીષાબેને કોઈ પણ જાતનો અંચળો ઓઢ્યા વિના જે સંવેદના અનુભવી તે નરી સરળતાથી કોઈ પણ અયાસ કે પ્રયાસ વગર અને જ્ઞાનનું પ્રદર્શન કર્યા વગર આપણી સમક્ષ મૂકી. પરિણામે આપણે સૌ એમાં ખેચાતા ગયા અને પછી તો બુધવારે હવે જીગીષાબેન શું નવું લઇ આવશે તેવી ઉત્સુકતા જાણે રહેવા માંડી.

એમનું સાહિત્વાંયનુ વાંચન હતું જ પણ મને ક્યારેક એવું લાગતું કે જીગીષાબેન માણસોને વાંચી શકે છે,એટલે શબ્દોમાં સરળતા સાથે આભા હતી પણ ક્યાંય છેતરામણો આભાસ નહોતો.. માનવી ભલે વિકાસ કરતો હોય પણ આપણે સહુ માનવીની સંવેદનાને સૌથી ઉપર અને સૌથી આગળ મુકીએ છીએ.કારણ માનવીની સંવેદના જ માનવીને  તાજા કરારા રાખે  છે! આજના જમાનામાં જયારે માણસ રૂપિયા કામવવામાં પોતે પરચુરણ જેવો થતો ગયો છે ત્યારે સંવેદના પડઘા માણસને સંભાળય એ ખુબ મોટી વાત છે.  .એ જ પડઘા એ જ અહેસાસ ,એ જ લાગણી ,એ જ ઝાકળનાં બિંદુની ભીનાશ  અને  એ જ સંવેદનાનો અનુભવ આપણે તેમની દરેક વાતોમાં,વાર્તામાં અનુભવ્યો છે.  

જીગીષાબેને તેમના ૫૧ લેખો પુરા કરી આપણને “સંવેદનાના પડઘા”માં  સાહિત્યનો આનંદ સાથે માનવીની લાગણીનો, સંબંધનો , અહેસાસ કરાવી જાગૃત કર્યા છે તો ક્યારેક  આપણા અંદરના માયલાને  કોઈની અંગત જિંદગીમાં ડોકિયું કરાવી સંવેદનાના પડઘા સંભળાવ્યા છે. સાચું કહું સરળતા અને સહજતા કોને ન ગમે? બસ તો તમને બધાને પણ એમની વાતો અને વાર્તાઓ ગમી હોય અને સહૃદયથી સ્વીકારી હોય તો એમના આ પહેલા પ્રયત્નને જરૂર વધાવજો   

બેઠક અને તેના દરેક સર્જકો અને વાંચકો તરફથી જીગીષાબેનને ‘અભિનંદન’.

હું એમને ફરી આમંત્રણ આપું છું કે જાન્યુઆરી મહિનાથી આપ “શબ્દોના સર્જન” પર એક નવા વિષય સાથે આપની કલમ રજુ કરો. તે દરમ્યાન આ લેખ લખતા થયેલા આનંદ અને અનુભવને આપ દર બુધવારે  લખી ચાલુ રાખો જેથી બીજાને લખવાની પ્રેરણા મળે.

આપણી ભાષા સમૃદ્ધ છે માટે વાંચન અને સર્જન સાથે ગતિમય રહેવી જોઈએ. આપણી માતૃભાષાને સાચવવાની જવાબદારી સૌની છે. જીગીષાબેન તમારા યોગદાનની ‘બેઠક’ કદર કરે છે અને અમે તમારા માટે ગૌરવ અનુભવીએ છીએ.

   – પ્રજ્ઞા દાદભાવાલા

સંવેદનાના પડઘા -૪૯વૃદ્ધાવસ્થાનો સહર્ષ સ્વીકાર

માયાબેનનાં બંને દીકરાઓ ભણી ગણીને પોતાની જિંદગીમાં વ્યસ્ત થઈ ગયા હતા.માયાબેન અને તેમના પતિ નરેશભાઈ ભરી દુનિયામાં જાણે એકલા પડી ગયા હતા.બે બાળકો અને સાથે સાથે પોતાનો ધમધમતો વ્યવસાય અને માયાબેનની બેંકમાં જોબને લીધે તેમનું આખું જીવન ખૂબ વ્યસ્ત વ્યતીત થયું હતું.માયાબેનને બેંકમાંથી ઉંમર સાથે નિવૃત્તિ મળી ગઈ.અને મિલો બંધ થવાથી મિલમાં કોટન સપ્લાયનો નરેશભાઈનો ધંધો પણ ધીરે ધીરે પડી ભાંગ્યો .આખી જિંદગીની બચત અને બંને દીકરાઓ ઉચ્ચ ભણતરને લીધે સરસ સેટ થયેલ હોવાથી તેમનેઆર્થિક તકલીફ કોઈ નહતી.બસ નિવૃત્તિના ખાલીપાએ તેમનું જીવન નીરસ બનાવી દીધું હતું. વ્યવસાયને પ્રાધાન્ય આપીને ક્યારેય પોતાના કોઈ મોજશોખને તેમણે પોષ્યા ન હતા.પોતે ઘરડા થઈ ગયા છે તેમ વિચારીને બે ટાઈમ સાદું જમીને આખો દિવસ ટીવી જોયા કરે .પ્રવૃત્તિ વગરના નિવૃત્ત જીવને તેમને ઉંમરથી વધુ ઘરડા બનાવી વૃદ્ધત્વને કોસતા કરી દીધા હતા.એવામાં તેમના મિત્રના માતા ગુણવંતીબેનની ૧૦૦મી વર્ષગાંઠની ઉજવણીનું નિમંત્રણ આવ્યું. બંને પતિપત્નીતો ૧૦૦મી વર્ષગાંઠની ઉજવણીની વાત સાંભળીને જ આભા બની ગયા હતાં તેઓ તો ૬૫ની ઉંમરે રોજ,“આજે મારી કમર દુખે છે અને મને ચાલતા શ્વાસ ચડે છે.ભગવાન અટકી જઈએ તે પહેલા લઈલે તો સારું ,હવે જીવનમાં કંઈ મઝા નથી.” હમેશાં આવીજ વાતો કરતા.
       ગુણવંતીબેનની પાર્ટીમાં જઈને તો તેઓ આશ્ચર્ય ચકિત થઈ ગયા. તેમના વિચારો તેમનું રહનસહન તેમના દીકરાઓએ બનાવેલ તેમની ફિલ્મ ,ફોટા અને પુત્ર,પુત્રવધુઓ અને તેમના પૌત્ર-પૌત્રીએ તેમના અંગે કરેલ વાતોએ માયાબેન અને નરેશભાઈને વિચારતા કરી મૂક્યા.
        ૧૦૦ વર્ષની ઉંમરે તેમનો જીવન જીવવાનો ઉત્સાહ નવજુવાનને શરમાવે તેવો હતો.સંગીતમાં ડબલ વિશારદ અને અંગ્રેજી સાથે મુંબઈની વિનસેંટ કોલેજમાંથી ગ્રેજયુએટ ગુણવંતીબેનનું અંગ્રેજી પરનું પ્રભુત્વ પણ કંઈ નોખું જ હતું.તેમની જીવન જીવવાની રીત અને જીવન પ્રત્યેનો અભિગમ લાજવાબ હતો.સોવર્ષની ઉંમરે ગીતો ગાવા,કોઈપણ વાજીંત્ર હોય તાનપૂરો,હાર્મોનિયમ કે સરોદ વગાડી પોતાની જાત સાથે મગ્ન બની આનંદિત રહેવું.ગરબા અને નૃત્યના પ્રોગ્રામ સ્ટેજ પર ભજવવા.બધીજ બોર્ડ ગેમ,પત્તા ,કેરમમાં ભલભલાને હરાવી દેવા.સિનિયરોની સોસાયટીનીઅને ઉમંગ અને રોટરી ,લાયન્સ જેવી સંસ્થામાં સક્રિય રહી સમાજને ઉપયોગી થવું.રોજ પલાળેલા ડ્રાયફ્રુટ ખાઈને કસરત કરવી. પોતાના પૈસા સંભાળવા ,ચેકો ભરવા ,પોતાના પૈસાનો વહીવટ પોતે જ કરવો,પોતાનું બેંકનું કામ પોતે જ સંભાળવું.ઘરડાં થયા હવે શું કપડાંને દાગીના એવો વિચાર જરા પણ કર્યા વગર રોજ નવી સાડી પહેરી અને પોતાના બગીચામાંથી ફૂલો તોડી સાડીને મેચીંગ મોગરા,ગુલાબ અને કોયલની વીણી બનાવી અંબોડામાં નાંખવી.મિત્રો સાથે મળી નિત નવી વાનગી આરોગવી.આઈસક્રીમ પાર્ટી કરવી,રોજ નિયમિત ચાલવું અને કસરત કરવી.નવા નવા ભજનો જાતે બનાવી ગાવા,નાટકને સંગીતના સમારંભોમાં જવું.તેમના જીવનની વાત સાંભળી માયાબેન અને નરેશભાઈતો વિચારમાં પડી ગયા!
       એથીએ વિશેષ જ્યારે તેમના જમાનાથી ખૂબ આગળ કોઈ જ્ઞાની ગુરુ જેવી તેમની વિચારસરણીની વાત તેમની પૌત્રીઓએ કરી ત્યારે તો પાર્ટીમાં આવેલ સૌ વાહ વાહ પોકારી ઊઠ્યા.
        તેમની પૌત્રીએ કીધું” જ્યારે હું સ્કૂલમાં જતી ત્યારે મારા ક્લાસનાં બધા છોકરાઓ પહેલાં પાના પર તેમના દાદીના કહેવા પ્રમાણે નમ:શિવાય કે શ્રી રામ કે જય સાંઈબાબા લખતા ત્યારે મારા દાદી મને લખાવતા “હું બધાંથી વિશિષ્ટ છું”આજની secret પુસ્તક કે ગુરુઓના હકારાત્મક અભિગમની વાત તેમણે ૫૦ વર્ષ પહેલા તેમના બાળકોને શીખવી છે.તેમજ તેમના પૌત્ર-પૌત્રીને લખેલા તેમના પત્ર જે તેમના જ મોતીના દાણા જેવા અક્ષરમાં નીચે મુજબ પાર્ટીનાં પરિસરમાં લગાવેલ હતા.

1. દુ:ખી થવાના દસ રસ્તા
2. તમારી જ વાત કર્યા કરો.
3. તમારો જ વિચાર કર્યા કરો.
4. કદર કદર ઝંખના કરો.
5. કોઈ ઉપેક્ષા કરે તો બળ્યા કરો.
6. બંને તેટલીવાર “ હું” વાપરો.
7. બીજાઓ માટે બંને તેટલું ઓછું કરો.
8. તમારા સિવાય કોઈનોય વિશ્વાસ ન કરો.
9. બંને ત્યાં તમારી ફરજમાંથી છટકી જાઓ.
10. દરેક બાબતમાં તમારો જ કક્કો ઘૂંટ્યાં કરો.
11. તમારી મહેરબાની માટે લોકો આભાર ન માને તો મનમાં સમસમ્યા કરો.

આવા તો અનેક પત્રો ત્યાં મૂકેલા જોઈ અને પુત્રવધુઓને તેમની વ્યવસાયીક પ્રગતિ માટે લખેલ પ્રશંસાના પત્રો જોઈ સૌને તેમના વિશિષ્ટ અને બધાંથી અલગ તરી આવતી વિચારસરણી માટે અનેરું માન ઊપજ્યું.
ગુણવંતીદાદીની પાર્ટીમાંથી ઘેર ગયા ત્યારે માયાબેન અને નરેશભાઈ જેવા અનેક સિનિયરો પણ પોતે પોતાની જાતને વૃદ્ધ નહી સમજી ,જીવનને કોઈપણ શારીરિક,માનસિક કે સામાજિક ફરિયાદ વગર અંત સુધી નિજાનંદી બનીને રસસભર રીતે કેવીરીતે જીવી શકાય તેની પ્રેરણા લેતા ગયા.સાથેસાથે વૃધ્ધાવસ્થાનો
સહર્ષ સ્વીકાર કરવાનું પણ શીખતા ગયા.

જીગીષા પટેલ

હળવેથી હૈયાને હલકું કરો..-૪

તે દિવસે ઓપેરશન રૂમની લાલ લાઈટ ખુબ બિહામણી લાગી ,આમ પણ હોસ્પિટલ ક્યાં કોઈને ગમે છે ?શુક્રવારની સવારે અમે સૌ ઓપરેશન રૂમની બહાર આશા અને વ્યથાભરી સ્થિતિમાં બેસી રહ્યા ..અમારે ડૉ બહાર આવે તેની રાહ જોવાની હતી..શું થશે ?મારું માત્ર ૧૮ મહિનાનું નાનું બાળક,આજે એની સૌ પ્રથમ જીદગીની વાસ્તવિકતાનો સામનો કરવાનું  હતું,  શું આ નાનકડું શરીર બધું જ ખમી શકશે ખરું ? હે ભગવાન મારા બાળકને કોની નજર લાગી ગઈ ?

આજથી ૧૮મહિના પહેલા અમે સૌ કેટલા આનંદમાં હતા વાહ.. બાબો આવ્યો છે અને ઘરમાં બધાએ પેંડા વહેચ્યા હતા, એટલો તો દેખાવડો છે કે વાત જ ન પૂછો ? ગોરો ગોરો અને ગોળ લડવા જેવું મોઢું અને માખણનો પિંડો જોઈ લો …લાવ પહેલા કાન પાછળ કાળું ટપકું કરી લે..કોઈની નજર ન લાગે, મારા બા બોલ્યા અને હું મારા બાળકને જોઇને ખુબ ઉતેજના અનુભવતી રહી, પોતાનું બાળક હોવું એ દરેકના જીવનની સૌથી એક્સાઇટિંગ મૉમેન્ટ હોય છે.મારી બા કહેતા તારે પણ બહુ વખાણ ન કરવા મીઠી નજર તો માની પણ લાગે સમજી!  અને સાચે જ  જાણે મારા બાળકને મીઠી નજર લાગી ગઈ….ખોળાનો ખુંદનાર દીધો તો ખરો પણ…  આ શું ?

        તમારા બાળકની કિડની કાઢવી પડશે ડૉ. બોલ્યા, અને જાણે વીજળી પડી… કેમ ? એક પણ શબ્દ અમે ઉચારી ન શક્યા ગળું જાણે સુકાઈ ગયું.. માત્ર અમારી આંખો ડૉ. સાહેબને ફાડી ફાડી ને જોઈ રહી.અમારા જીવનનું સૌથી મોટું આશ્ચર્ય ?  સૌથી મોટો ડરામણો પ્રસંગ …આટલા નાના બાળકને કેન્સર કેમ હોય? ડૉ. અમને રિપોર્ટ હાથમાં આપ્યા અને કંપારી છુટી ગઈ, રિપોર્ટ લેતા હાથ પણ ધ્રુજવા માંડ્યો… અને ડૉ. બોલ્યા ડરતા નહિ એક કિડનીથી લોકો આખી જિંદગી જીવે છે.અમે બોલ્યા પણ આટલા નાના બાળકને આટલી મોટી સર્જરી ? અમારું આ નાજુક બાળક કઈ રીતે જીલશે?..એના જીવન માટે કિડની કાઢવી જરૂરી છે… ડૉ.ના એક એક વાક્યો જાણે માથામાં ઘા કરતા હતા. અને પછી શું ? હે તે દિવસે ખુબ રડી ચોધાર આંસુએ રડી .એક બાજુ આંસુનો વરસાદ તો બીજી બાજુ ઘરના પુરુષમાં વ્યથાનો ડૂમો.

મન બોલી ઉઠ્યું.ભગવાન બધું આપીને પછી પાછું કઈ રીતે છીનવી શકે ? અને સમાધાન કરતા મને શંકાને સ્થાન આપી દીધું .આ ડૉ. કિડનીનો વેપાર નહિ કરતો હોય ને ?મારા છોકરાની કિડની કોઈ આરબને …બસ અમારું મન આ વાત ને સ્વીકારવા તૈયાર નહોતું થતું ..અમે ચુપચાપ રિપોર્ટ લઇ ઘરે ગયા,મમ્મી પપ્પાને વાત કરી બીજા અનેક ડૉ.ની સલાહ લીધી,30 ડોક્ટરો પાસે ચેકઅપ કરાવ્યા પછી દર વખતે જવાબ મળ્યો કે કિડની કઢાવી નાખો બાળક જીવી જશે. વાત અહી વાસ્તવિકતાને સ્વીકારી આગળ વધવાની હતી. પ્રયત્ન કર્યા વિના હારી કેમ જવાય ? એના કરતા પરિશ્રમ કર્યા બાદ હાર  સ્વીકારવી પડે તો…., ડૉ. બોલ્યા વિકસેલા વિજ્ઞાન સાથે પરિશ્રમ સફળ થવાની ૮૦% થી ૯૦% ની ખાતરી આપે છે.

મારું મન બોલી ઉઠ્યું નકારાત્મકતા એટલે આત્મહત્યા -જીવનના રંગને ઢોળવાની વાત છે મારે તો જીવનના રંગને જાળવી રાખવા છે. બધાને બધું નથી મળતું કોઈ સ્વીકારનારા હોય તો કોઈ નકારનારા પણ હોય છે પણ નકારાત્મકતા માણસને અભાગીયો બનાવે છે. મારી બા બોલ્યા વાત અમુક પ્રકારના  રસ્તાને માત્ર ઓળંગવાના  છે બેટા અને માનસિક તણાવ એ તો પરિસ્થિતિને સ્વીકારવાની કળા છે. ખૂબ મનોમંથન કર્યા બાદ અમે આ નિર્ણય લીધો મારું બાળક જીવશે એક કિડની સાથે હું એની સારવારના અંતિમ બિંદુ સુધી કોશિશ કરીશ.

આપણે સૌ પુષ્પો જેવા છીએ સુગંધ દેખાતી નથી પણ આસપાસ અનુભવવાતી હોય છે. મિત્રો તમે કોઈએ આવી પરિસ્થિતિ સ્વીકારી હોય તો આવો હળવેથી હૈયાને હલકું કરો.. કદાચ આપનો અનુભવ કોઈકના જીવનને જીવંત બનાવશે.અને રંગોથી ભરી દેશે.

પ્રજ્ઞા દાદભાવાળા

 

હળવેથી હૈયાને હલકું કરો-૩

જેન્તી એ જેન્તી નીચે આવ,…..
“ભાઈ કોઈ ઉપર જાવ પેલો જેન્તી એની રૂમમાં એકલો છે…  કોઈ એ છોકરાને બચાવો .. એની માં ને આપણે શું જવાબ દેશું ?… એ જેન્તી નીચે આવ ..”
પણ લાકડાનો દાદરો તો સળગી ગયો હતો ઉપર કેવી રીતે કોઈ જાય ? અને કોણ જાય ? બધે આગની જ્વાળા,કાળઝાળ ગરમી ને કાળા ડીબાંગ વાદળ સમ ધુમાડો, માનવ મેદનીની અસહ્ય અકળામણો, લોકોની દોડાદોડ, કારમી ચીસો, તે દિવસે બધા ડરથી ધ્રુજી ગયા.
           આ ધડાકાથી આખું બિલ્ડીંગ નીચે ઉતરી ગયું હતું. અને પછી વધુ ધમાકા ,બધાને અગનગોળો બિલ્ડીંગમાં આવ્યો તેવું લાગ્યું હતું અને જેન્તી એકલો એની રૂમમાં સંતાઈને બેઠો હતો.  ..અકળામણ, અજંપો અને અજાણ્યો ડર.. આગ એટલી વિકરાળ હતી કે મોટા પણ ડરી જાય આ તો માત્ર ૧૨ વર્ષનો બાળક માં બાપ વગર એકલો પોતાની રૂમમાં ડરથી છુપાઈને ખાટલા નીચે ભરાણો હતો. આખું બિલ્ડીંગ એના નામની બુમ પાડી એને નીચે બોલાવતા હતા. જેન્તી પ્રભુદાસ બિલ્ડીગમાં બીજે મળે એકલો ડરથી ફફડતો હતો.
 તે દિવસે આખું મુબઈ શહેર ધ્રુજી ઉઠ્યું હતું. આ વાત ૧૯૪૪ના દિવસે મુંબઈના બંદર (ડોકયાર્ડ) ખાતે ફોર્ટ સ્ટિકિન (Fort Stikine) નામના માલવાહક જહાજમાં અકસ્માતે આગ લાગી હતી. વિક્ટોરિયા ડૉકમાં લાગેલી ભીષણ આગ અને ધડાકાને આજેય ઘણા ભૂલી શક્યા નથી. એસએસ ફોર્ટ સ્ટિકિન જહાજમાં પ્રસરેલા દાવાનળે અનેકને ધ્રુજાવી દીધા, રૂની ગાંસડીઓ, વિસ્ફોટકો તેમ જ યુદ્ધ-સામગ્રી સાથે સોનાથી ભરેલ જહાજ બ્રિટનથી ભારત આવ્યું પણ વિસ્ફોટમાં સોનું ડૂબી ગયું, ઊડી ગયું અને ન જાણે ક્યાંનુ ક્યાં ફંગોળાઈ ગયું..૧૦૦ કિલોમીટર સુધી સ્ટીમરના ધડાકાએ કેટલાય વિસ્તારોને ધરતીકંપ જેવો અનુભવ કરાવ્યો હતો. ઘણાના ઘરમાં ધડાકામાં ઉડીને સોનાની પાટ પણ આવી હતી ….આ પાટ નહોતી અગ્ન ગોળો હતો ..મોત લઈને આવ્યો હતો.

       ત્યારે જેન્તી જુની હનુમાન ગલીમાં એની માં સાથે રહેતો હતો..જેન્તીના પિતાનું પોતાનું પ્રભુદાસ બિલ્ડીગ, તે દિવસે ઘરમાં એ સાવ એકલો હતો. આમ પણ પિતા તો બાળપણમાં જ ગુજરી ગયા હતા બા વધારે સમય જાત્રા કરવા જતા.પાડોશી જ એમનો પરિવાર એટલે જેન્તીની માં પાડોશીને ઘર અને જેન્તીને સોપી બે દિવસ બહારગામ જાત્રાએ ગયા હતા.ત્યાં અચાનક સ્ટીમર ફાટી અને આંખુ મુબઈ ભડકે બળવા માંડ્યું. ચોમેર ફફડાટ વચ્ચે ભાગદોડમાં અને અફડાતફડીમા બિલ્ડીંગના સૌ કોઈ જીવ બચાવવા ભાગ્યા, નીચે પહોંચ્યા  પછી બધાને ધ્યાન ગયું કે જેન્તી દેખાતો નથી.અરે એ છોકરો તો એની રૂમમાં સુતો હતો …અને બસ સૌએ ભેગા મળી બુમો પાડી. જેન્તીએ અવાજ સાંભળ્યો બારીમાંથી દેખાયો. મોઢું કાળું થઇ ગયું હતું. તે સતત ખાંસતો પણ નીચે કેવી રીતે જાય? નીચે જવા ગયો તો દાદર લાકડાનો હતો સળગી રહ્યો હતો. લોકો બુમો પાડીને એને બોલાવતા હતા નીચે આવ, નીચે આવ… જીવ કોને વ્હાલો ન હોય ,તે દિવસે જેન્તીએ પોતાનો જીવ બચાવવા પોતે જ હિમંતથી નિર્ણય લીધો અને નાસીપાસ થયા વગર કોથળો પહેરી ઉપરથી કુદયો. એની પાસે બીજો કોઈ વિકલ્પ પણ ન હતો, છેલ્લી ઘડીએ પોતાની મેળે એકલા જ જીવ બચાવવાનો ઉપાય શોધ્યો..લોકોએ ઝીલી લીધો ખુબ વાગ્યું પણ જીવ બચી ગયો.

    “I learned that courage was not the absence of fear, but the triumph over it. The brave man is not he who does not feel afraid, but he who conquers that fear.” — Nelson Mandela
“મને ખબર પડી કે હિંમત ભયની ગેરહાજરી નથી, પરંતુ તેના પરનો વિજય છે. બહાદુર માણસ તે છે જે ડરતો નથી, પણ તે ડર જીતી લે છે. “- નેલ્સન મંડેલા

         દરેક વ્યક્તિ અલગ અલગ વસ્તુથી ડરે છે કોઈ પોતાથી જ ડરે છે તો પ્યારથી ડરે છે, દરવાજો ખુલ્લો હોય તો ડરે છે અને બંધ દરવાજામાં ડર લાગે છે, જંગલથી ડરે છે, અને મંગલથી પણ ડરે છે. કાતિલ વીંછીથી કોમળ પીંછીથી. કૂતરાથી ડરે છે, કૂતરાથી બીવાવાળા બિલ્લીથી પણ ડરે છે.તો કોઈ બિલ્લીથી ડરનાર ઉંદરથી પણ ડરે છે. બોમ્બથી ડરે છે અને બોમ્બથી બચવા જે ખાડામાં છુપાવાનું હોય એની ગૂંગળામણથી પણ પણ લોકો ડરે છે. કોઈને ઊડી જવાનો, પડી જવાનો, વાગી જવાનો, ખોવાઈ જવાનો,લપસી પડવાનો, ડૂબી જવાનો  આવા અનેક  ફોબિયા ક્યાંક કોઈ દરેકમાં અંશે હોય જ છે ઝીરો ફોબિયા, આરો ફોબિયા, આર્ટ ફોબિયા, હોમો ફોબિયા જેવા અંગ્રેજીમાં જેટલા ફોબિયા નામના શબ્દો છે.એ બીજું કઈ નહિ પણ માણસનો ભય છે  મનમાં સતત ભય… ભય… ભય..! ધ્યાનથી વિચારો, આપણા સૌની અંદર નાના-નાના કેટલા ‘ભય’ છુપાઈને બેઠા છે? જેને કશાનો ભય ન હોય એવો માણસ આજે હોવો અસંભવ છે. આપણે સૌ જુદા જુદા ડર, ભય કે ખોફના ડિપાર્ટમેન્ટલ સ્ટોર છીએ. નાનપણમાં માં નો પાલવ પકડીએ છીએ એ ભયના સૂચક છે.
            વાત ભયને દુર કરવાની છે આપણામાં રહેલી શક્યતાઓ ને માત્ર જાણી લેવાથી માણસ ભય પર વિજય મેળવે છે.અદભુત ચમત્કારિક શક્તિ ધરાવતું  આપણું અર્ધજાગ્રત મન ભયથી પ્રેરિત નકારાત્મક વિચારને દુર કરી આપણને વિજય આપી શકે છે .

      વાત સ્વીકારની છે, હકારની છે. આવી કોઈ પરિસ્થિતિમાં તમે ઘેરાયા હો તો ક્યારેક હૈયાને અમારી પાસે હળવું કરજો તમારી વાતોથી એક વ્યક્તિ પણ કે કોઈ માર્ગ મેળવશે અથવા જીવન માણશે તો જીવન ધબકતું લાગશે.

પ્રજ્ઞા દાદભાવાળા

માર્ચ મહિનાની બેઠકનો અહેવાલ અને સ્પર્ધાની જાહેરાત

મિત્રો,

આજે બેઠકમાં  વીનું મર્ચન્ટ વાર્તા સ્પર્ધાની જાહેરાત  કરશું.

માટે ફરીથી વાર્તાની ફાઈલ નામ સાથે મુકું છું.

વિનુ મરચંટ સ્પર્ધા-2019 with name

આજે સાંજે તમારી ઉત્સુકતાનો અંત આવશે.

*************************************************

મિત્રો ગયા વખતની આપણી “બેઠક” ખુબ સરસ રહી.તમારા બધાની હાજરીએ અને વ્યક્તવ્યએ  વિષયને શણગાર્યો.એમ કહો વિષયને અનુરૂપ એક ટર્નિગ પોઈન્ટ આપ્યો. હા આપણો વિષય હતો “ટર્નિગ પોઈન્ટ” આપણી “બેઠક”29મી  માર્ચ 2019 સાંજે 6.૦૦વાગે  (BAYVP: Shreemaya Krishnadham)માં ‘બેઠક’ મળી સૌ કોઈએ ઉજાણી કરી અને આંનદ મણ્યો,’બેઠક’ની રૂપરેખા આ પ્રમાણે હતી.સરસ્વતી વંદના પછી  પ્રજ્ઞાબેન દાદભાવાળાએ બધાને  આવકાર્યા ત્યાર બાદ  આ મહિનાનો વિષય “ટર્નિંગ પૉઇન્ટ”  પર બ્લોગના સર્જકોએ પાંચ થી સાત મિનીટ રજૂઆત કરી કલ્પનાબેન રઘુ શાહ ,રાજેશ શાહ ,સપનાબેનવિજાપુરા, જિગીષા પટેલ,પ્રજ્ઞા દાદભાવાલા ત્યાર બાદ પ્રેક્ષકોએ એક પછી એક સૌ કોઈએ  પોતાની રજૂઆત કરી સમય જાણે ટુંકો પડ્યો સૌ કોઈએ દિલ ખોલીને આ વિષયને વાંચ્યા વગર  ડાયરીના પાના ઉખેડતાં હોય તેમ પર્સ્તુત કર્યો.ન બોલનારા એ આજે દિલ ખોલી વાતો કરી અને  વિચારોને અને વાંચન વહેતું કર્યું. ભાષાને જયારે વાચા મળે ત્યારે તે સદાય જીવંત જ રહે છે. ‘બેઠક’માં પરિવાર જેવું વાતાવરણ હોય છે. સૌ કોઈ વિકસે છે અને આજુબાજુના સર્વને વિકસાવવા માટે મદદ કરે છે.આ દિવસે નીલેશ ભાઈનો  જન્મદિવસ સૌએ જાગૃતિના સ્વાદિષ્ટ ભોજન ખાઈ સહિયારો ઉજવીઓ.

૫-સંવેદનાના પડઘા-જિગિષા પટેલ

જ્યોતસે જ્યોત જલાતે ચલો..

અસલાલી ગામની ભાગોળે બે ખાદીધારી ઝભ્ભોલેંઘો પહેરેલા વ્યક્તિઓ રામજીઠાકોરનું ઘર કયાં આવ્યું તેમ કોઈને પૂછી રહ્યા હતા.પૂછતાં પૂછતાં રામજી ઠાકોરની ઓસરી પાસે આવી પહોંચ્યા ને પૂછ્યું “લક્ષ્મણ ઠાકોરના ભાઈ રામજી ઠાકોરનું ઘર આ …જ ….કે? ત્યાં તો જશોદા રામજી ઠાકોરની પત્ની હાકોટો પાડતી બહાર આવી” અરે …..એય……કુણસે…..ઈની માને………કે મારા ફળિયામાં આવીને એ કાળમુખા લખમણીયાનું નામ લે …સ!!”જશોદા કુતૂહલ સાથે બહાર આવી.માણેકભાઈ ને હરિભાઈએ જશોદાને બેહાથ જોડી નમસ્કાર કર્યા અને કીધું”બહેન અમે સદવિચાર પરિવાર ના કાર્યકર છીએ.તમારી સાથે થોડી વાત કરવા માંગીએ છીએ.

જશોદાના પતિને તેના દીયર લક્ષ્મણે ધારિયાથી હુમલો કરી મારી નાંખ્યો હતો.લક્ષ્મણ જનમટીપની સજા સાબરમતી જેલમાં કાપી રહ્યો હતો.માણેકભાઈને હરિભાઈ જશોદાને નાના દીયર સાથેનું વેર ભૂલીને તેને માફ કરી દેવાનું સમજાવવા આવ્યા હતા.જશોદા તો વાત સાંભળીને જે…..ભડકી ને જોગમાયાનું સ્વરૂપ લઈ મોટામોટા ડોળા કાઢી ગુસ્સા સાથે બોલી “ મારા ધણીને ઈયોને ભર ઊંઘમાં દગો દઈને ઘાસ વાઢે તેમ વાઢી  નાંખ્યો અને તમે હું કોસ કે ભૂલી જઉં ,તમને લગીરેય શરમ નથ આવતી ?? મને ઈ ટાણે આવું કહેતા……જેવા આયા સો એવા હેંડવા મોંડો અહીં કનેથી નહી તો તમારા ટોંટીયા પોંહરા કરી દેઈસ….હોવ…. સુલેહ કરાવવા વારા ના જોયા હોય…..નીકરી પડયાસે…….”

રામજી ઠાકોર મોટાભાઈ હતા.તેમણે નાનાભાઈ લક્ષ્મણની જમીન પચાવી પાડી હતી. લક્ષ્મણ અને તેની પત્નીએ રામજીભાઈને પોતાની હક્કની જમીન પાછી આપવા બહુ સમજાવ્યા. ગામના લોકો અને મુખીના  કહેવા છતાં રામજીભાઈ માન્યા નહી.લક્ષ્મણને ચાર નાના બાળકો હતા..દાઢીયાની મજૂરી કરીને ઘર ચલાવવાનું ,છોકરાને ભણાવવું – ગણાવવું આ મોંઘવારીમાં પહોંચાતું નહતું. પોતાની બાપાની જમીન હતી તો તેમાં તે ઘર બાંધે અને પોતાની જમીનમાં ખેતી  કરે તો શાંતિથી તેનો પરિવાર જીવી શકે.એક દિવસ ભૂખતરસથી પીડાતા પોતાના બાળકોને જોઈને અને સતત પત્નીના કકળાટથી ઉશ્કેરાએલ લક્ષ્મણ રામજીભાઈ પાસે ગયો.રામજીભાઈને બહુ સમજાવવા છતાં તે  માન્યા નહી ને ઉપરથી લક્ષ્મણને ભાંડવા માંડ્યા. ગુસ્સાથી વિફરેલ લક્ષ્મણે તેમને રાતમાં સૂતેલા જ વાઢી નાંખ્યા.

આ વેરની આગ ઓલવવાનું કામ માણેકભાઈ અને હરિભાઈએ માથે લીધું હતું.અનેક ધક્કા ને ગાળો ખાઈ તેમણે આ કામ પારપાડ્યું.રામાયણ,મહાભારત,ગીતા ને જ્ઞાનની વાતો જશોદાને સરળ શબ્દોમાં સમજાવી.

“તારા પતિએ ખોટું કર્યું છે તે બધા ગામ લોકો કહે છે. તે તો ભગવાનને પ્યારો થઈ ગયો.તું  લક્ષ્મણને  માફ  કરીને મોટી બનીજા. તારા છોકરાઓ મોટા થઈ ગયા છે.આ તારા દીયરના છોકરાઓ ભૂખે મરે છે.લક્ષ્મણને  એની ભૂલની સજા મળી ગઈ છે .તે જેલમાં હવે ખૂબ પસ્તાય છે.તે પેરોલ પર આવે ત્યારે ગામ વચ્ચે તારી પગે પડીને માફી માંગવા તૈયાર છે.અમે તેને પણ સમજાવ્યો છે.તું પણ સમજી તારો જન્મારો તારી લે.”

ઘણી સમજાવટ પછી જશોદાના હ્રદયમાં રામ વસાવવામાં માણેકભાઈ અને હરિભાઈ સફળ થયા.જસીભાભીએ લક્ષ્મણ ને રક્ષાબંધનના દિવસે જેલમાં જઈને બીજા અનેક કેદીઓની સામે તાળીઓના ગડગડાટ સાથે રાખડી બાંધી.બંનેની આંખમાં પશ્ચાતાપ અને મિલનના આનંદના આંસુ હતા.દિવાળીમાં પોતાના હાથે મગસ ને સુખડી શેકીને લક્ષ્મણને જેલમાં ખવડાવ્યા .

માણેકભાઈ ને હરિભાઈની આંખો ને હ્રદય અનોખા આનંદથી ભીંજાઈ ગાઈ રહ્યા હતા……

રે ….પસ્તાવો વિપુલ ઝરણું સ્વર્ગથી ઊતર્યું છે,

પાપી તેમાં ડૂબકી દઈને પુણ્યશાળી બને છે.

આમ વેરની આગ શમાવી પ્રેમનો દીવો પ્રગટાવવાની કેટલી મોટી વાત છે. !!!!!!!આજે દિવાળીને દિવસે આ વાત કરી છે. કારણ…………ચાલો આપણે પણ સાથે મળી ને પ્રેમ નો દીવો આપણા અંતરમાં પ્રગટાવીએ………

નવા સંકલ્પ સાથે………..આપણને પણ કોઈ ને માટે દિલમાં ખારાશ હોય……..કોઈ વિચારભેદ……….કોઈ મનભેદ…..હોય તો તે ભૂલીને નિર્મલ પ્રેમની જ્યોત જલાવીએ ….સાચા અર્થમાં દિવાળી ઊજવીએ…..ખુદ નિખરી સૌને સાથે નિખારીએ.

જ્યોતસે જ્યોત જલાતે ચલો,પ્રેમકી ગંગા બહાતે ચલો

રાહમેં આયે જો દીન દુ:ખી સબકો ગલે સે લગાતે ચલો……

( સત્ય ઘટના પર આધારિત .દર વર્ષે સદવિચાર પરિવારના ટ્રસ્ટીઓ ને મુખ્ય કાર્યકરો જેલમાં જઈ કેદીના  અને ગુનામાં જે  પરિવારે માણસ ગુમાવ્યો હોય તેને સુમેળ કરાવવાનું  કામ કરતા અને એક બે પરિવારમાં સુમેળ કરાવવામાં અચૂક સફળ થતા.મારા પિતાના એક સફળ પ્રયત્નની આ વાત છે.)

આજથી શરુ થતી નવી કોલમ -દૃષ્ટિકોણ

મિત્રો ગઈ બેઠકમાં દર્શનાબેને એક સુંદર મજાની કવિતા રજુ કરી, મને એની સાહિત્યને માણવાની અને એની કવિતાને જોવા, વિચારવાની રીત, ‘એંગલ ઑફ વિઝન’ ખુબ ગમ્યું  તો હવે દર શનિવારે આપણે એમની કલમને માણશું.દર્શનાબેન  નવા નવા  દ્રષ્ટિકોણ થી નવી વાતો કરશે જે આપણે સૌ માણશું તેનું માનવું છે કે ઘણી વાર જિંદગી, તેમાં રહેલા પાત્રો અને સંજોગો ને એક નિશ્ચિત નજરે જોવાથી આપણે ઘણું ગુમાવીએ છીએ. જયારે બીજી દ્રષ્ટિ થી, બીજી વ્યક્તિના દ્રષ્ટિકોણ થી અને ક્યારેક જુદા વિષય વિષે જાણવા અને શીખવાથી આપણે જિંદગીમાં સહાનુભૂતિ અહેસાસ કરી શકીએ છીએ એ ઉપરાંત દ્રષ્ટી  વિસ્તારવાથી જિંદગી માણવાનો પણ વિસ્તાર વધે છે. તો આ વાત ને વણી ને તે ઘણા નવા વિષયો ઉપર તેમના વિચારો આપણી સાથે અભિવ્યક્ત કરશે.

મિત્રો બેઠક રજુ કરે છે એક નવો વિભાગ દર શનિવારે .

વિષય છે -દૃષ્ટિકોણ

દર્શનાબેન વરિયા નાડકર્ણી 

મનની મોસમમાં ખીલતી મિત્રતાની વાત કરું કે  આપણી ‘બેઠક’ના એક  સહયોગી લેખકની વાત કરું .આમ અ જોઈતો બન્નેની એક મોસમ છે. પોતાની એક અલાયદી એક મોસમ  …દર્શના શિક્ષિત નારી સાથે સંવેદનાભરી લેખિકા પણ છે.બુદ્ધીજીવી સાથે  સંકળાયેલી  હોવા સાથે  પણ  એક સર્જક છે.   મસ્તી ભરી અને  બિનધાસ્ત છે,તો પોતાના વિચારો દ્વારા આકાશને  સ્પર્શવાનો અહેસાસ પણ છે. પોતાનું કેરીયર માણતાની સાથે  મોસમ બદલાય છે ત્યારે  વિચારો શબ્દ્સ્વરૂપ લઇ એની કલમે ફૂટી નીકળે છે.બસ એની એ મોસમમાં  સૌ ભીંજાય છે.અનેક ……વાચકો એના લખાણના ચાહક બન્યા છે.એનું કલ્પનાજગત સાવ જ નવું અને અદકેરું હોવા ઉપરાંત ખાસ્સું અર્થસભર છે.મારી મિત્રતાને બાજુએ મુકીએ તો સજ્જતાનું સુપેરે પ્રતિબિંબ પણ પાડે છે..હા તેનો પોતાનો એક દ્રષ્ટિકોણ છે.અને એજ વાત થી મોસમ છલકે છે.

વીનું મર્ચન્ટ વાર્તા અને નિબંધ સ્પર્ધા -30-નેહા રાવલ

ગોરંભો

બહાર ગોરંભાયેલું આકાશ અને વાતાવરણમાં ઘેરાયેલો બફારો અકળાવનારો હતો. સાંજની ઠંડક ઉકળાટમાં ફેરવાઈ ગઈ હતી અને ચોમાસાની આ રાત… ગોરંભાયેલું  આકાશ કૈક વધારે જ  કાળું દેખાતું હતું. બાલ્કનીમાંથી રૂમમાં આવી અવનિ પથારીમાં આડી પડી. અવનિ ક્યાય સુધી વિચારતી રહી કે શું થયું વસુમાં અને મેહુલની વચ્ચે  કે મેહુલ આમ ઘરમાંથી નીકળી જ ગયા. પોતે ટ્રેનીંગમાં મહિનો બહારગામ ગઈ અને અહીં આવો ભૂકંપ? તે વખતે ફોનમાં મેહુલ ઘણું બધું બોલી ગયા હતા. નેટવર્ક નબળું હોવાને કારણે બહુ સ્પષ્ટ સંભળાતું ન હતું, એટલે પોતેજ વાત ટૂંકાવી ને કહ્યું કે ઘરે આવું પછી વાત પણ એટલો તો ખ્યાલ આવ્યો જ હતો કે વસુમાં વિષે સાંભળવું ન ગમે એવું કૈક મેહુલ કહી રહ્યા હતા…. અને ઘર માંથી ચાલ્યા જવાની વાત? લાગણીના આવેશમાં આવીને લેવાયેલો આ કોઈ ત્વરિત નિર્ણય તો ન હતો ને? અને વસુમા ? શું એમના વિષે પણ મેહુલ નહિ વિચારે? વસુમાની પણ હવે અવસ્થા થઇ. એમને પણ મારી જરૂર છે. ખરેખર? અંદરથી એક ધક્કો વાગ્યો. તો પછી પેલા પત્ર…? મેહુલે ફોનમાં કહ્યું હતું, અને કપડા ગોઠવવા ગઈ ત્યારે પોતે પણ વસુમાના કબાટમાં એ પત્રો જોયા હતા, ફક્ત જોયા હતા, વાંચ્યા ક્યાં હતા..? અચાનક થયેલા ગડગડાટથી અવનિ પથારીમાં બેઠી થઇ ગઈ. હળવેથી ઉઠીને વસુમાના ઓરડામાં ગઈ. તેઓ પથારીમાં પડ્યા પડ્યા ખુલ્લી આંખે બારી  બહારનું આકાશ તાકી રહ્યા હતા. વાદળો એટલા ઘેરાયેલા હતા કે ચાંદનીનો ઉજાસ પણ લાગતો ન હતો. અવનિના સંચારે એમની નજર ફેરવી. એક સ્મિત આવ્યું અને વિલાઈ ગયું. અવનિને થયું, ‘શું વિચારતી હશે આ સ્ત્રી? પોતાના દીકરાના આવા નિર્ણય માટે…કે પછી  પોતાની મોકળાશ…ના..ના ..વસુમા માટે આવું વિચારવા બદલ એ છોભીલી પડી ગઈ.

‘..આવ ને ..બેસ અહી.’  કહેતા એ પથારીમાં બેઠા થયા.

અવનિ પણ એમની પાસે બેઠી. ગૌર વર્ણ અને ઉમરના છઠા દાયકામાં પણ ચમકતી ત્વચા. સામેવાળાને એક પળમાં તાગી લેતી પારદર્શક આંખો અને હંમેશા હુંફાળું સ્મિત આપતો ચહેરો. આને સુંદરતા જ કહેવાય ને? આના જ વિષે મેહુલ ન બોલવાનું સંભળાવી ગયો? થોડાજ સમય પહેલા કોલેજમાંથી પ્રાધ્યાપિકા પદેથી નિવૃત્ત થનાર મા વિષે  એટલોય વિચાર  ન કર્યો કે…. – ધડામ–  બારણા અફળાવાનો અવાજ અને સાથે જ કાચ તૂટવાના અવાજ અને કાચની કરચો આખાય રૂમમાં…….અવનિ ઉઠી. પહેલા કરચો સાફ કરી. વસુમા બોલતા રહ્યા, ‘જોજે બેટા.. સાચવજે.. કરચ બહુ ઝીણી છે. વાગી ન જાય..’ અવનિએ ત્યાર બાદ બારણા બંધ કરી જોરથી સ્ટોપર લગાવા પ્રયત્ન કર્યો. પણ ભેજના કારણે થોડા ફૂલી ગયેલા બારણાને સ્ટોપર લગાવવી સહેલી ન હતી.

…પણ સ્ટોપર તો લગાવવી પડશે ને! નહીતો આ બધુ ય બગડશે….એમ વિચારી અવનિ સ્ટોપર લગાવવાનો પ્રયત્ન કરી રહી. ખુબ જોર કર્યું. હાથમાં દુઃખી આવ્યું પણ સ્ટોપર ન લાગી.

‘રહેવા દે…છોડ એને.’

અવનિ ફરિયાદી નિરાશાથી એમની બાજુમાં બેસી પડી. એની હથેળી પર હાથ પસવારતા વસુમા બોલ્યા, ‘આ તો વરસાદી હવાને લીધે…તડકો આવશે એટલે વળી પાછુ હતું એવું થઈ જશે..’

‘પણ બા…ત્યાં સુધી તો સાચવવાનું  ને…?’

એક મ્લાન સ્મિત આપી વાસુમાએ કહ્યું, ‘રહેવા દે હમણાં.. ચાલ ચા પીએ.’

અવનિ રસોડામાં ચા બનાવવા લાગી. એને યાદ આવી ગયું કે લગ્નના બીજા જ દિવસે સવારે ..

‘અરે અવનિ….આ ચા આટલી ગળી..?’ મેહુલનો ફરિયાદી સ્વર આગળ કઈ બોલે એ પહેલા જ વસુમાએ સાચવી લીધી હતી. ‘બેટા, તને કેમ ખબર કે મને ગળી જ ચા ભાવે?’

‘બા…તું ક્યારથી ગળી ચા પીતી થઇ ગઈ..?’

‘બસ, આજ થી..’ કહી વસુમાએ હાથ પકડી અવનિને પોતાની પાસેજ બેસાડી દીધી. અવનિના કેટલાય આગ્રહ છતાય બીજી વાર ચા મુકવા એને ન જ જવા દીધી. ત્યાર બાદ તો આવું કેટલીય બાબતમાં બનતું. ઓછા મીઠા વાળા મગ ખાતી વખતે વખાણ કરવાનું ય ચુકતા નહિ. ‘હવે સારું જ ને, આ ઉમરે મીઠું ઓછું કરતા જઈએ તો આ પ્રેશર વાળી તકલીફ ઓછી…’

‘અને ખાંડ…એ ઓછી નહિ કરવાની…?’મેહુલનો સ્વર જાણે કશે તીક્ષ્ણ સ્પર્શ કરતો હોય એમ લાગતું. પણ ત્યાં સુધીમાં તો મીઠી ચા માફક આવી ગઈ હતી.

અવનિ ચા ઉકાળતા ઉકળતા વિચારી રહી. શું વસુમાને આ ઉંમરે જોઈતી કાળજી અને હુંફ એમના જીવનમાં ખૂટતા હશે..? શક્ય છે. એકલતા ભલભલાને હરાવી દે…

ચા ગાળી એ બે કપ ભરી વસુમા પાસે ગઈ. બારીમાંથી બહાર કશું તાકતા વસુમા જાણે કોઈ પ્રશ્ન નો ઉત્તર ન શોધતા હોય? ‘બા..’કહેતા અવનિએ એમના હાથમાં કપ આપ્યો. અવનિને લાગ્યું કે હવે એણે વાત પૂછી જ લેવી જોઈએ … ક્યાં સુધી પોતે આમ..? અને વસુમા ખરેખર એવુ જ ઈચ્છતા હોય તો પોતે પણ કોલેજ તરફથી મળતા ક્વાર્ટરમાં શિફ્ટ થઇ જાય. પણ વસુમા વગર? અને એમને એકલા છોડવા.. ? ત્યાજ અંદરથી અવાજ આવ્યો – ‘ હવે એકલા ક્યાં?’ પણ આવી વાત પૂછવી કયા શબ્દોમાં..? જાણે આ પ્રશ્નનો ઉત્તર શોધવા ફાંફા મારતી હોય એમ એ બારી બહાર તાકી રહી. વીજળીના કડાકા અને વાદળોના ગડગડાટ સાથે વાતાવરણનો બફારો ગભરામણ થાય એ હદે વધી ગયો હતો. અચાનક જ વીજળી ડુલ થઇ ગઈ. અવનિ મીણબત્તી લેવા ઉભી થવા જતી હતી, અને વસુમા એ હાથ પકડી બેસાડી દીધી. ‘રહેવા દે થોડી વાર આમ જ.’ અવનિને થયું, અંધકારમાં કદાચ એ વધુ સ્પષ્ટતાથી વાત કહી શકાશે. બંને સ્ત્રીઓ હાથમાં ચા ના કપ સાથે અંધકારને અનુકુળ થવા પ્રયત્ન કરવા લાગી. બે સ્ત્રીઓ વચ્ચેનું મૌન ભારેખમ બનતું જતું હતું.

અજાણી વાત પૂછવાનો ભાર અવનિ નહિજ ઝીલી શકે એમ લાગતા વસુમાએ  જ શરૂઆત કરી. ‘અવિ, મને  ખબર છે કે તને એ જાણવું છે મારી અને મેહુલ વચ્ચે તે દિવસે એવી તે શું વાત થઇ કે એ ઘર છોડી નીકળી ગયો ! પણ હું જાણું છું, તું મને પૂછી નથી શકતી. કારણકે એ તારો સ્વભાવ જ નથી. જો એવું હોત તો તેં મેહુલને જ ઘણું બધું ન પૂછ્યું હોત…’ અવનિ આંખો માંડી સાંભળી રહી.

‘સાંભળ દીકરા, મેહુલ તારો પતિ છે પણ એ મારો દીકરો પણ છે. અને અવિ, મને ખબર છે. તું નક્કી જ કરી શકતી ન હતી કે…મને શું પૂછવું?

‘બા..’

‘એ પત્ર વિષે મેહુલે તને મારા અને સુરેશભાઈના સબંધ બાબત કશુક કહ્યું હતું, હે ને..! તને શું લાગ્યું…અવિ, શું મારે સુરેશભાઈ સાથે આવો કોઈ સબંધ છે?’

વીનું મર્ચન્ટ વાર્તા અને નિબંધ સ્પર્ધા-૨૯-અમિત રાડિયા

અષાઢની હેલીને ભીંજવે શ્રાવણનાં સરવડાં

બાદલ યૂં ગરજતા હૈ, ડર કુછ ઐસા લગતા હૈ,

ચમક-ચમક કે લપક કે, યે બીજલી હમ પે ગિર જાએગી…

રેડિયોના 93.5 સ્ટેશન પર વાગી રહેલું આ સુંદર ગીત જાણે કાન અને મનને તરબતર કરતું હતું. ઘરની બાલ્કનીમાં ‘ખાસ’ પોતાના માટે બનાવેલા ઝૂલા પર હળવે હળવે ઝૂલતી એ વરસાદી મદમસ્ત વાતાવરણને આંખોથી નીરખવાની સાથે જાણે આત્માને પણ તરબોળ કરવામાં તલ્લીન હતી, અષાઢા.

આ તલ્લીનતા કંઈ પ્રથમ વખતની થોડી છે. દર વર્ષે જ્યારે અષાઢ માસમાં આકાશમાં વરસાદ જામ્યો નથી કે અષાઢા એમાં ખોવાઈ નથી. અષાઢ મહિનો એટલે અષાઢાનો આરાધ્ય દેવ. અષાઢ માસ શરૂ થાય,આકાશમાં કાળાં ડિબાંગ વાદળાં છવાય, રમઝટ વરસાદ વરસ પડે ને અષાઢા પણ જાણે એ જ વરસાદનું ટીપું હોય એમ વરસી પડે. જલબિંદુઓની સાથે એ પણ હવામાં તરે, આમ-તેમ લહેરાય અને છેલ્લે પ્યાસી ધરતીની તરસ બુઝાવવા નીચે પડીને વિખેરાય જાય.

તમને થશે કે આ ‘અષાઢા’ વળી કેવું નામ! કોઈ છોકરીનું નામ તે વળી આવું હોતું હશે? પણ, એવું છે કે અષાઢાનો જન્મ પણ આવી જ એક વરસાદી અષાઢી સાંજના થયો હતો. અને એટલે જ, મમ્મ-પપ્પાએ વહાલી દીકરીને નામ આપ્યું, ‘અષાઢા’. બસ, ત્યારથી શરૂ કરીને આજે વીસની થવા છતાં અષાઢાને અષાઢી વરસાદ સાથે કંઈ અલગ જ નાતો છે. મીરાંબાઈ જેમ કૃષ્ણને ભજે તેમ આખુંય વર્ષ અષાઢા વરસાદની રાહ જુએ. કૉલેજના મિત્રવર્તુળમાં પણ તેનું નિકનેમ ‘વરસાદી ઝડી’ પડી ગયેલું.

અષાઢાનું કૉલેજિયન મિત્રવર્તુળ એટલે કાર્તિકા, ફાલ્ગુન, વૈશાખ, આશી અને શ્રવાણ, ‘હમ છહ’. આ અડધો ડઝનના ગ્રૂપની એકતા પણ ગજબની. રમત, નાટક, સંગીત અને હા શિક્ષણમાં તો ખાસ આગળ જ હોય. તેવામાં એક વાર આવી ‘યુવાપ્રતિભા શોધ’. આ મિત્રમંડળી તો એમાં હોય જ ને! તેમણે નાટ્યસ્પર્ધામાં ભાગ લેવાનું નક્કી કર્યું. નાટકનો વિષય પસંદ કરવા બધા મળ્યા, કૉલેજ કેન્ટીનમાં. ચીઝ સેન્ડવિચ મોઢામાં થઈને હોજરી સુધી પહોંચી અને બસ, બધાની વિચારશક્તિ ખીલી ઊઠી. કાર્તિકાએ કેકારવ કર્યો, ‘ભર્તૃહરિ અને પિંગલા’.

ત્યાં તો ફાલ્ગુન ટહુક્યો, ‘ના રે બાબા! બેવફાઈની કથા નહીં, હોં.’ વૈશાખ કહે, ‘હીર-રાંઝાની પ્રેમકહાની.’ ‘ઊંહુ… બોવ જૂનું…’ શ્રાવણે ચોકડી મારી. ક્યારની વિચારોમાં ખોવાયેલી અષાઢાને હચમચાવી આશી બોલી, ‘હવે તું જ કંઈ બોલને યાર, અષાઢા.’ અને કંઈક તંદ્રામાં ખોવાયેલા ભાવ સાથે અષાઢાના મોંમાંથી શબ્દો સર્યા, ‘મેઘદૂત’. સંસ્કૃત મહાકવિ કાલિદાસની પ્રેમ, વિરહ અને શૃંગાર એમ ત્રણ રસના ત્રિવેણીસંગમવાળા વિષયના નાટકને તરત જ બધાએ થમ્બ્સ અપની સાઇન બતાવી લાઇક કરી દીધું.

બસ, પછી તો શરૂ થઈ ધમાચકડી. સંવાદ લેખન, ડ્રેસિંગ, ગીત-નૃત્યના રિહર્સલ્સ. કૉલેજમાં ભણવાનું ને સાંજે નાટકની તડામાર તૈયારીઓ. ‘મેઘદૂત’ની યક્ષિણી બની અષાઢા ને યક્ષના પાત્ર માટે શ્રાવણ પર પસંદગીનો કળશ ઢોળાયો. દિવસોની મહેનત બાદ આખરે સ્પર્ધાનો દિવસ આવી પહોંચ્યો. શહેરના જાણીતા નાટ્યહોલમાં ભવ્ય સ્ટેજ અને નજર પહોંચે ત્યાં સુધીની ભરચક્ક મેદની. એક પછી એક નાટક રજૂ થતા ગયા. પ્રેક્ષકોની તાળીઓ પડતી રહી. મેઘદૂત નાટકનું નામ માઇક પરથી ગૂંજ્યું અને સૌની નજર પડદા ભણી ખેંચાઈ. પડદો ખૂલ્યો ને સૌ જોઈ જ રહ્યા, ‘અરે! આ શું?’ ‘લાઇટ ગઈ કે?’ ‘ઓહ! સભાગૃહ પર વીજળી પડી કે!’ એવા અનેક ઉદ્ગારો સંભળાઈ રહ્યા. અષાઢના કાળા ડિબાંગ વાદળછાયા આકાશ જેવું બૅકગ્રાઉન્ડ અને મૂશળધાર વરસાદમાં અચાનક જોરદાર વીજળી ચમકી. પરફેક્ટ લાઇટ ઍન્ડ સાઉન્ડ. પ્રેક્ષકો સ્તબ્ધતાથી જોઈ રહ્યા. અંતે વીરહી યક્ષની વ્યથાને વાચા આપતું શ્રાવણનું ગીત એના સુમધુર કંઠેથી વહેતું થયું અને લોકો હોશમાં આવ્યા. સતત ગડગડાટની વચ્ચે અષાઢા અને શ્રાવણના અભિનયને સૌએ વધાવ્યો. બંને જાણે કાલિદાસના યક્ષ-યક્ષિણીના વિરહને સ્ટેજ પર મૂર્તિમંત કરીને, પાત્રોમાં ઓગળી જઈને અભિનયનાં ઓજસ પાથરતાં રહ્યાં. કુદરતની લીલા કે બહાર પણ જોરદાર વરસાદ વરસે છે. એ જ અષાઢ માસ અને અષાઢી ઘનઘોર વર્ષા. હોલની અંદર પ્રેક્ષકો અભિનયના વરસાદમાં તરબતર અને હોલની બહાર દુનિયા આકાશી વરસાદમાં તરબોળ. સતત દસ મિનિટ સુધી આખો હોલ તાળીઓના ગડગડાટથી ગૂંજી રહ્યો ને નિર્ણયની રાહ જોયા વિના જ ‘મેઘદૂત’ને પ્રથમ જાહેર કરી દીધું.

અભિનંદનની ભવ્ય વર્ષા વચ્ચે પણ અષાઢા જાણે કંઈક વિચારમાં હોય તેવું લાગ્યું. અષાઢાની ભીતરમાં પણ અષાઢી વરસાદનું તોફાન જામ્યું હતું. નાટકમાં ભજવેલા પાત્ર સાથેનું તાદાત્મ્ય કે યૌવનની ઉંમરે વશ કરેલા દિલની ઊર્મિઓ. બસ અષાઢાના મનમાં એક જ વિચાર કે ક્યારે એકાંત મળે અને ક્યારે શ્રાવણને…

પણ, આ તો અષાઢા! અષાઢની ધોધમાર વર્ષા જડચેતન તમામને તરબોળ કરી દે, પણ અષાઢાની ભીતરનાં લાગણીના ઘોડાપૂરની લગામ કેમ છૂટે! ચલને, આપણી ટ્રોફી સાથે આપણો ગ્રૂપ ફોટો પડાવવા. બધા તને શોધે છે ને તું અહીં સંતાયેલી છે. આશીએ હાથ પકડીને ખેંચી ને પ્રેમનાં મેઘધનુષી અશ્વો પર સવાર અષાઢા વાસ્તવિકતામાં આવી પડી. બસ, આમ જ સમય વીતતો ગયો. અષાઢા પણ હૈયાની વાતને હૈયામાં રાખીને રુટિન લાઇફ જીવવા માંડી.

કૉલેજના ત્રીજા વર્ષની પરીક્ષાનું છેલ્લું પેપર. પેપર્સની વાતો કરતાં અષાઢા અને કાર્તિકા લોબીમાં જતાં હતાં. અચાનક કાર્તિકાએ કહ્યું, ‘અષાઢા ચાલ આપણે કૉલેજ ગાર્ડનમાં બેસીને બધાની રાહ જોઈએ.’ ‘ગુડ આઇડિયા’ અને બંને પહોંચી તેમની કાયમની જગ્યાએ. અચાનક અષાઢાનો હાથ પકડીને ફેરફુદરડી ફરતી કાર્તિકા બોલી ‘અષાઢા.., અષાઢા… માય ડીઅર, આઈ એમ ઇન લવ.’

‘વૉટ! વાઉ… કોણ છે એ બલિનો બકરો? જરા નામ તો બોલ.’ અષાઢાએ સાનંદાશ્ચર્ય પૂછ્યું.

‘હી ઇઝ શ્રાવણ. યસ, આઈ લવ શ્રાવણ. પણ, અષાઢા તું હમણાં કોઈને કહેતી નહીં. રિઝલ્ટના દિવસે દર વર્ષની જેમ પાર્ટીમાં બધાની વચ્ચે શ્રાવણને પ્રપોઝ કરીશ. પ્લીઝ ત્યાં સુધી કંઈ જ બોલતી નહીં.’

અને એવું તો કંઈ કેટલુંય કાર્તિકા બોલતી રહી, પણ અષાઢાના મનમાં તો પ્રેમ અનૈ મૈત્રી વચ્ચેનો જંગ ચાલુ થઈ ગયો. સ્તબ્ધ બની પૂતળાની જેમ તે ઊભી રહી ગઈ. કાર્તિકા પોતાની લાગણીઓનો ધોધ વહાવતી રહી.

બંનેના આ વિચારપ્રવાહને વિરામ મળ્યો બાકી બધાના આવવાથી. ભવિષ્યના પ્લાનની વાતોમાં, એકબીજાંના સંપર્કમાં રહેવું અને રિઝલ્ટના દિવસે મળવાના વાયદા સાથે સૌ છૂટા પડ્યા. પોતાના મનમાં ચાલતા વિચારોના ઘમસાણ યુદ્ધની સાથે અષાઢા ઘરે પહોંચી.

‘આવી ગઈ બેટા, કેવું રહ્યું પેપર? અને તારા માટે એક સરપ્રાઇઝ છે!’ કહીને મમ્મી-પપ્પાએ તેને આવકારી.

‘સુપર્બ. પણ, મારી સરપ્રાઇઝ શું છે એ તો કહો, મમ્મા.’ આંતરિક જગતમાંથી બહાર આવી નોર્મલ થતાં અષાઢા બોલી.

પપ્પાએ જવાબ આપ્યો, ‘અષાઢા, તને અમદાવાદ જોવાની બહુ ઇચ્છા હતી ને? તો સાંભળ તારી વિશ પૂરી થઈ. મને પ્રમોશન મળ્યું છે અને મારી બદલી અમદાવાદ થઈ છે. હવે આપણે ત્યાં જ રહીશું ને તું તારા મનગમતા કરિયર કોર્સ પણ કરજે. પરમ દિવસે જોઇન કરવાનું છે. ફટાફટ પેકિંગ કરીને કાલે જ નીકળી જવું પડશે.’

પપ્પાની વાત સાંભળીને અષાઢાના મનમાં ચાલી રહેલા વિચારયુદ્ધને વિરામ મળી ગયો. અષાઢાને લાગ્યું કે જાણે ભગવાને જ તેને રસ્તો દેખાડ્યો. પોતે તો દિલની વાતને વાચા આપી જ નહોતી. કોઈની સમક્ષ પોતાના પ્રેમનો એકરાર કર્યો નથી. અરે! ખુદ શ્રાવણ પણ અષાઢાના પ્રેમની હેલીને ક્યાં પીછાણે છે? જ્યારે કાર્તિકાએ તો પોતાને પરમ સખી ગણીને પ્રિયપાત્ર પહેલાં જ તેને દિલની વાત કરી છે. પોતાના પર અતૂટ ભરોસો મૂક્યો છે. કયા શબ્દોમાં તેને કહેવું કે, ‘હું પણ શ્રાવણને…’

આ સાંભળીને તેના દિલ પર આઘાત લાગે ને? કેટલા વિશ્વાસથી તેણે મને કહ્યું છે. એનો વિશ્વાસઘાત મારાથી નહીં થાય. ‘થૅન્ક યૂ ભગવાન! પપ્પાની બદલી કરીને તમે મને ધર્મસંકટમાંથી ઉગારી લીધી. કાર્તિકાને તેનો પ્રેમ મળી જશે. બંને એકબીજાં સાથે ખૂબ ખુશ રહેશે.

અષાઢા એકવીસમી સદીની આધુનિકા હોવા છતાં તેનો પ્રેમ પવિત્ર છે. તેનામાં સ્વાર્થીપણું નથી. પોતાની મિત્રને તેનો પ્રેમ મળે અને તે સુખી થાય એવા સુંદર વિચાર સાથે મનની ઊર્મિઓને મનમાં જ સાચવીને અષાઢા મમ્મી-પપ્પાની સાથે અમદાવાદ શિફ્ટ થઈ ગઈ. સતત એકબીજાંના સંપર્કમાં રહેવાના વાયદાને તોડી કોઈનેય નવું એડ્રેસ કે કોન્ટેક્ટ નંબર આપ્યા વિના નવી દુનિયામાં રહેવા ચાલી ગઈ. કૉલેજનું રિઝલ્ટ પણ પપ્પાની સાથે જ મંગાવી લીધું. રિઝલ્ટના દિવસે એકલી રૂમમાં ભરાઈને અષાઢા ખૂબ રડી. જાણે અષાઢની હેલી બે મહિના વહેલી આવી ગઈ. અને એ પણ આકાશને બદલે અષાઢાની આંખોમાં. પણ એ આંસુ દુ:ખનાં નથી, ત્યાગનાં છે. જેમાં અષાઢા ભીંજાઈ રહી છે.

સમયની રેતી સરી જાય અને આપણી મુઠ્ઠી બંધ જ રહી જાય એમ જોતજોતાંમાં પાંચ વર્ષનો સમય વીતી ગયો. અમદાવાદના ‘આધાર’ ગ્રૂપ દ્વારા દિવ્યાંગ બાળકો માટે એક સંગીતસંધ્યાનું આયોજન કરવામાં આવ્યું. શૉ માટે શહેરના જાણીતા જીએમડીસી ગ્રાઉન્ડમાં સ્ટેજ શણગારાયેલું છે. વિધવિધ પ્રકારનાં આધુનિક વાજિંત્રોની સાથે સાજિંદા તૈયાર છે. શૉની તમામ ટિકિટો ધાર્યા કરતાં પણ ઝડપથી વેચાઈ ગઈ. લોકો શૉ શરૂ થવાના સમય પહેલાં જ પહોંચી ગયા અને મોટા ભાગની ખુરશીઓ ભરાઈ ગઈ. લોકોના આટલા ઉત્સાહનું કારણ છે, સંગીતસંધ્યાની ગાયિકા, અષાઢા.

જી હા, આ આપણી અષાઢા જ છે. કોયલનો કંઠ તો પહેલેથી જ હતો, તેમાં ભળ્યો બે વર્ષની સખત તાલીમનો રંગ અને અષાઢાએ સંગીતને જ કરિયર તરીકે સ્વીકારી લીધું. તેના અવાજમાં અજબ મોહિની છે. તેના ગીતને સાંભળીને જાણે વાતાવરણ પણ મુગ્ધ બનીને સાંભળી રહે. અષાઢાનાં ગીતોમાં પ્રભુભક્તિનો લય છે અને કરુણતાનો રાગ છે. સાંભળનારને લાગે કે જાણે કૃષ્ણવિરહમાં ઝૂરતી રાધા અને કૃષ્ણભક્તિમાં ડૂબેલી મીરાંનો સંગમ અહીં જ છે.

ધીમે ધીમે કાર્યક્રમ શરૂ કરવાનો સમય થઈ ગયો. બરાબર ઘડિયાળના કાંટે શૉ શરૂ થયો.

‘મેઘા છાએ, આધી રાત… બૈરન બન ગઈ નિંદિયા…’

અષાઢાએ આજે અષાઢ માસના સમયને વર્તીને વરસાદી ગીતોનો દોર શરૂ કર્યો. જેમ જેમ ગીતો જામતાં ગયાં તેમ તેમ શ્રોતાઓ પણ સંગીતની દુનિયામાં મગ્ન થતાં ગયા જે જાણે કુદરત પણ અષાઢાને સાંભળવા માટે આવી હોય તેમ અષાઢના છેલ્લા દિવસે અમદાવાદ પર ઘનઘોર વાદળ છવાઈ ગયાં. સતત બે કલાક સુધી શ્રોતાઓ મંત્રમુગ્ધ બની અષાઢાના કંઠની મીઠાશને માણતા રહ્યા. એ સમયે આકાશ સામે પણ કોણ જુએ!

અંતે જ્યારે સ્ટેજ પરથી કાર્યક્રમ સમાપ્તિની જાહેરાત થઈ ત્યારે પણ લોકો તો ‘વન્સ મોર’, ‘વન્સ મોર’ જ પોકારતા રહ્યા. શરૂઆતની ઔપચારિક વિધિઓ બાદ ‘આધાર’ ગ્રૂપના યુવા કાર્યકરે માઇક સંભાળ્યું. ‘દેવીઓ અને સજ્જનો, આપ સૌ જાણો જ છો કે અમારું ગ્રૂપ છેલ્લાં ત્રણ વર્ષથી દિવ્યાંગ બાળકો માટે શાળા, સાધન સહાય, ઑપરેશન માટેની જરૂરી મદદ જેવાં અનેક કાર્યો કરે છે. આજની આ સંગીત સંધ્યા દ્વારા થનારી તમામ આવક પણ તેમાં જ વપરાશે. એક ખાસ જાહેરાત આ તકે કરવાની કે ગાયિકા શ્રી અષાઢાદેવીજીએ આજના શૉ માટે એક પણ રૂપિયાની ફી લીધી નથી. ઉપરાંત, પોતાના તરફથી સહાયનો ચેક અર્પણ કરશે.અમારી સંસ્થાના પ્રમુખશ્રી, જેઓ સંજોગોવશાત્ હાજર નહોતા રહી શક્યા, તેઓ હાલ જ અહીં પધાર્યા છે. તેઓ સંસ્થા વતી અષાઢાદેવીને આભારપત્ર અર્પણ કરશે. હું અષાઢાદેવીને સ્ટેજ પર આવવા વિનંતી કરું છું.’

કાર્યક્રમ પછી શ્રોતાઓની તાળીઓના ગડગડાટને ઝીલતી અષાઢા સ્ટેજ પર સૌને નમસ્કાર કરતાં હાથ જોડીને ઊભી રહી અને અધાર ગ્રૂપ તરફથી આભારપત્ર લઈને આવતા પ્રમુખની દિશામાં નજર કરી. બરોબર એ જ વખતે આકાશમાંથી એકાએક વરસાદ તૂટી પડ્યો. ક્યારનું ગોરંભાયેલું આકાશ જાણે ધરતીને મળવા માટે અધીરું બન્યું હોય તેમ મૂશળધાર વરસાદ વરસી પડ્યો.અષાઢાને સાંભળવા જ જાણે રોકાયા હોય તેમ મેઘરાજા, શૉ પૂરો થતાં જ મન મૂકીને વરસી પડ્યા. અષાઢી અમાસની રાત અને શરૂ થતા શ્રાવણનો પડઘો જાણે એકાકાર થઈ ગયા હોય તેમ અષાઢા અને શ્રાવણના મિલનને ભીંજવી રહ્યો અષાઢી મેઘ.

હા, એ શ્રાવણ જ હતો. અષાઢાને જોઈને સુખદ આશ્ચર્યથી બે ઘડી તેનો શ્વાસ પણ થંભી ગયો. અષાઢાની આંખોમાં તો અષાઢી હેલી ચઢેલી જ હતી. જનમેદની વિખેરાઈ ગઈ અને સ્ટેજનો સામાન પણ સંકેલાઈ ગયો, છતાં અષાઢા અને શ્રાવણ એકમેકને નીરખી રહ્યાં. જાણે સમયની એ ક્ષણ થંભી ગઈ છે અને આસપાસના જગતનું અસ્તિત્વ જ વિસરાઈ ગયું છે. એ જ સમયે અચાનક સ્ટેજની લાઇટ બંધ થતાં ‘સબ… સબ… સબ…’ કરતી ઇશાની વીજળી ચમકી અને બંને વાસ્તવિકતાની ધરતી પર આવ્યાં. શ્રાવણે દોડીને અષાઢાનો હાથ પકડ્યો અને પાર્કિંગમાં પોતાની કાર સુધી દોરી જઈ તેને કારની ડ્રાઇવિંગ સીટની બાજુની સીટ પર બેસાડી દીધી. બીજી તરફથી આવીને તે પણ સ્ટીયરિંગ સીટ પર બેસી ગયો અને બંને એકબજાંને અપલક નયને જોઈ રહ્યાં.

થોડી પળો આમ જ વિત્યા બાદ મૌનની એ ભાવસમાધિને તોડતા શ્રાવણ અષાઢાના બંને હાથ પકડીને તેને હચમચાવતાં બોલી ઊઠ્યો. ‘તું ક્યાં ચાલી ગઈ‘તી અષાઢા? તને કેટલી શોધી ખબર છે! તારા વિના હું જાણે ચાતક પંખી અને તું મારું સ્વાતિ નક્ષત્ર. તું કંઈક તો બોલ. શા માટે તારા શ્રાવણને તરસ્યો મૂકીને ચાલી ગઈ હતી, બોલ!’

‘તું અને કાર્તિકા… કેમ..! ક્યાં..?’ કંઈક અસમંજસમાં અષાઢાના મોંમાંથી શબ્દો સર્યા.

‘અરે! તો એ વાતે જ તે આમ કર્યું? ગજબ થઈ ગયો યાર. કાર્તિકા તો ક્યારેની એના ફાલ્ગુન સાથે ફેરા ફરીને સેટ થઈ ગઈ છે, પણ તારી માફી માગવા, હજી તને મળવા તરસે છે. જોકે, પહેલા તો તું મને માફ કર અષાઢા. મેં તો પરીક્ષાના આગલા દિવસે જ બધાને કહી દીધું હતું કે હું રિઝલ્ટની પાર્ટીમાં તને પ્રપોઝ કરીશ. બસ, તારા દિલની વાત જાણવા કાર્તિકાને કહ્યું હતું અને તેણે તારી મજાક કરી. ઓ મારી ગાંડી અષાઢા આ શ્રાવણ તો હંમેશાં તારો જ યક્ષ રહેશે અને તું મારી યક્ષિણી. ચાલ, હવે આપણાં વિરહનો ઉનાળો પૂરો અને મિલનનું ચોમાસું શરૂ.’ કહેતાં શ્રાવણે કારના દરવાજા ખોલી અષાઢાને બહાર લાવી અષાઢની વરસતી હેલીમાં લાવી મૂકી અને તેનો હાથ પકડીને પ્રપોઝ કરતાં કહ્યું, ‘હે અષાઢાદેવી! તમે મારી આજીવન સંગિની બનશો? અને આંખમાંથી ટપકતાં આંસુઓને લૂછતાં અષાઢાએ ટહુકો કર્યો, ‘હા, મારા શ્રાવણ, હા.’

પોતાના ઘરની બાલ્કનીમાં ‘ખાસ’ પોતાન માટે બનાવેલા ઝૂલામાં હળવે હળવે ઝૂલતાં એ વરસાદી મદમસ્ત વાતાવરણને આંખોથી નિરખતાં જાણે આત્માને પણ તરબોળ કરી રહી હોય તેમ તલ્લીન બનીને અષાઢા બેઠી છે અને એવું જ એક સુંદર ગીત ગણગણી રહી છે. ત્યાં તો પાછળથી શ્રાવણે અષાઢાના સૂરમાં પોતાનો સૂર મિલાવ્યો અને બંને સાથે જ એ સૂરાવલીમાં ભીંજાયા…

રિમઝિમ ગિરે સાવન, સુલગ સુલગ જાએ મન…

ભીગે આજ ઇસ મૌસમ મેં, લગી કૈસી યે અગન…

હા, એ જ વરસાદી માહોલ છે. ફરક માત્ર એટલો છે કે આજે અષાઢની હેલી સાથે શ્રાવણી સરવડાં પણ જોડાયેલાં છે

વીનું મર્ચન્ટ વાર્તા અને નિબંધ સ્પર્ધા -૨૬

અષાઢી મેઘલી રાત !

પંખીઓએ કલશોર કર્યો ભાઈ ;

ધરતીને સૂરજ ચૂમ્યો !

જેઠ મહિનાની કાળઝાળ ગરમી !  અસહ્ય ઉકળાટ ! ! ઘેરાતાં, વિખરાતાં અને વળી આશા આપતાં ઓલા વરણાગી વાદળાં! અને પછી  અચાનક જ આકાશમાં   માઝા  મૂકી ઉભરાઈ આવતાં  ઘનશ્યામ ! ઓહો ! વાદળના ગડગડાટ અને વિજલડીનાં ચમકારા , ગાંડો બનીને  ફૂંકાતો ઓલો વંટોળિયો અને ત્રાટકી પડ્યો વિયોગી મેઘ ! આંઠ આંઠ મહિનાની વિરહિણી અવની મિલન સાથે જ મહેકી ઉઠી ! જાણે કોઈ પ્રોષિતભર્તૃકા પિયુ મિલનથી ખીલે એમ ! વરસાદના પહેલાં છાંટણાઓથી  ભીંજાઈ આછું આછું  શરમાતી ધરતીમાં મહેકી ઉઠી માટીની સુવાસ !   અને એ અષાઢી સાંજને સૌ કવિઓએ ચગાવી છે એમની કલમે , પણ  નીનુ મજમુદારે   તો જાણે સૌના મનની વાતને ચગાવી , ચગળી છે !

ખુલ્લી પડેલી પ્રીતનો અરથ કળી કળીએ જાણ્યો ;

શરમની મારી ધરતીએ કાળી રાતનો ઘૂમટો તાણ્યો !

પહેલાં તો  જાણે  એ મીઠી લજ્જાથી  લાલ પીળાં મેઘધનુષને ચાડી ખાવા દે છે;  ફૂલડાંને પણ મહેકવા દે છે ;પણ પછી?

તાળી દઈ કરે ઠેકડી તીડો ; અને? અને  તમરાં સિસોટી મારે !

નવ યૌવના નાં લાવણ્ય પર મોહિત  તમરાં અને તીડ ! અને આ તમાસો જોવાં આગિયા ચાલ્યાં .. ઓલા કૂથલી કરતા સમીરની વાંહે!

પણ અરે ! આતો અષાઢની માદક મસ્ત રજની ! કોઈને કહેવું હોય તે કહે ; કામદેવ અને રતિ ક્યાં કોઈથી ડર્યા છે? અને  -પ્રગટ્યા દિવા કૈક ચપોચપ ; ઉઘડી ગગન બારી !  ને એ રાતલડીનાં  અંધકારની ઓથે કંઈક શમણાં ગવાય છે.,

અહો  વૈચિત્ર્મ !

આ કુદરતની રમણિયતા અને સંગીતના સુર .. પઁખીના ટહુકા , અગિયાઓ, સાંજના સમીરના સ્પર્શ  અને એ અષાઢી સાંજ ! નથી ભુલાતાં આજે અર્ધી સદી બાદ પણ! એ સમી સાંજે હું મેડીએ સુવા આવી હતી .. મારી સુંવાળી  પથારી , મહેંકતી હવા , ને દિવસભરના થાકને વિસામો આપ્યો .. બાજુની મેડીએ થી રેલાતું ગીત : તમે કહો તે સાચું વ્હાલમ ; તમે કહો તો હાર્યાં!  અને દબાતે પગલે પિયુંનું પ્રવેશવું ..અર્ધી સદી પછી પણ એ સાંજ વિસરાતી નથી .. અને  વર્ષા ઋતુના  એક પછી એક તહેવારોને લઇ આવતી એ, સ્વયમ કોઈ તહેવાર વિનાની  અષાઢી સાંજ , એક ઉત્સવ બની ગઈ !

વાહ ઓ સૃષ્ટિના સર્જનહાર ! વારી જાઉં છું તારી ઉપર જયારે જયારે વર્ષાનાં વધામણાં લઈને તું પૃથ્વી પર અવતરે છે!  પોણી સદીની આ જીવનયાત્રામાં ઘણી લીલી સુકી જોઈ ; નજરમાં હરિયાળી ભરીશું તો નજારા હરિયાળા  લાગશે ; નહીંતો આષાઢનાં તાંડવઃ નૃત્યમાં સઁગીતની સરગમ શોધવી સરળ નથી!