“જ્યાં ન પહોંચે રવિ ત્યાં પહોંચે કવિ”લેખમાળા અંતર્ગત આપ સૌનું સ્વાગત છે. આ લેખમાળા અંતર્ગત આ મહિને આપણે સંગીત અને જીવનસંગીતના મહિમાને ઉજાગર કરતી વિવિધ ભાષાની કવિતાઓને જાણી તથા માણી રહ્યા છીએ. આ મહિનાના છેલ્લા ગુરુવારે આપણે આજ વિષય પરની વધુ એક કવિતા જાણીશું અને માણીશું.
“Music fills the infinite between two souls.” – Rabindranath Tagore
અર્થાત સંગીત દ્વારા બે આત્માઓ વચ્ચેની અનંતતા સંધાય છે…આપણે સૌ જાણીએ છીએ તેમ કવિવર રવીન્દ્રનાથ ટાગોરના જીવનમાં સંગીત અને કવિતા એ બે પરિમાણો સર્વોચ્ચ સ્થાને હતા. કવિવર પોતે હિન્દુસ્તાની શાસ્ત્રીય સંગીતના પ્રખર અભ્યાસી હતા અને તેમના જીવનકાળ દરમિયાન તેમણે અગણિત ગીતો લખ્યા અને સ્વર થી શણગાર્યા જે રવીન્દ્રસંગીતના નામે વિશ્વભરમાં પ્રખ્યાત છે. In fact, Rabindra sangeet is a genre itself in the global landscape of music. કવિવર માટે ગીત અને સંગીત એ તેમના આત્માનો નાદ અને પરબ્રહ્મને સાદ હતો. આજે આ લેખમાળામાં આપણે કવિવર દ્વારા રચિત English poem “My Song” અર્થાત “મારું ગીત”ના ભાવાનુવાદને જાણીશું અને માણીશું. તમે આ કાવ્યની મૂળ રચના આ લિંક પર જોઈ શકશો. http://www.blueridgejournal.com/poems/rt-song.htm મેં આ કાવ્યનો ભાવાનુવાદ કરવાનો નમ્ર પ્રયત્ન અત્રે કર્યો છે.
કવિવરના વિશ્વપ્રસિદ્ધ કાવ્ય સંગ્રહ ગીતાંજલિમાં આ કવિતા “My Song”નો સમાવેશ થયેલો છે. ખુબ સરળ ભાષામાં રચાયેલી આ કવિતા દ્વારા કવિવર પોતાનું ગીત/સંગીત એ તેમના અસ્તિત્વનો જ એક અંશ છે એવી વાત વહેતી મૂકે છે. જેમ એક માતા પોતાની હયાતી દરમિયાન કે હયાતી બાદ સદૈવ પોતાના બાળકોની આસપાસ રહી તેમની સતત સંભાળ રાખતી રહે છે અને તેમનો સતત સાથ નિભાવતી રહે છે તેમ જ કવિવરના ગીત તેને માણનાર/સાંભળનારનો સતત સાથ નિભાવશે તે વાત કવિવર આ કાવ્યમાં રજુ કરે છે. અને કવિવર દ્વારા પ્રસ્થાપિત રવીન્દ્રસંગીતને આ કવિતાનો એકેએક શબ્દ અક્ષરશઃ લાગુ પડે છે.
કવિવરે જયારે આ કાવ્યની રચના કરી હશે ત્યારે કદાચ તેમને ભવિષ્યનો અણસારો હશે અથવા પોતે રચેલા ગીત/સંગીતની પ્રચંડ ભાવનાત્મક તાકાતનો પરિચય હશે… એ જે હશે તે, પણ જો તમે એક વખત રવીન્દ્રસંગીતના પરિચયમાં આવો અને માનવજીવનને સ્પર્શતા દરેકે દરેક પાસા પર રચાયેલા ગીતોને જાણો/માણો/સમજો તો એ સંગીત તમારા માનસપટ પર એક ઊંડી છાપ છોડી જશે. કવિવરે તેમના ગીતબીતન ગીતસંગ્રહમાં 2200 થી વધુ સ્વરચિત ગીતોની રચના કરેલ છે. કવિવરે પોતે આ દરેક ગીતનું સ્વરાંકન કરી સ્વરલિપિ પણ આ સંગ્રહમાં પ્રસ્તુત કરેલ છે. આ સર્વ ગીતોનું પૂજા, પ્રકૃતિ, પ્રેમ, પ્રાસંગિક, દેશભક્તિ અને વિચિત્ર એવા 6 મુખ્ય વિભાગોમાં (પારજોય)માં કવિવર દ્વારા વર્ગીકરણ કરાયેલ છે. બંગાળી ભાષામાં રચાયેલા આ ગીતોની એક એક કડી પાછળ કવિવરના જીવનનો નિચોડ, પરબ્રહ્મ પ્રત્યેની અફર આસ્થા અને અટલ વિશ્વાસ રણકે છે. મારી કલમનું એવું કોઈ સામર્થ્ય નથી કે હું રબીન્દ્રસંગીતની ઊંડાઈ વિષે ઝાઝું લખી શકું એટલે અત્રે અટકું છું.
રવીન્દ્રસંગીત હોય કે બીજા કોઈ પણ પ્રકારનું સંગીત હોય – સંગીત માનવના જીવન સાથે અતૂટ રીતે વણાયેલું છે. માતાનાગર્ભમાં માતાના હૃદયના તાલબદ્ધ ધબકારા સાથે ચાલુ થયેલી સંગીતની સંગત ખુદના હૃદયના ધબકારા સ્વરૂપે છેલ્લા શ્વાસ આપણી સાથે રહેવાનું છે. જ્યાં સુધી આ જીવનસંગીત આપણી સંગે ધબકે છે, ત્યાં સુધી આપણે પણ સંગીતની અસ્ખલિત ધારામાં ભીંજાતા રહીએ. આ સાથે હું મારી કલમને વિરામ આપું છું. આવતા ગુરુવારે એક નવા વિષય સાથે ફરી મળીશું. તમારા માર્ગદર્શન અને અભિપ્રાયોની અપેક્ષા સાથે….
“તો મારા બચ્ચાએ આજે શું ખાવાનું બનાવ્યું છે?” “ઉમમ..પપ્પા આજે તો હું પૂડલા ખાવાની છું.” બોલતાની સાથે જ હૈદ્રાબાદમાં મેડિકલનું ભણતી પ્રાઇવેટ ફ્લેટમાં રહેતી જ્ઞાનીએ ડબૂક કરતા ઈંડાની સફેદી ફ્રાયપેનમાં પધરાવી. “પ્રાઉડ ઑફ યુ બેટા.” “પપ્પા..આઈ એમ વેરી હેપ્પી ટુડે.”મિત્રોના શોરબકોરની વચ્ચે, ફ્રાયપેન પરની ઑમલૅટ ઉથલાવતા જ્ઞાનીએ પપ્પાને પોતાની ખુશી વ્યક્ત કરી. વાત આગળ ધપે તે પહેલા જ રાતપાળી કરી રહેલાં ડૉ. પંડ્યાને જાણે કે ઍમ્બ્યુલન્સની રથયાત્રા નીકળી હોય એમ ઉપરાછાપરી ચાર-પાંચ ઍમ્બ્યુલન્સનો ચિત્કાર સંભળાયો. “ચલ બેટા ટૉક ટુ યુ ઈન સમટાઈમ. ઈટ સિમ્સ સમ ઈમરજંન્સી.” વાત અધૂરી મૂકતા જ ડૉ. પંડ્યાએ જ્ઞાનીને પછી વાત કરીશું તેમ જણાવ્યું. હજી દીકરી જ્ઞાનીનો ફૉન મૂકે અને ડૉ. પંડ્યા કોરીડોરમાં આવે ત્યાં તો કાળી મેસ જેવાં બળી ગયેલા પાંચ-છ દર્દીઓના સ્ટ્રેચર અંદર આવતાં જોયાં. “ઑહ માય ગૉડ..ઍક્સિડન્ટ કેસ?” ડૉ. પંડ્યાએ સ્ટ્રેચરની સાથે ઘસી આવતાં ડૉ. દવેને પૂછ્યું. “ના, કોમી હુલ્લડ” ડૉ. દવેના ઉત્તરમાં અને બોડી લેંગ્વેજથી જણાતું હતું કે હજી પણ ઘણી ઍમ્બ્યુલન્સ લાઈન લગાવીને ઊભી છે. ફેબ્રુઆરીની મોડી રાત હતી. વાતાવરણમાં ઠંડક હતી પરંતુ શહેરમાં આગના ગુબ્બારા ઝગારા મારતા હતાં. થોડાં કલાકો પહેલાં જ અમદાવાદ શહેરની નજીકમાં આવેલાં ગોધરામાં સ્વયંસેવકોનો ટ્રેનનો ડબ્બો બાળ્યો હોવાના સમાચારથી ડૉ. પંડ્યા અજાણ હતા. પોતાની ધૂનમાં જ મશગૂલ, વિવેકી, ચૂસ્ત કર્મકાંડી ડૉ. પંડ્યા સમાચાર સાંભળવા કે વાંચવામાં ઝીરો હતાં. એમનાં વાંચનના શોખમાં ધર્મનું વાંચન પહેલાં હતું. દરેક વેકેશનમાં હિલ સ્ટેશન કરતા મંદિરોની મુલાકાતની પસંદગી મોખરે રહેતી. ધણી વખત એમનાં પત્ની ગીતાબહેન તો મજાકમાં કહેતા કે “મેં તો સંસારી સાધુ સાથે લગ્ન કર્યા છે.”
ગોધરાની દુર્ઘટનાને પંદર કલાક જેટલાં થઇ ગયાં હતાં. સાથેસાથ શહેરમાં પણ વાતાવરણ તંગ થઇ ગયું હતું. વહેલી સવારે થયેલી દુર્ઘટનાના સમાચાર વાયુ વેગે ફેલાતા બપોરથી જ અમદાવાદ શહેરમાં નાનામોટા છમકલાં ચાલુ થઇ ગયા હતાં. મોડી સાંજ સુધીમાં તો શહેર ભડકે બળવાનું ચાલુ થઇ ગયું હતું. જે શહેરમાં માણસ વસતા હતાં ત્યાં અચાનક દાનવોએ પગપેસારો કરી દીધો હતો. હોસ્પિટલના પરિસરમાં પીડિતોની કતાર લાગી ગઈ હતી. કોઈકના ગળામાં હનુમાનજીનું માદળિયું હોય તો કોઈકના હાથમાં લાલ નાડાછડી. સંપ્પન ધમાલી હોય એનાં હાથમાં ૐ કોતરેલી વીંટી હોય તો કોઈકના કપાળે લાલ કંકુનો માતાજીનો તિલક. પરંતુ એ બધાની સાથે જ કોઈકનો પગ ભાંગેલો તો કોઈકનો હાથ તૂટેલો. કોઈકના કપાળેથી લોહી વહેતુ તો કોઈકના ગળામાં ચપ્પાનો ઊંડો ઘા જણાતો. ઉપરાછાપરી કેસ પર કેસ આવતા હતાં. એમ.એલ.સી માટે પણ પોલીસ આવી શકે તેમ ન હતી.
ચુસ્ત બ્રાહ્મણ ડૉ. પંડ્યાને પહેલેથી જ વિધર્મીઓ માટે ખારાશ તો હતી જ. હવે તો એમની વાણીમાં અવનવાં શ્લોકો આવી ગયાં હતાં. ખાસ મિત્ર ડૉ. દવેએ તો ડૉ. પંડ્યાની વાણીમાં માત્ર ધર્મધ્યાનની પવિત્ર વાતો જ સાંભળી હતી. અત્યારે તો એમનું રૂપ જ બદલાઈ ગયું હતું. શહેરની લગભગ બધી જ હોસ્પિટલની બહાર જાણે કે હાઉસફૂલનું પાટિયું વાંચીને એક રિક્ષા હોસ્પિટલના ઈમરજંસી ડિપાર્ટમેન્ટના દરવાજે આવીને અટકી. લગભગ અડધો અડધ બળી ગયેલો માણસ રિક્ષામાંથી સ્ટ્રેચરમાં ઠાલવ્યો. ઔપચારિક વિધિ પતાવવા એનો રીક્ષાચાલક નાનો ભાઈ રિસેપ્શન પર ગયો. દર્દીનું નામ પૂછતાની સાથે જ ચકચકાટ ક્લિન શેવ કરેલા નાનાભાઈએ પોતાનાં મોટાભાઈ ઈબ્રાહિમ પઠાણનું નામ ઈશ્વરભાઈ પટેલ જણાવ્યું. સમય જ એવો હતો કે બીજી કોઈ પણ ઓળખવિધિ થાય તે પહેલાં દર્દીની સારવાર કરવી ખૂબ જ જરૂરી હતી. નામ : ઈશ્વર પટેલ ઉંમર વર્ષ : ૩૯ માત્ર આટલી જ જાણકારી સાથે ઇબ્રાહિમ પઠાણને ઈમરજંસી ડિપાર્ટમેન્ટમાં બર્ન કેસ છે તેમ કરીને એને અંદર લેવામાં આવ્યો. ખડે પગે સમાજની સેવા કરવાં ઊભેલા ડૉ. પંડ્યા અને ડૉ. દવે ઇબ્રાહિમ ઉર્ફ ઈશ્વરની સારવાર કરવા તૈનાત થઇ ગયાં. અચાનક જ ડૉ. પંડ્યાની નજર ઇબ્રાહિમના કપાળ પર લાગેલાં કાળા ડાઘ પર પડતા જ એણે હાથમાં લીધેલા સારવારના શાસ્ત્રો હેઠાં મૂકી દીધા. પહેલાં તો ડૉ. દવેને સમજાયું નહીં. પરંતુ ડૉ. પંડ્યા એ કહ્યું કે “દવે, આ દર્દીનો ભાઈ આપણને ઉલ્લુ બનાવે છે.” “કેમ?” “આ તો નમાઝી માણસ છે.” ડૉ. પંડ્યાનો પીતો આસમાને ચઢી ગયો. “પંડ્યા, જીભની સાથે તારું મગજ પણ અવળે પાટે ચઢી ગયું છે.” “નો..દવે…આઈ એમ સ્યોર..” ડૉ. દવે બહાર ગયા અને એનાં ભાઈને કડકાઈથી પૂછતાછ કરતા એણે કબૂલ્યું કે “હા, સાહેબ! પણ મારો ભાઈ નિર્દોષ છે. એ તો ટ્રેન સ્ટેશનેથી આવતો હતો અને અચાનક એનાં પર હુમલો થયો. સદ્દભાગ્યે હું સમયસર ત્યાં પહોંચી ગયો અને એને ત્યાંથી લઈને ટોળાઓની વચ્ચેથી ભાગી નીકળ્યો.” “મિત્રની રિક્ષામાં ઘણી બધી હોસ્પિટલ ફર્યો પણ અંતે ફરતા ફરતા માત્ર આપની હોસ્પિટલમાં જ એને સારવાર માટે અંદર લેવામાં આવ્યો.” “હા તો એમાં જુઠ્ઠું કેમ બોલ્યો?” ડૉ. દવે એ છણકો કર્યો. “સાહેબ સાચું બોલત તો…….” સાવ સીધાસાદા ઘરનો લાગતો ઇબ્રાહિમનો ભાઈ ઢીલો પડી ગયો. “સારું ચિંતા ન કર. અમે એની પ્રાથમીક સારવાર કરી દઈએ છીએ. પણ તુરંત જ તમે અહિયાંથી સહી સલામત નીકળી જજો.” કહીને ડૉ. દવે અંદર ગયા. “પંડ્યા, યુ વર રાઈટ, બટ ઇટ્સ ઑ.કે. લેટ્સ ડુ અવર ડ્યુટી.” “નો દવે…” ડૉ. પંડયાએ જોરથી રાડ નાખી. ડૉ. પંડ્યા અને ડૉ. દવે વચ્ચે બોલાચાલી ચાલુ થઇ ગઈ. આજે ગીતાનો સાર સંભળાવવાનો વારો ડૉ. દવેનો હતો. અંતે ડૉ. પંડ્યાએ પોતાના મિત્રની વાત માની. એમને પણ પોતાની ડ્યૂટીનું ક્ષણિક ભાન ભૂલાઈ જવાનો અહેસાસ થયો. અંતે તેઓ સારવાર કરવા તૈયાર થયા અને ઇબ્રાહિમને ઇબ્રાહિમ સમજીને જ સારવાર શરૂ કરી. પીડિતોની કતાર તો લાંબી જ હતી. સવારના સાત વાગી ગયાં હતાં. ડૉ. દવે અને ડૉ. પંડ્યા બીજાં ડૉક્ટર્સ આવી ગયાં હોવાથી કૅન્ટીનમાં ચા પીવા ગયાં. નવા-સવા લીધેલા મોબાઈલ ફૉનમાં પોલિફૉનિક રિંગ વાગી. જ્ઞાનીનો ફૉન હોવાથી આખી રાત દર્દીઓની સારવાર કરીને થાકેલા ડૉ. પંડ્યાના ચહેરા પર ચમક આવી. “હેલ્લો, બેટા..ગુડ મોર્નિંગ!” “ગુડ મોર્નિંગ પપ્પા!” સામેથી એટલી જ ઉષ્માથી જ્ઞાનીએ ડૉ. પંડ્યાની સવાર ઉઘાડી. “કાલે તો તું બહું ખુશ હતી બેટા!” રાતની અધૂરી રહી ગયેલ વાત માટે પપ્પાએ આતુરતા દાખવી. એમ.બી.બી.એસ.ના છેલ્લા વર્ષમાં ભણી રહેલી જ્ઞાનીએ પપ્પાને કહ્યું, “પપ્પા, આઈ એમ ઈન લવ ઍન્ડ હી ઇઝ રૅડી ટુ મૅરિ મી.” કંઈ જ પણ બોલતાં પહેલાં બાપની આંખમાં હરખના આંસુ છલકાયા. એમ.બી.બી.એસ. પત્યાં પછી જે કામ કરવાનું હતું અને જે કપરું લાગતું હતું તે કામ દીકરીએ પહેલેથી જ પતાવી દીધું. “વાહ બેટા…આઈ એમ વેરી હેપ્પી ટુડે..શું નામ છે ભૂદેવનું?!” “જ્ઞાનીએ પોતાનાં ઊપસી ગયેલાં પેટ પર વ્હાલથી હાથ ફેરવતાં કહ્યું, આરીફ!”
મિત્રો આ વખતે ગીતાબેન સિકકાની બીજી બાજુ લખી નથી શકયા માટે પ્રવિણાબે કડકીયા એ સિકકાની બે બાજુનો લેખ લખી મોકલ્યો છે જે માણજો.
સ્વતંત્રતા અને સ્વચ્છંદતા
માનવનો સ્વભાવ છે. સ્વતંત્રતા તેને અતિ પ્રિય છે. કિંતુ સ્વતંત્રતા અને સ્વછંદતા વચ્ચે ખૂ પાતળી લક્ષ્મણ રેખા છે. ક્યારે તે રેખા પાર થઈ જાયછે તેનું ભાન રહેતું નથી. ૧૯૪૭ ની ૧૫મી ઓગસ્ટે આપણને આઝાદી મળી. યાદ કરો સ્વતંત્રતા કાજેશહીદ થયેલા આપણા દેશવાસીઓ અગણિત હતા. કોઈ હિસાબે તે આંકડો આપણી પાસે . ચોક્કસ નહી હોય ! આજની તારીખમાં આપણા દેશમાં ચાલતા તોફાનો સ્વછંદતા ની બધી દિવાલતોડી કઈ દિશામાં જઈ રહ્યા છે. આ તો નરી આંખે દેખાય એવો વિષય છે. રોજીંદી જીંદગીમાં ડોકિયું કરીશું . તોઆપણે ડગલેને પગલે તેનો અનુભવ થશે. માનવ માત્ર સ્વતંત્રતા ઝંખે છે. અંકુશ નાના બાળકથી માંડીને બુઢા કોઈને પસંદ નથી. જીવનમાં સરળતા પામીએ અને અનિયમિતતા દૂર રહે, આપણે થોડા ઘણા અંકુશ વિના સંકોચે સ્વીકાર્યા છે. તેને કારણે જીવન સુગમ બને. જે આપણી સ્વતંત્રતા પર તરાપ નથી મારતા. દાઃત વડીલોની આમન્યા જાળવવી. બાળકોને પ્રેમથી સમજાવો. પતિ ઘરકામમાં માથું ન મારે. એમ ન માનશો કે તમારી સ્વતંત્રતા ભયમાં છે. જો આવા સાદા નિયમો કુટુંબ માં ન હોય તો જોઈ લો મજા. બાજુવાળાને મફતમાં રોજ સિનેમા જોવા મળે. કુટુંબમાં સલાહ અને સંપ શોધવા જવા પડે ! નોકરી, ધંધામાં કે કોઈ પણ કાર્યક્ષેત્રમાં સ્વતંત્રતા જરૂરી છે. તેની સાથે નીતિ-નિયમો પણ જોડાયેલાં હોય છે. જ્યારે તમે શ્વાસ લો ત્યારે ઉચ્છવાસ નીકળશે એમાં બે મત નથી. સ્વતંત્રતા વગર કોઈ પણ કાર્ય શક્ય નથી. જો એ કાર્ય સફળતાપૂર્વક પાર પાડવુંહોય તો બંધારણની અંદર રહી કાર્ય કરવું હિતાવહ છે. નહિ તો લગામ વિનાની ઘોડા જેવી હાલત થાય. કામમાં ભલીવાર ન આવે, ધ્યેય હાંસલ કરવો એ શમણું બનીને રહી જાય. સ્વચ્છંદતાના પરિણામ ભોગવવાની તૈયારી રાખવી પડે. ફરિયાદ કરો તો પણ તમનેસાંભળનાર કોઈ નહી જડે. આર્થિક, માનસિક બધી રીતે અડચણ નો સામનો કરવોપડે, સમયની બરબાદી , ઉપરથી સમયસર કામ પૂરું ન થયું એનો કકળાટ. હંમેશા વિવેકબુદ્ધિનો ઉપયોગ કરવો. સમજણ પૂર્વક ની સ્વતંત્રતા અને સ્વચ્છંદતાવિષે સજાગ એ જીવનને હર્યું ભર્યું બનાવવા સક્ષમ છે.
ખીચીક…ખીચીક…ખીચીક…કૅમેરાની ક્લિક બૅન્કવેટ હૉલના આખાય વાતાવરણને સંગીતમય બનાવતું હતું. ફ્લેશ લાઈટના ઝગારા સ્ટેજ પર બેઠેલી સેલિબ્રિટીના ઉજ્જવળ વર્તમાનની ઝાંખી કરાવતું હતું. ચાહકોથી ખચાખચ આ સમારંભની પહેલી બે હરોળ તો માત્ર પત્રકારો અને ન્યૂઝ ચેનલોના સંવાદદાતાઓથી જ ભરાયેલી હતી. જાણે કે કેમરાની ફ્લેશલાઇટને સેકંડ કાંટાનું ટ્રિગર આપ્યું હોય તેમ દરેક સેકંડે પત્રકારો સ્ટેજ પર બેઠેલ યુવા હસ્તિના અલગ અલગ એંગલથી ફોટો લેતાં હતાં. સમારંભ અંતિમ પડાવ પર આવી પહોંચ્યો હતો. હવે પત્રકારો અને પોતાના ચાહકો સાથે સંવાદની ક્ષણ હતી.
“પ્રજ્ઞામૅડમ, યુવા વયે જ આપને આટલી સિદ્ધિ પ્રાપ્ત થઇ છે. હવે તો તમારી પુસ્તકોનો આંકડો ત્રણ ડિજિટમાં પહોંચી ગયો છે. બધી જ પુસ્તક તમારી “બેસ્ટ સેલિંગ” પુસ્તક રહી છે. અમે આપની સફળતા વિષે તો ઘણું જાણીયે છીએ. પણ તમારી આ સફળયાત્રા વિશે અમે ક્યાંય વાંચ્યું નથી. એ વિશે તમે કંઈક જણાવશો?” બધાને આશા હતી કે આ લાંબાલચક પ્રશ્નની પાછળ ડૉ. પ્રજ્ઞા એમની લાંબીલચક સફ્ળતાયાત્રા અક્ષરશઃ જણાવશે. અને બધાનો આ કૉમન પ્રશ્ન જ હતો.
“વ્હાય નોટ!”ડૉ. પ્રજ્ઞાએ પોતાના મીઠાં સંગીતમય અવાજમાં પોતાના ચાહકગણની તાળીઓના લય સાથે પોતાના જીવનના એ ઉત્તમ ક્ષણો વાગોળવાની તક ઝડપી લીધી.
સ્ટેજ પર પોતાની બાજુમાં બેઠેલાં માતા-પિતાના ચરણ સ્પર્શ કર્યા. નાનાભાઈ પાર્થને સ્નેહભર્યું આલિંગન કર્યું અને વાયર વગરનું માઈક લઇ ઉંચી હિલની સેન્ડલ પર અડગ ચાલ સાથે સફળતાયાત્રાની વાત શરૂ કરી.
“પ્રિય મિત્રો, મારા માતાપિતાને હંમેશા મારી પાસેથી હું એક ડૉક્ટર બનું એવી જ અપેક્ષા હતી. એનું એક કારણ એ હતું કે હું ખૂબ જ વાંચતી હતી. જે પુસ્તક હું વાંચું એના શબ્દો શું એ કાગળ પર જો કોઈ ડાઘો હોય તો તે પણ મને પાનાં નંબર સાથે યાદ રહી જતો.” ડૉ. પ્રજ્ઞાએ બીજું કારણ જણાવે તે પહેલાં એના મમ્મી સામે જોઈને એક હળવું સ્મિત કર્યું. જેમાં સ્મિતની સામે એને મમ્મીના આંખે બાઝેલી છારી જ દેખાઈ. સ્વાભાવિક છે કે નાની વયે દીકરીનો આટલો મોટો ચાહકગણ હોય તો કંઈ માની આંખમાં હરખના આંસુ ન હોય? “અને બીજું કારણ એ હતું કે મારા ઘરમાં મારા મમ્મી અને પપ્પા બંને પ્રખ્યાત હાર્ટ સર્જન, મારા કાકા, કાકી પણ સર્જન, મમ્મી પક્ષે પણ દાદા હૉમિઑપથી ડૉક્ટર અને હવે તો આ બેઠેલો મારો ભાઈ પણ સર્જન બની ગયો છે. એટલે મારે પણ ડૉક્ટર બનવું એ ‘ટુ ડુ લીસ્ટ’માં લખાઈ ગયેલું હતું.” “પણ કમનસીબે ક્યારેય મારા સાહીંઠ ટકાથી વધારે આવતા ન હતાં. જેના લીધે હંમેશા મારા મમ્મી પાપાને ખૂબ જ દુઃખ થતું હતું.” સ્ટેજ પર ડાબેથી જમણે અને જમણેથી ડાબે તરફ ફરતી ડૉ. પ્રજ્ઞાની ઉપરની ફૉક્સ લાઈટ પણ એની સાથે આમથી તેમ જતી હતી. “મારાં મમ્મી પપ્પાને એક જ ડર હતો કે જો હું તેઓની જેમ સર્જન નહીં બનું તો સમાજ એમને શું કહેશે? તેઓનાં ડૉક્ટર ફ્રેન્ડ્સના દીકરા દીકરીઓ પણ તેમની જેમ જ ડૉક્ટરીનું ભણવામાં સક્ષમ હતાં. બધાં જ વર્તુળની અંદર હું જ એક માત્ર ભણવામાં નબળી હતી.” “પ્રથમ તો મમ્મી પપ્પાએ મને ઘણાં પ્રલોભન આપ્યાં. જો તું એમ.બી.બી.એસમાં આ કૉલેજમાં એડમિશન લઇ શકીશ તો તને કાર અપાવીશું. તને પરદેશ ફરવાં લઇ જઈશું વિગેરે વિગેરે” પણ ગમે તેટલા પ્રલોભનોની સામે મારા માર્કસમાં એક ટકાનો પણ ફરક આવતો ન હતો.” હવે તો ડૉ. પ્રજ્ઞાની આંખો પણ ધીરેધીરે ઝાંખી થવા લાગી હતી. “મને યાદ છે કે હું બારમાં ધોરણના સાયન્સપ્રવાહની પ્રિલીમ પરીક્ષામાં નાપાસ થઇ હતી. મમ્મીએ અને પપ્પાએ બંનેએ મને સમજાવ્યું કે ચિંતા ન કરીશ બેટા બોર્ડની પરીક્ષામાં તો તારા સારા માર્ક્સ આવશે જ અને આપણે મેડીકલમાં જ એડમિશન લઈશું.” તેઓની આ સહાનુભૂતિ એટલા માટે હતી કેમકે હું આખો દિવસ વાંચતી હતી છતાં પણ હું નાપાસ થઇ હતી.” ડૉ. પ્રજ્ઞા બોલતી હતી તેમાં એણે પોતાનાં મમ્મી-પપ્પાને દુઃખી કર્યા હતાં એનું દુઃખ જણાતું હતું. ડૉ. પ્રજ્ઞા હવે એ સ્થિતિમાં હતી કે તે એક જ સ્ટેજ પર બેઠેલાં મમ્મી પપ્પાની સામે જોઈ પણ શકતી ન હતી. “સૉરી..મમ્મી..પપ્પા..”આગળ બોલવા જાય તે પહેલાં જ ડૉ. પ્રજ્ઞાથી એક ડૂમો ભરાઈ ગયો. નાના ભાઈ પાર્થે ઊભા થઈને ડૉ. પ્રજ્ઞાને વળી પાછું આલિંગન કર્યું અને મિનરલ વૉટરની બૉટલ હાથમાં આપી. “સૉરી..મમ્મી..સૉરી પપ્પા..તમે લોકો હંમેશા વિચારતા હતા કે હું આટલું બધું ભણું છું છતાંય મારા માર્કસ કેમ ઓછાં આવે છે! એનું સાચું કારણ તમને અને મારા તમામ ચાહકગણને આજે કહું છું.” ડૉ. પ્રજ્ઞાએ હાલમાં જ સર્જન બનેલા એનાં નાના ભાઈ પાર્થની સામે જોયું. એનું ગુલાબી સિલ્કનું શર્ટ આંસુથી રેબઝેબ થઇ ગયું હતું. “મિત્રો જયારે પણ મને મમ્મી પપ્પા મને વાંચતા જોતા હતા ત્યારે નીચે મારી ભણવાની પુસ્તક રહેતી હતી અને ઉપર અવનવી ફિક્શન સ્ટોરી બુક. તેઓને હંમેશા એમ જ લાગતું હતું કે હું આટલું બધું ભણું છું છતાંય મારા માર્કસ સારાં કેમ નથી આવતા!” “ક્યારેક હું મારી કોઈ મિત્ર પાસેથી સ્ટોરી બુક લાવતી તો ક્યારેક મારા અને ભાઈ પાર્થની પૉકેટ મનીમાંથી પુસ્તક લાવતી. હું જયારે સોળ વર્ષની હતી ત્યારે મેં હિન્દીમાં “કિતાબોકી ગુડીયા” પુસ્તક લખી હતી. જે માત્ર પાર્થને જ ખબર હતી. બસ ત્યારથી જ આ વાંચન અને લેખનની અવિરત યાત્રા ચાલુ થઇ ગઈ. હવે તો તે પુસ્તક આપ સૌએ ખૂબ વખાણી છે.” હું બાર સાયન્સની બોર્ડની પરીક્ષામાં ફેલ થઇ ત્યારે મેં મમ્મીને ખૂબ જ રડતા જોઈ. મને લાગ્યું કે મેં બહું જ મોટું પાપ કર્યું છે. મારા રૂમમાં એકાંતનો ફાયદો ઉઠાવીને મેં અડધો કલાક સુધી પંખા સામે તાકી રાખ્યું. પણ હિંમત ન ચાલી.” ડૉ. પ્રજ્ઞાનું ડૂસકું એનાં શબ્દો અને કિતાબોની જેમ શ્રોતાઓ સુધી પહોંચી ગયું. એનો આખેઆખો ચાહકગણ રડમસ થઇ ગયો.
મિત્રો પણ સારું થયું કે હું ફેઈલ થઇ. જો હું પાસ પણ થઇ હોત તો ચોક્કસપણે પપ્પા મને મેડિકલ ભણવા આગ્રહ કરતા અને એમાં પણ હું અથડાઈ કુટાઇને પાસ તો થઈ જાત પણ મારી સર્જનાત્મક વિચારયાત્રા અને લેખનયાત્રા અટકી જાત.
પણ જોગાનુંજોગ તો જૂઓ મારી આ એકસો એકમી પુસ્તકની સિદ્ધિરૂપે રાષ્ટ્રપતિના હસ્તે જ મને બેસ્ટ યુવા રાઇટરનો અવૉર્ડ મળ્યો અને મિશિગન યુનિવર્સિટી તરફથી ડૉક્ટરેટની માનદ્દ પદવી પણ મળી. તાળીઓના ગડગડાટ સાથે આખોય સભાખંડ ગાજી ઉઠ્યો. “સૉરી મમ્મી-પપ્પા કે હું આપ અને ભાઈની જેમ સર્જન ન બની શકી.” વાક્યના અંતે ડૉ. પ્રજ્ઞા ધ્રુસ્કેને ધ્રુસકે રડી પડી. ડૉ. પ્રજ્ઞાની મમ્મીએ એની પાસેથી માઈક હાથમાં લીધું અને એ જ ગર્વભેર આંસુભરી આંખે ડૉ. પ્રજ્ઞાના દરેક ઉપસ્થિત ચાહકોની હાજરીમાં કહ્યું કે, “બેટા..હવે સર્જન તો તું પણ છે જ ને!! શબ્દોની સર્જન.”
‘I can’t say’ મને ખૂબ ગમતી ઘોડી હતી. હું તેને મળવા રોજ જતો. તેને ગાજર બહુ જ ભાવે એટલે હું તેના માટે ગાજર લઈને જાઉં.મને દૂરથી જોઈને એતો એટલાં વહાલ અને ઉન્માદ સાથે દોડીને પ્રેમભરી હણહણાટી કરતી મારી સોડમાં લપાઈ જતી.મારી તરફ તેનાં વહાલને વરસાવવા તે તેના શરીરનો સ્પર્શ મને તેનું શરીર અડાડી અને મારાં મોં પર ઉચ્છ્વાસ ફેંકી કરતી.હું તેને વહાલથી આખા શરીરે પંપાળી ,તેની કેશવાળીમાં હાથ ફેરવતો ફેરવતો ગાજર ખવડાવતો. આ મારો રોજનો નિયમ થઈ ગયો હતો. અબોલ પ્રાણીઓનો પ્રેમ,બોલતા માણસો કરતાં અનેક ઘણો વધુ હોય છે, તે તો જે એ પ્રેમને પામે તે જ સમજી શકે.અને અચાનક એક દિવસ હું તેને મળવા ગયો તો ખબર પડી કે તે તબેલામાંથી કૂદીને ફરી ભાગી ગઈ છે!, હું ખૂબ અપસેટ થઈ ગયો.મને થયું ચોક્કસ મારી વહાલી ઘોડીને કોઈએ હેરાન કરી છે ,કે ચાબુક ફટકારી એની પાસે એને નગમતું કામ કરાવ્યું હશે! તે ખૂબ લાગણીશીલ ઘોડી હતી.એટલે જ ભાગી ગઈ લાગે છે.
બે ચાર દિવસ પછી ખબર પડીકે ‘i can’t say ‘પલોના ફાર્મમાં, કોઈ જ્યુઈશ બોબ રોબર્ટનાં ફાર્મ પર છે. હું રોબર્ટનાં ફાર્મ પર ટોની સાથે ગયો. મને હવે કોઈપણ ભોગે ‘I can’t say ‘ખરીદવી હતી. પણ એટલા પૈસા હતાં નહીં. હું તો વેટર્નર બુટેનબુચ સાથે સવારે અને અકબર રેસ્ટોરન્ટમાં સાંજે કામ કરતો હતો ત્યારથી ટોની સાથે એપાર્ટમેન્ટમાં રહેતો હતો.એટલે તેને રાખવાની જગ્યા પણ હતી નહીં.હું પલોના ફાર્મ પર રોબર્ટને મળ્યો,તેની સાથે દોસ્તી કરવા અનેક વાતો કરી. મેં તેને વાત કરતા કહ્યું,”હું નામી વેટર્નર બુટેનબુચ સાથે કામ કરું છું અને મેં ગોસડેનનાં શ્રેષ્ઠ ગણાતાં તબેલામાં રહીને પણ કામ કર્યું છે,તેમજ ઘોડો મારો પહેલો પ્રેમ છે અને સાંજે હું ઈન્ડિયન ખૂબ સ્વાદિષ્ટ ખાવાનું પીરસતી અકબર રેસ્ટોરન્ટમાં કામ કરું છું,”રોબર્ટે મને કહ્યું,”મને ભારતીય મસાલેદાર ખાવાનું બહુજ ગમે છે,” મેં તેને અકબર રેસ્ટોરન્ટમાં ડિનર માટે આમંત્રણ આપ્યું.તેના તબેલા માટેનો વેટર્નર પણ બુટેનબુચ જ હતો. તેણે મારા અંગે તેને પણ થોડી પૂછપરછ કરી કારણ તેનાં બીજા પણ એક્સપોર્ટ-ઈમ્પોર્ટનાં ધંધા હતાં,તે ભારતથી સ્લેટ અને ગ્રેનાઈટ અમેરિકા ઈમ્પોર્ટ કરતો હતો.
રોબર્ટ ડિનર પર આવ્યો ત્યારે તેણે મને જણાવ્યું કે હું બીજા અનેક ધંધા સાથે સંકળાયેલો છું.આમ પણ જ્યુઈશ લોકો ખૂબ ચાલાક,ધંધામાં કાબિલ અને ખૂબ મહેનતું અને માલેતુજાર પ્રજા છે.રોબર્ટે મને કહ્યું કે, “હું ઇન્ડિયાથી સ્લેટ અને ગ્રેનાઈટ ઈમ્પોર્ટ કરું છું. મારો વેપારી મારી પાસેથી બહુ ઊંચા ભાવ લે છે. હું તને માલ ખરીદવાની જગ્યાનું નામ આપું. તને ઈન્ડિયા જવા આવવાની ટિકિટ આપું અને તું ત્યાંથી જે કન્ટેનર મોકલે તેનાં સ્ક્વેરફૂટ પર ૩ થી ૪ ડોલર કમીશન પણ આપું. મેં તારી જાણકારી બુટેનબુચ સાથે વાત કરી લઈ લીધી છે.તે પણ ‘તું ખૂબ હોંશિયાર અને ખાનદાન કુંટુંબનો છોકરો છે તેવું ‘કહેતા હતા.તો તું વિચારીને મને કહે તારે શું કરવું છે?”
મને ,આમ પણ ઈન્ડિયા ગયે આઠ નવ વર્ષ થઈ ગયાં હતાં,તેમાં ઈન્ડિયા જવા -આવવાની ટિકિટ અને નવા એક્સપોર્ટ-ઈમ્પોર્ટનાં ધંધાની માલેતુજાર પાર્ટી સાથે કામ કરવાની તક ,હું શું કામ છોડું?મેં પણ બીજા દિવસે રોબર્ટની કંપની અંગેની ,રોબર્ટ અંગેની તેમજ મારે જ્યાંથી સ્લેટ અને ગ્રેનાઈટ લેવાનો હતો ,તે મનુભાઈ એન્ડ સન્સની ,ત્રાંબાંકાંટાં મુંબઈમાં આવેલ ગોડાઉનની તપાસ કરી લીધી. હું થોડા સમય માટે ઈન્ડિયા જવા તૈયાર થઈ ગયો. મને થયું આ ધંધો સેટ થઈ જાય તો હું લોસએંજલન્સમાં મારું પોતાનું ઘર ,મારી ગમતી ઘોડી’I can’t Say ‘ખરીદી શકું અને મારી ગર્લફ્રેન્ડ સફીદેનાં પિતાને અને સફીદેને પણ ઈમ્પ્રેસ કરી દઉં.
હું બીજા જ અઠવાડિયે થોડો સમય કામ પર રજા લઈ ઈન્ડિયા જવા નીકળી ગયો. વર્ષો પછી મારાં બધાં મિત્રોને મળીને આનંદિત થઈ ગયો અને મારાં મુંબઈનાં બ્રીજકેન્ડીની દરિયાની એ ભેજની ભીનાશ ભરેલ હવા શ્વસીને જાણે પુલકિત થઈ ગયો……અને ’મનુભાઈ એન્ડ સન્સ’માંથી સ્લેટ અને ગ્રેનાઈટનાં બે કંન્ટેનર રોબર્ટે પૈસા મોકલ્યા તેમાંથી ખૂબ મહેનત કરી જલ્દી મોકલી દીધાં.
મારો એક મિત્ર હેમંત અને તેના પિતા બુકી હતા.હેમંત રેસટ્રેક પર હેન્ડીકેપર હતો. હું તબેલામાં વિશ્વનાં ટોચનાં ટ્રેનર ગોસડેન પાસે હોર્સ મેનેજમેન્ટ શીખેલો,પણ ભારતમાં હું મિત્રોને તે સમજાવું તે તેમની સમજ બહાર હતું. મારે ઇન્ડિયાનાં ઘોડાનાં માલિકને મળવું હતું ,જાણકારી માટે કે તેમને ઘોડાનાં ઉછેર,કાળજી તેમજ ઘોડા બાબતે કેટલી જાણકારી હોય છે.?મેં હેમંતને કહ્યું ,”મને કોઈ ઘોડાઓનાં માલિક પાસે લઈ જા. તે મને જે.પી. મહેતા પાસે લઈ ગયો.તેની પાસે છ ઘોડા હતાં. તે બહુ મોટી રેસ રમતો બે લાખ,પાંચ લાખની.તે હેન્હેડીકેપર હેમંતનું બધું સાંભળે.
મને મળી ,મારાં ઘોડાજ્ઞાનથી તે ખૂબ પ્રભાવિત થઈ ગયો.હવે જે.પી. જાણી ગયો કે હેમંત કરતા પણ મારી પાસે ઘોડા અંગે વધુ જાણકારી છે. તે રોજ મને રેસકોર્સ પર ઘોડા બતાવી -શું લાગે છે ?તે પૂછવા ,મારો ખાસ જીગરી હોય તેમ ,મને તાજ ,ઓબેરોય જેવી હોટલમાં જમવા અને ઊંચામાનો દારુ પીવા લઈ જતો. મારી પાસે રેસનાં ઘોડા અંગે જાણકારી લઈ,પછી રેસ ફીક્સીંગ કરી લખલૂટ પૈસા કમાતો – જેની મને અને હેમંતને બહુ પાછળથી ખબર પડી.તે મને એક દિવસ એક બહુ મોટા મુંબઈનાં ઘોડાનાં ટ્રેનર અલતાબ પાસે લઈ ગયો. અલતાબની પાસે એક ‘ઈલુ ઈલુ’ કરીને ઘોડી હતી. અલતાબને તે જે.પી.મહેતાને વેચવી હતી. જે.પી. ને અલતાબે કહ્યું હતું કે ‘ઈલુ ઈલુ’ બહુ ખતરનાક અને પાણીદાર ઘોડી છે. મેં તો જોઈને કહ્યું કે ‘ ઈલુ ઈલુ’ની ઘૂંટીમાં વાનો સોજો છે ,તે તો લંગડી ઘોડી થઈ જશે. તે ન ખરીદાય. અલતાબ મારાં પર ખૂબ ગુસ્સે ભરાયો. જે.પી. ને કહે ,”કૌન હૈ યે લડકા? બહાર નિકાલો ઈસે.” એના તો પાંચ છ લાખ રૂપિયાનો સોદો ફોક થઈ ગયો. જે.પી.એ મારી વાત સાંભળી ‘ઈલુઈલુ’ નાં ખરીદી અને ખરેખર તે ઘોડી ક્યારેય કોઈ રેસમાં જીતી નહીં.
હવે મારો સ્લેટ અને ગ્રેનાઈટનો એક્સપોર્ટનો ધંધો સેટ થઈ ગયો હતો. હું દર બે ત્રણ મહિને ઈન્ડિયા સ્લેટ અને ગ્રેનાઈટનાં કન્ટેનર મોકલવા આવતો હતો.મને પૈસા સારા મળતાં હોવાથી મેં લોસએન્જલસમાં ડાયમન્ડ બારમાં સરસ ઘર ખરીધ્યું.હવે હું રોબર્ટ સિવાયનાં અમેરિકાનાં લોકો માટે પણ ગ્રેનાઈટ અને સ્લેટનાં કંટેનરનાં ઓર્ડર મેળવવા લાગ્યો,પણ L.C છોડાવવાં મારે વધુ પૈસાની જરૂર પડવા લાગી.
મને કોઈ ઈન્ડિયન પાસેથી જોસેફ નામનાં માણસની માહિતી મળી. જે સાઉથ ઈન્ડીયન ખૂબ ભણેલા બેંકર હતો.હું મારી ૫૦,૦૦૦ ડોલરની L.C.ખોલવા માટે તેને મળવા ગયો. બેંકમાં જોસેફનું જ રાજ હતું. તે ગમે તે ગફલા કરીને,પૈસા ખાઈને,પૈસા ખવડાવીને કોઈપણ કામ કરી આપતો. તેણે મને ડીનર પર બોલાવી કહ્યું,” હું તને L.C તો ખોલાવી આપું,પણ તેની સામે તારે મારું એક કામ કરવું પડે.”તેણે મને કહ્યું,” બધાં ઈન્ડિયન સ્ટોરમાં પાનપરાગનાં ડબ્બા તારે જઈને હું જે ભાવ કહું તે ભાવે વેચી આવવાનાં. “પાનપરાગનો ડબ્બો ઇન્ડિયામાં બાવન રુપિયાનો મળે. અમેરિકામાં તે જ ડબ્બા ૧૦ ડોલરમાં મળે એટલે માર્જીન ૧૦૦ ટકાનું.”ટોની પાન પરાગ ખાય તેને તો ,સસ્તા ભાવે પાનપરાગ મળી જાય ,એટલે તેતો ખુશ થઈ ગયો.ટોની અને મેં સાથે મળી આ કામ કરવાની હા પાડી. હું સવારે તો બુટેનબુચ સાથે કામ કરતો,અકબર રેસ્ટોરેન્ટમાં સાંજે કામ કરતો. વચ્ચેનાં બપોરનાં સમયે અમે પાનપરાગ ઈન્ડિયન સ્ટોરમાં ડીલીવરી કરવા જતાં. તેમાં પણ અમને બંનેને એક વખત ડીલીવરી કરીએ તો ૧૦૦ ડોલર મળતાં.
હવે મને આટલા જાતજાતનાં ધંધા કરતો જોઈ તેમજ બે ત્રણ મહિને ઈન્ડિયા જતો જોઈ સફીદે મારાં પર બહુ ખુશ રહેતી. હું ઇન્ડિયાથી તેના માટે ઈન્ડિયન ડિઝાઈનર ડ્રેસીસ લઈ જતો. તેને દરેક વખતે અનેક મોંઘી ભેટ આપતો. તેની સાથે રોજ ફોનથી વાત કરતો.સંગેમરમર જેવી સુંદર ઈરાની છોકરી સફીદે જ્યારે ભારતીય ડિઝાઈનર ડ્રેસ પહેરતી તો સ્વપ્નસુંદરી કે અપ્સરા જેટલી સુંદર દેખાતી.હું સફીદેને હંમેશ માટે મારી બનાવવા અને ‘I can’t say’ ને ખરીદવા પૂરા મન હ્રદયથી મહેનત કરી રહ્યો હતો.
પીટરની ઈચ્છા હું Butthenbauch સાથે કામ કરું તેવી હતી.પણ તે બીજા એક અંગ્રેજ Neil Drysdaleના રેસકોર્સમાં વેટર્નર તરીકે હતા.હું અને પીટર તેને મળવા ગયાં. તેણે મારી સાથે ઘોડા વિશે વાત કરી, તો તે તો મારી જાણકારીથી ખુશ થઈ ગયા.તે મને તબેલામાં એક ઘોડી પાસે લઈ ગયા.મને તે ઘોડીને હોલ્ટર એટલે હેડ કોલર પહેરાવવાનું કહી,હું જરા એક મિનિટ આવું કહીને,Butthenbauch ઘોડી પાસે મને મૂકીને ૨૦ મિનિટ સુધી આવ્યા જ નહીં.
ઘોડા અને ઘોડીઓ માણસને ઓળખવામાં બહુ જ માહિર હોય.મેં તો ઘોડીને ભેટીને,તેની કેશવાળી પંપાળી, તેના કપાળ પર વહાલથી ચુંબન કરી,તેની આંખોમાં મારી આંખ નાંખી ,બે હાથ વડે તેના મોંને પંપાળતા તેને,નજરથી વહાલ વરસાવ્યુ અને હું તો આશ્ચર્યચકિત થઈ ગયો ! તેણે તો મારાં ખભા પર તેનું માથું ઝુકાવી દીધું. હું તેને ગળેથી પકડી બે હાથ વડે ભેટી પડ્યો,તો એક ગરમ આંસુંનું ટીપું મારા બરડા પર પડ્યું. હવે મેં એને આખા શરીર પર પંપાળી અને ધીરે રહીને હેડ કોલર તેને પહેરાવ્યો ગળામાં, તો તે તો જાણે મસ્તક ઝુકાવી ઊભી રહી ગઈ.તે તબેલાનાં બધાં લોકો હું Gosdenને ત્યાં કામ કરું છું ,તે જાણતાં હતાં. આ ઘોડી સાથે મને આવી રીતે જોઈ બધાં આભા બનીને ત્યાં જ ઊભા રહી ગયા! ત્યાં તો Buttenbauch આવ્યા. ઘોડીને મારા ખભા પર માથું મૂકી,ઊભેલી જોઈ તે પણ અંદરથી અચંબિત થઈ ગયા અને મને પૂછ્યું,” How is every thing? Did she hurt you?” મેં ક્હ્યું,” No,Sir.”તેમણે મને હવે ટાઈમ ફાલતુ કામમાં બગાડ્યા વગર કાલથી જ મારી સાથે જોડાઈ જવાનું કહી તેમની સાથે કામ કરવા આમંત્રણ આપ્યું.”મને જ્યારે તેમણે ઘોડા અંગે એક બે સવાલ પૂછ્યાં અને મેં તેના જવાબ આપ્યા અને મેં જણાવ્યું કે ,હું આ ચોપડીઓ ઘોડાની વિશેષ જાણકારી માટે વાંચું છું ,ત્યારે તે મારા પર બહુ ખુશ થઈ ગયા.મને કહે ,”મારે તારા જેવા જ ઘોડાને પ્રેમ કરતાં અને ઘોડા માટે જાણકારી મેળવવા માંગતાં કાબેલ યુવાનની જ જરૂર છે.” મેં તેની સાથે કામ કરવાનું ચાલુ કર્યું.તેમણે મને દરેક ઘોડાને શું તકલીફ ?હોય તો કેવીરીતે શું ?ટ્રીટમેન્ટ અપાય તે ,હું તેમનો આસિસ્ટંન્ટ હોય તેમ શીખવવા માંડ્યું.
તેમના ત્યાં કામ કરવાનું ચાલુ કર્યું ત્યારે મને ખબર પડી કે જે ઘોડીને હેડ કોલર પહેરાવવા મે કહ્યું હતું ,તે તો ખૂબ abused થયેલ ઘોડી હતી. તે કોઈનાં કાબુમાં રહેતી નહીં એટલે બીજા ટ્રેઈનરો તેને કાબુમાં કરવા ચાબુકે ચાબુકે ફટકારતાં,તે માર ખાઈને એકદમ વાઈલ્ડ અને કંન્ટ્રોલ બહાર જતી રહેલી .પણ પાણીદાર ઘોડી હતી. તેને મેં પ્રેમથી વશ કરી લીધી એટલે Buttenbauch મને તેની સાથે કામ શીખવવા તૈયાર થઈ ગયા.
ભાઈ ,ભારતનાં સ્વતંત્રસેનાની હતા.તે ગાંધીજીની સાથે ભારતની આઝાદી મેળવવા જેલમાં પણ ગયેલા અને અંગ્રેજો સામે અસહકારની લડતમાં સામી છાતીએ બંદૂકની ગોળીથી વિંધાતાં ,આખી જિંદગી લંગડાતા પગે ચાલ્યા હતાં. આ જણાવવાનું કારણ એ છે કે ભાઈ એવું સમજતાં કે ,હું અંગ્રેજોનાં ઘોડાને સાચવવાનું કામ કરું છું. દેશી ભાષામાં તે મને કહેતા,’ તું સ્વતંત્રસેનાનીનો દીકરો થઈને અંગ્રેજોનાં ઘોડાની લાદ ઊઠાવે છે!તું ભારત પાછો આવી જા.’હું તેમને કેવીરીતે સમજાવું ?કે હું વિશ્વનાં નંબર વન થનાર ઘોડાનાં ટ્રેઈનર પાસે ઘોડાની અને ઘોડાની રેસ અંગે જાણકારી લઈ ,ઘોડાનો ખરો જાણકાર ,ટ્રેઈનર બનવાની ટ્રેનીંગ લઈ રહ્યો છું. તેમજ તેમને હું કેવીરીતે સમજાવું ?કે ઘોડો મારો પહેલો પ્રેમ છે,ઘોડો મારી જિંદગી છે,ઘોડો મારા જીવવાનું બળ છે,આનંદ છે, મારું સર્વસ્વ છે. અને જેના માટે પ્રેમ હોય તેના માટે તમે શું ન કરો? ભાઈ સિવાય મારા મિત્રો અને બીજા કુંટુંબીઓ કે સગાસંબંધીઓને હું અમેરિકામાં શું કરું છું તેની કંઈજ ખબર નહતી.
દુનિયા,દુનિયાનાં સ્વાર્થી સંબંધો ,જીવન અને તેની સચ્ચાઈ જાણવા માટે પોતાની જાત સાથે જીવવા અને જાણવા માટે ,તેમજ માણસ કરતાં પ્રાણી કેટલું વફાદાર અને પ્રેમાળ હોય છે તે સત્યને જાણવાનો ,મારો આ સમય હતો. કદાચ અમેરિકામાં એટલે જ લોકો કૂતરાએા,બિલાડીઓ,ઘોડાઓ જેવાં પ્રાણીને પોતાની સાથે રાખી પોતાનાં બાળક જેટલો જ પ્રેમ કરે છે.ભારતમાં રહી ,ભાઈએ પોતાના બાળકોને જ પૂરતું ખાવાનું ન આપી શકતા,કેટલાંય ગરીબોને જોયાં હોય એટલે તે ,કે કોઈ ભારતીયને આ પશુપ્રેમ સમજાતાં વાર જ લાગે.મારાં રોગની ચરમસીમાનાં બે વર્ષમાં હું રિબાતો,કણસતો કેટલાય દિવસ પથારીમાં મારી જાત સાથે ઈશ્વર સાથે,ભગવાન ને ફરિયાદ કરતો કે ,’હે ભગવાન ! મારા આ દુ:ખનાં સમયે તે મારી મા અને દાદીને મારી પાસે ન રાખી ?ભરી દુનિયામાં મને સાવ એકલો કરી નાંખ્યો.’
એકલો અજ્ઞાતવાસમાં જીવી હું ઘણો મજબૂત થઈ ગયો હતો.કદાચ હું ભાગીને,ભાઈને પણ ક્હ્યાં વગર અમેરિકા આવી ગયો,એટલે જ પૈસા વગર સારવાર કરાવી ,મોતનાં મોંમાંથી પાછો આવ્યો.જ્યારથી રેસકોર્સ પર આવી ગયો ત્યારથી મારી બધીજ ટ્રીટમેન્ટ,દવાઓ,વિટામિન્સ,પ્રોટીન પાવડરનો ખર્ચ રેસકોર્સ ઈન્શ્યોરન્સ જ ઊઠાવતું. ભારત જઈને ,એ જ પાછી,પૈસાની,નોકરીની,ભેજવાળા હવામાનમાં મારી બગડતી તબિયતની ચિંતા -આ બધીવાત હું ભાઈને કેવીરીતે સમજાવું? અને મને ઘોડા સાથે રહી મળતાં અનોખા આનંદ અને ઘોડા અંગેની જાણકારી પણ ખરી જ.હા,હવે મને રેસકોર્સમાં રહીને છ થી સાત વર્ષ થઈ ગયાં હતાં એટલે ભાઈ મને મળ્યા વગર અધીરાં થઈ ગયાં હતાં.
ભાઈ,મને મળવા અને હું ઘોડાનાં તબેલામાં શું કરું છું ,તે જાણવા લોસએંજલસ આવ્યા ત્યારે Buttenbauch ભાઈને સેવન સ્ટાર ક્લબમાં ડીનર પર લઈ ગયા. તેમની સાથે વાતચીત કરી એટલે ભાઈ ,આટલાં ભણેલા ,ગણેલા સોફેસ્ટીકેટેડ માણસને મળીને, હું તેમની સાથે કામ કરું છું ,તે જોઈ ,જાણી ,તેમનાં ભ્રામક ખ્યાલોમાંથી બહાર આવી ,ખૂબ ખુશ થઈ ગયા. હવે હું કામ તો Buttenbauch સાથે કરવા લાગ્યો. પણ હું હવે વેટર્નર જોડે ઘોડાના ડોક્ટર સાથે કામ શીખતો હતો એટલે મને શીખવા બહુ મળે પણ પગાર ન મળે. એટલે મેં સાંજની બીજી નોકરી શોધવા માંડી. નવા તબેલામાં કામ કરતાં મારી ઓળખાણ ટોનીની સાથે થઈ.ટોનીની મા પંજાબી અને પિતા અમેરિકન હતાં. તેનું ઓરીજીનલ નામ Benedict Malhotra હતું.તે અકબર હોટલમાં વેઈટરનું કામ કરતો. મેં તેને એકદિવસ જોડે ઊભા હતાં ત્યારે પૂછ્યું ,”તું ક્યાં કામ કરે છે ?” મને તેણે કહ્યું” અકબર રેસ્ટોરન્ટમાં ” મેં તેને કેટલાં પૈસા મળે તે પૂછતાં ,તે કહે ,’ ૧૫૦ થી ૨૦૦ ડોલર’ મેં પૂછ્યું” અઠવાડિયાનાં? “ તે કહે આ બહુ મોંઘી રેસ્ટોરન્ટ છે તેમાં બધાં elite લોકો આવે અને બીલ મોટાં હોય ,ટીપ વધુ આપે એટલે રોજનાં ૧૫૦ થી ૨૦૦ $ મળે,પગાર જુદો,સરસ જમવાનું અને ડ્રીન્ક એક બે ફ્રી. મને મારો ખર્ચ કાઢવા આ જોબ કરવાનું ગમ્યું.મેં ટોનીને ,અકબર આર્કેડિયા રેસ્ટોરન્ટમાં જોબ અપાવવાનું કહ્યું.
તે મને લઈ ગયો.અકબરનો મેનેજર એક લુચ્ચો પારસી બાવો kushroo bhada હતો.મને તેણે એક હાથમાં ટ્રેમાં વ્હીસ્કીની બોટલ,બાઈટીંગ્સ,ચટણી,પાપડ,અથાણું ભરેલ ટ્રે પકડવાનું કહ્યું. મારી ટ્રે તો મહેમુદનાં પીક્ચરમાં હોય તેમ ટરટરરર થથરવાં માંડી. મને મેનેજરે નોકરી માટે નાપાસ કરી દીધો. કે તને કશું આવડતું નથી અમારા મોટા ગ્રાહકો સાથે તું ન ચાલે. ટોની કહે તું ગભરાઈશ નહીં. આ ચેઈન ઓફ રેસ્ટોરન્ટનો માલિક અરવિંદ પટેલ છે ,તે અકબરની બીજી બ્રાંન્ચ Akbar Encino પર બેસે છે. હું તેમને મળવા Encino ગયો.ત્યાંનાં મેનેજર ઉમેશ પટેલે પણ પારસી બાવા મેનેજર જેવું જ નાટક કરાવી મને ના પાડી દીધી. ત્યાંતો ખૂણામાં બેઠેલ અરવિંદ પટેલે મારું નામ ‘નકુલ પટેલ ‘સાંભળતાં જ બૂમ મારી તેમની પાસે બોલાવ્યો. મને પૂછપરછ કરતાં મારા વિશે જાણ્યું ,પછી મારા પિતાની જેમ ઘાંટો પાડી બોલ્યા,” પટેલ છે,દસ વર્ષથી અમેરિકામાં રહે છે. મુંબઈનો અંગ્રેજી જાણતો અને બોલતો છોકરો છે અને દસ વર્ષ પછી વેઈટરની નોકરી કરવા આવ્યો છે??? શું તું ગધેડો છે ??? હું શું કામ અત્યારે કરું છું તે પૂછતાં ,મેં રેસકોર્સની ટ્રેનીંગ Godsen અને Buttenbauch પાસે લીધી છે અને લઈ રહ્યો છું ,કહ્યું તો આ લોકોનું નામ સાંભળતાં એ મોટા રેસકોર્સના પટેલ જુગારીએ,મને મોંઘામાનું ડ્રીંક પીવા તેમની સાથે બેસાડી દીધો.
વેઈટર નહીં પણ રેસ્ટોરન્ટમાં આવતાં ગ્રાહકોનો ઓર્ડર લેવાનું અને રેસ્ટોરન્ટની મોંઘી ૫૦ ડોલરની વાનગીઓ ગ્રાહકને સમજાવી પીરસવાનું કામ પણ આપી દીધું. ત્યાં મારી ખાસ દોસ્તી બીજી એક gorgeous beautiful પર્શિયન વેઈટ્રેસ Sephidehe sheikhavandi થઈ . તે રોમેન્ટીક સફરની તો હું શું વાત કરું?
“એક ગઝલ તારા નામની, ના રહીમની ના રામની એક ગઝલ તારા નામની મૂછોનાં દોરા ફૂટ્યાં અને ઋતુ આવી જામની એક ગઝલ તારા નામની” “આહાહાહા…મારા વ્હાલા અંકિત પંડ્યા..શું શેર માર્યો છે તે તો બાકી.” બાઇટિંગના પડિયામાંથી એક સિંગનું ભજીયું મોઢામાં મૂકતા મિત્ર પ્રણવે ભરચક નશામાં અંકિતના ભારોભાર વખાણ કર્યા. “શું વ્હાલા વ્હાલા કરો છો પ્રણવભાઈ..તમારા વ્હાલા તો ભગવાનને વહેલા વ્હાલા થઇ જાય એટલું પીવે છે!” જાગૃતિનાં હાથમાં ચટપટી ચિકન લોલીપોપ હતી અને મોંઢા પર સૂગ. “જાગૃતિભાભી..અંકિતને તો બમણો નશો ચડે છે..તમે પણ…..!” અંકિતનો મિત્ર પ્રણવ બીજી કોઈ પણ ચોખવટ કરે તે પહેલાં જાગૃતિ ચિકન લોલીપોપની ડિશ મૂકી ત્યાંથી નીકળી ગઈ.
અંકિત સ્વભાવે તો સારો વ્યક્તિ હતો. સવારે નાહીને પૂજા કરવાની, સૂર્યનારાયણને જળ ચડાવવાનું, જાગૃતિ માટે સવારની પહેલી ચા તો અંકિત જ બનાવતો. અઠવાડિયામાં એક દિવસ નિયમિતપણે જાગૃતિને ઘરવખરી અને કરિયાણાની ખરીદી કરવાં લઇ જવાની અને એક દિવસ સિનેમા ક્યાંતો વડોદરાની કોઈ સારી હોટેલમાં સહપરિવાર જમવા જવાનું. એકંદરે સારું એવું કમાતા અને પોતાની પૂરેપૂરી જવાબદારી નિભાવતા અંકિતનું આ રૂપ માત્ર સાંજના નવ વાગ્યા સુધી જ રહેતું. નવ વાગે એટલે એનાં એકાદ-બે લોફર મિત્રો ઘરે આવી ચડે અને એમની મહેફીલ જામે. એમાં પતિને સંપૂર્ણ સમર્પિત બિચારી જાગૃતિનું આવી જ બને.
જાગૃતિની બધીય ઇન્દ્રિયો ભ્રષ્ટ થઇ જાય. અનેક ગાળો, અપશબ્દો અને ગંદકીભરી વાતો કાને પડે. સભ્ય પરિવારના લોકો ન જોઈ શકે એવાં ચલચિત્રોના દ્રશ્યો એનાં આંખે પડે..ક્યારેક અંકિતના અનાડી મિત્રોની નજર અને થાળી કે પાણીના ગ્લાસ આપતી વખતનો તેઓનો કંટાળો સ્પર્શ જાગૃતિને ખૂંચે. અને અધૂરામાં પૂરું ભૂદેવની દીકરી અને પત્ની હોવા છતાં ઘરે આવેલા ભૂખ્યાં તરસ્યાં દાનવોને માંસાહાર પીરસવું પડે એ મોટો રંજ હતો. હદ તો ત્યાં થતી હતી કે જયારે અંકિત અને એનાં મિત્રો બધાં જ નશામાં ચૂર થઇ જતા ત્યારે અંકિત જાગૃતિને પોતાનાં મિત્રોને એમનાં ઘરે મૂકી આવવા આગ્રહ કરતો. પણ જાગૃતિ ટસની મસ ન થતી. અને અંતે અંકિત એનાં પિયક્કડ મિત્રોને પોતાનાં બેડરૂમમાં સૂઈ જવા કહેતો. “અંકિત, તમને ખબર છેને કે હું તમને કેટલું ચાહું છું.” “જાગૃતિ, તું મને ચાહતી હોઈશ એનાં કરતા હું તને બમણું ચાહું છું.” સ્વિટ વાઈનના રસિયા અંકિતે મધુર સ્વરે જાગૃતિનો હાથ પોતાનાં હાથમાં જક્ડયો. “જો તમે ચાહતા જ હોવ તો………..” જાગૃતિનું વાક્ય પતે તે પહેલાં જ અંકિત બોલી ઉઠ્યો “વૅરી સુન બેબી..” વાસ્તવમાં આ ચર્ચા રોજની હતી. વૅરી સુન…સાંભળતા જ ઘરનું વાતાવરણ સૂનમૂન થઇ જતું.
અંકિતને એનાં મમ્મી પપ્પા, પત્ની જાગૃતિ, ચૌદ વર્ષની દીકરી નિરાલી બધા એ સમજાવ્યું પણ એની આ દારૂ પીવાની લતને લાત મારી શકતો ન હતો. હવે તો સોસાયટીના સભ્યો અને અમુક મિત્રો તો એને બાટલી બોય કહેવાં લાગ્યાં હતાં. જાગૃતિએ અનેક બાધાઓ માની, રુદ્રી કરાવડાવી, કથાઓ કરાવડાવી, ધાગા, દોરા, માદળિયાં અનેક ઉપાયો કર્યા. એકાદ વખત તો પોતે પણ આખે આખી વાઈનની બાટલી પોતે એક ઘૂંટડે ગડગડાવી દીધી. અંકિતમાં એની બે-ચાર દિવસ અસર રહેતી વળી પાછો નશાની બાટલીમાં ઉતરી જતો.
જાગૃતિ નાસ્તો બનાવી બેડરૂમમાં આવી. એણે અંકિતને બાથરૂમમાં ગળું છોલાઈ જાય એટલી જોરથી ખાંસતો જોયો. અંકિત ખાંસતો જાય અને મોઢામાંથી લોહીના ફુવારા ઉડાડતો જાય. જાગૃતિથી ચીસ નંખાઈ ગઈ. જાગૃતિ પણ હોમિયોપેથી ડૉક્ટર હતી. સાસુ સસરા ઘરડા હોવાથી અને નિરાલીના જન્મબાદ ઘરની જવાબદારીઓ વધતા એણે એની હોમિયોપેથીની પ્રૅક્ટિસ છોડી દીધી હતી. જાગૃતિની હોમિયોપેથી ડૉક્ટર મિત્રના હસબન્ડ ડૉ. મુખ્તાર ગેસ્ટ્રોફિઝિશ્યન હતાં. એણે એ મિત્રને ફોને કર્યો અને અંકિતની તકલીફ જણાવી. તેઓએ તેમને પોતાની ક્લીનીક આવી જવા જણાવ્યું. દરેક મેડિકલ કેસમાં બને તેમ બધા જ જરૂરી રિપોર્ટ્સ કરાવ્યા અને જાણવા મળ્યું કે અંકિતનું લિવર હવે સાવ ખલાસ થઇ ગયું છે.
મનના મોજી સ્પષ્ટ શબ્દોમાં સચોટ કહેવા ટેવાયેલા ડૉ. મુખ્તારે અંકિતને કહ્યું, “બરખુર્દાર, અબ તો સિર્ફ દવા ઔર દુઆ દોનો હી કામ આયેગી, દારૂ કો મારો ગોલી..પૈસે ભી બચેગે ઔર જાન ભી!” ડૉક્ટરની આવી સોફેસ્ટિકેટેડ ધમકીથી અંકિતનું મગજ એકાદ અઠવાડિયું ઠેકાણે ચાલ્યું. જાગૃતિને પણ થોડી હાશ થઇ. પરંતુ બાટલીની પ્રવાહી આત્મા વળી પાછી અંકિતને વળગી. બે વત્તા બે ચાર પેગ ગયાં અને પાછી લોહીની પિચકારી ચાલુ થઇ. હવે તો ડૉ. મુખ્તારે લિવર ટ્રાન્સપ્લાન્ટ સર્જનને પણ જાગૃતિ અને અંકિતની કાઉન્સેલિંગ માટે બોલાવી રાખ્યાં હતાં. “સી મિસ્ટર અંકિત, આઈ એમ સોરી ટુ સે બટ યોર લિવર ઇસ કમ્પ્લીટલી ડેમેજ, ઇફ યુ ગેટ અ ડૉનર ધેન વી કેન ટ્રાન્સપ્લાન્ટ અધરવાઇઝ……” સર્જન ડૉક્ટરના આ અટકી ગયેલાં વાક્યમાં અંકિતની અટકી ગયેલાં આયુષ્યના સ્પષ્ટ સંકેત દેખાતાં હતાં. જરૂરી વિગતની જાણકારી લઇ જાગૃતિ લિવર ડૉનેટ કરવાં માટે તૈયાર થઇ ગઈ. જો કે અંકિતના માતા પિતા, દીકરી નિરાલી, અન્ય અંગત મિત્રો પણ જાગૃતિના આ નિર્ણયથી ખુશ ન હતાં. છતાં પણ જાગૃતિ એકની બે ન થઇ. જાગૃતિને મનમાં હતું કે અનેક બાધા, કથા, દોરા, માદળિયાં કામ ન લાગ્યાં, પોતાના શરીરનો એક અંગ એને આપીશ તો કદાચ એ પ્રાશ્ચિત કરીને દારૂ પીવાનું છોડી દે. કેમ કે, અંકિતમાં દારૂ સિવાય એક પણ દુર્ગુણ ન હતો. અંકિત પ્રેમાળ પતિ, જવાબદાર પિતા અને પુત્ર હતો.
ત્રણ દિવસ પછી અંકિતના પુનર્જન્મની તારીખ નક્કી થઇ. સાવ ખેંચાઈ ગયેલાં શરીર સાથે અંકિતની સર્જરી થઇ અને પત્ની તરફથી એક નવા જીવનની અમૂલ્ય ભેટ મળી. જાગૃતિનું સ્વાસ્થ્ય પણ સારું જ હતું. જાણે બગડેલા રેડિયોમાં વિદેશી ચિપ નાખી હોય તેમ અંકિતના જીવનના સૂરમાં પણ ગજબનો ચમત્કાર થયો. દારૂ અને દારૂડિયા મિત્રો બંનેથી છુટકારો મળ્યો. પહેલાં પણ આવા સુધારા અનેક વખત આવ્યા જ હતા પણ એ સુધારાના આયુષ્ય આટલા લાંબા ન હતાં. હવે તો સારો એવો લગભગ એકાદ મહિના જેટલા સમયથી અંકિત આ સુધરેલા જીવન સાથે ટેવાઈ ગયો હતો. પણ બીજી બાજુ જાગૃતિના શરીરમાં થોડો ઘસારો લાગ્યો. ધીરેધીરે નાના મોટા કોમ્પ્લીકેશન ચાલું થઇ ગયાં. એક દિવસ અસહ્ય પેટમાં દુખાવાને લીધે જાગૃતિને હોસ્પિટલમાં દાખલ કરવામાં આવી. જાગૃતિની હાલત ગંભીર અને નાજુક હતી. દોઢ-બે દિવસથી હોસ્પિટલમાં મળવા ન આવેલા અંકિતને સામે ઉભેલો જોઈ જાગૃતિ હરખાઈ, એને ઈશારામાં હગ કરવા જણાવ્યું. લાલ લાલ ભીની આંખે અંકિત જાગૃતિને ભેટ્યો. ભેટતાની સાથે જ અંકિત થોડું ખાંસ્યો અને એનાં મોંઢામાંથી સ્વીટ વાઈનની દુર્ગંઘ આવી. “તે પાછું પીધું અંકિત?” જાગૃતિએ ગુસ્સામાં ડોળા કાઢયા પણ અવાજ નાજુક હતો. “તું પણ પીતી હોત ને તો તારે હોસ્પિટલમાં રહેવું ના પડત જાગૃતિ!” અંકિતના અવાજમાં નફ્ફટાઈ હતી અને હોઠ પર સ્વીટ વાઈનની દુર્ગંઘ સાથે એક લુચ્ચી હસી. જાગૃતિની બંને આંખોમાંથી એક ખારું પ્રવાહી ટપક્યું અને કોઈ બંધ ના કરે ત્યાં સુધી આંખો ખુલ્લી જ રહી. ગઝલની પંક્તિ : મૌલિક “વિચાર”
મને બોસે કહ્યું ‘હવે તમે કાલથી નોકરીમાંથી છૂટા થાવ છો.’ હું તો સાવ બઘવાઈ ગયો!!મારી જાતને ચુંટલી ખણીને પૂછવા લાગ્યો કે હું જે સાંભળી રહ્યો છું તે બરોબર તો છે ને! મેં બોસને ફરી પૂછ્યું”,આપે શું કહ્યું?”તેણે મને ફરી કહ્યું, તમે બરોબર જ સાંભળ્યું છે ,કે અમે તમને આ નોકરીમાંથી છૂટા કરીએ છીએ.” મેં પૂછ્યું ,”સર,મેં તો સરસ કામ નથી કર્યું? ચાર ડન્કીન વેચી આપી ને?” બોસ કહે ,” હા,તમે વધારે પડતું સારું કામ કર્યું છે. અને અમને તો એમ કે તમે બે એક મહિને એક ડન્કીન વેચશો તો અમારે તમને ૩૦૦૦ થી ૩૫૦૦ $ પગાર આપવાનો થશે,તમે તો ચાર પાંચ મહિનાનું કામ એક મહિનામાં કરી નાંખ્યું ,અમને મહિને ૨૫૦૦૦$ આપવાનાં ભારે પડે! “અને વધુ સારું કામ કરવા માટે મારે નોકરીમાંથી છૂટા થવું પડ્યું.
હવે શું?વિચારતો નિરાશાની ગર્તામાં હું ધકેલાઈ ગયો.અમેરિકાના એક ખૂબ કાળા પાસાએ મને તે દિવસે અમેરિકા માટે ધિક્કારની લાગણી જન્માવી દીધી હતી. આમ કોઈપણ જાતની નોટિસ આપ્યા વગર તમને કોઈ નોકરીમાંથી અચાનક છૂટા કરી દે! મને ઈન્ડિયા પાછા જતાં રહેવાનું મન થઈ ગયું. આજે મને બહેનનાં પાલવ નીચે મોં રાખીને રડવું હતું.બહેનની યાદેં આંખ ભરાઈ ગઈ.અને કાનમાં ગુંજવાં લાગ્યું પેલું ગીત……
જબ જબ મુઝ પે ઉઠા સવાલ ,માઈ તેરી ચુનરિયાઁ લહેરાઈ…
જગ સે હારા નહીં મૈં ખુદ સે હારા હુઁ મૈં….
માઈ રે…તેરે બિન મૈં તો અધૂરા રહા…
મુઝસે રુઠી મેરી પરછાંઈ,મેરી પરછાંઈ તેરા ખયાલ…
માઈ તેરી ચુનરિયાઁ લહેરાઈ
ભાઈ જાણે મારાં ખભે હાથ મૂકીને તેમની નાટકીય અદામાં કહી રહ્યા હતા,”દિકરા ,દુનિયા તો આવી જ હોય! ગભરાવાનું નહીં!હું છું ને! “ પણ મારી સાથે કોઈ નહોતું.
હર્ષાનાં ડીવોર્સ અને ફેક્ટરીનાં પહાડ જેટલાં નુકસાનથી ભાઈ અને બહેન પરેશાન હતાં. બહેનને ખૂબ હાઈ બ્લડ પ્રેશર રહેતું હતું. એમાં હું મારી નોકરી છૂટ્યાંની વાત તેમને કરી વધારે પરેશાન કરવા માંગતો ન હતો. મેં મારાં દિલનો ભાર હળવો કરવા ,કેરલને ફોન કર્યો. કેરલ હવે મારાં જેવા દેવાળિયા સાથે લગ્ન કરવા માંગતી નહતી પણ તેને મારા માટે લાગણી તો ભારોભાર હતી જ .તે પણ મારાં માટે ખૂબ દુ:ખી થઈ ગઈ.
તેણે મને કહ્યું”,લોસએંજલસનાં મોટેલવાળા રમણભાઈએ અને બીજા પાર્ટનરોએ ,જ્યારે તેં તેમનાં શેર તારા નામે કર્યા ત્યારે કહ્યું હતું કે તું શેર તારાં નામે કરી દે પછી તને મદદ કરશે. તો લાવ ,હું તારા માટે એમને ફોન કરું કે તને કંઈ મદદ કરે, તારે અત્યારે મદદની જરુર છે.કેરલે રમણભાઈને ફોન કર્યો અને સમજાવ્યું કે નકુલને જોબ છૂટી ગઈ છે અને હવે તે ગવર્મેંન્ટનાં ટેક્સનાં દેવાનાં પૈસા કેવીરીતે ભરે? આપ તેને નોકરી અપાવવામાં કંઈ મદદ કરો તો સારું.
રમણભાઈએ મને ફોન કરીને કહ્યું,” તું કોઈ વધુ કેશ ફલો કરતી હોય તેવી મોટલ શોધીને ચલાવ.અમે મોટલ લીઝ પર ખરીદી લઈશું અને તારે રહેવા ખાવાનો પ્રોબ્લેમ પણ મટી જશે. તને પૈસા પણ મળશે. શિકાગોનાં અમેરિકન આફ્રિકન એરિયાની મોટેલનાં મને એમણે એડ્રેસ મોકલ્યાં.તે એરિયામાં એકલાં અમેરિકન આફ્રિકનોની જ વસ્તી હતી.મોટેલમાં પ્રોસ્ટીટ્યુશન,ડ્રગ્સ,પુષ્કળ દારુ પીવાય અને ગુનાખોરોની દાદાગીરી પણ ખૂબ જ.આવી જ એક Barbra Ann’s Motel મળી. જેમાં એ કાળી છોકરીનાં પિતા હતાં નહીં અને એને અને એના કાકાને બનતું નહોતું.એ છોકરીને મોટેલ વેચવી નહોતી. લીઝ પર આપવી હતી. તેનો કેશ ફ્લો સારો હતો. રમણભાઈ અને તેમનાં બીજા મિત્ર જે મારી સાથે ફેક્ટરીમાં ભાગીદાર હતાં તે મોટેલ જોવા આવ્યા. જોયું તો મોટેલ મહિને ખર્ચો કાઢતાં,લગભગ ૧૦,૦૦૦$ કેશ ફલો કરી આપે તેવી હતી. એરિયા બિહામણો હતો. સિક્યોરિટી અને કૂતરા સેફ્ટી માટે રાખવા પડે તેમ હતું.કેશ કાઉન્ટર પાસે પણ જાળી લોખંડની અને મોટેલમાં આવનાર પાસે પૈસા જાળીમાંથી જ લેવાના. મારી પાસે અહીં રહી નોકરી કરી ગુજરાન ચલાવ્યાં વગર કોઈ રસ્તેા હતો જ નહીં. પહેલે મહિને મેં જોયું કે અહીં તો મોટેલમાં પ્રોસ્ટીટ્યુશન,ડ્રગ્સ અને ગુનાખોરી ખૂબ ચાલતી ,કોઈ અમેરિકન ગોરા કે દેશી તો દેખાય જ નહીં. ખૂબ બીક અને ડર સાથે જાનનાં જોખમે હું રહેતો હતો.મારી પાસે બીજો કોઈ રસ્તો પણ ક્યાં હતો? કાળા લોકો કલાક બેકલાક માટે મોટેલની રુમ ભાડે લઈ નીકળી જતાં.એક જ દિવસમાં એક રુમ બે વાર પણ ભાડે અપાય એટલે હું દેવું ભરવા ખૂબ મહેનત કરવા લાગ્યો ,તો દસ હજાર ડોલરની આવક મને પહેલાં મહિને મળી. આ આવક જોઈ રમણભાઈ કહે,”તું મને Wellsfargo નું દેવું ભરવા બધાં પૈસા મોકલાવી દે.” મે કહ્યું,” તો મારાં દેવાનાં પૈસા ટેક્સનાં અને બીજા જે નાના મોટા લોકોનાં દેવા છે તે હું કેવીરીતે ભરું?” હું પણ ધીરે ધીરે જિંદગીની સચ્ચાઈ જાણી રહ્યો હતો.
આમ કરતાં બે મહિના નીકળી ગયા. મોટેલની માલિક બાર્બરા મને આટલું હાર્ડવર્ક કરતી જોઈ બહુ ખુશ થઈ ગઈ હતી અને મારી સારી મિત્ર પણ થઈ ગઈ હતી.એક દિવસ મને કહે “નીક,તું બે મહિનાથી મોટેલની બહાર નીકળ્યો નથી,જા થોડું ફરી આવ.મેં કહ્યું,”મારી પાસે ગાડી નથી અને મારી ક્રેડીટ એટલી ખરાબ છે કે મને રેન્ટ પર ગાડી મળે તેમ નથી.” મને એણે પોતાની ક્રેડીટ પર ગાડી રેન્ટ કરી આપી ફરવા મોકલ્યો.
હું મારાં બે ત્રણ શિકાગોનાં મિત્રને મળી આવ્યો. પાછા ફરતાં રસ્તામાં કોઈ બારમાં બીયર પીવા ઊભો રહ્યો. ત્યાં ટેબલ પર બે છોકરીઓ મારી સાથે ચીટ-ચેટ કરવા બેઠી. હું પણ ઘણાં દિવસે મસ્તીનાં મુડમાં હતો. મેં એમને પણ બિયર ઓફર કર્યો.બે મહિનામાં મોટેલમાં પૈસા પણ સારા મળ્યા હતાં ,એટલે હું ખુશ હતો કે એકાદ વર્ષ અહીં ડરમાં પણ ખેંચી નાંખીશ તો મોટું દેવું સરકારનું અને બીજું બધું પતી જશે.હું બીયર પીતાં પીતાં પેલી છોકરીઓ જોડે વાત કરી રહ્યો હતો. કલાકેક પછી ઊભો થયો.હું એને હસતાં હસતાં મને કંપની આપી એટલે આભાર માની મારી ટેબલ પર મૂકેલી ચાવી શોધવા લાગ્યો. એ પહેલાં બે છોકરીઓમાની એક બીજું ડ્રીંક લેવાને બહાને ઊભી થઈને આવું છું કહી ગઈ હતી. હું ટેબલ પર,મારા ખિસ્સામાં ,બધે ગાડીની ચાવી શોધતો હતો. બાર પાસે જઈને બાર ટેન્ડરને પણ ચાવી માટે પૂછ્યું. પેલી બીજી છોકરી માટે પણ પૂછ્યું. બધાંએ ખબર નહીં એ જ જવાબ આપ્યો. હવે મને જરા પેલી છોકરી પર શંકા થઈ.હું દોડીને બહાર મારી ગાડી જોવા ગયો તો ગાડી નહોતી. અંદર પાછો આવ્યો તો પેલી મારી સાથે બેઠેલ છોકરી પણ છૂ થઈ ગઈ.
હવે હું ખૂબ ગભરાઈ ગયો હતો અને ખરેખર પેલી છોકરી મારી ગાડી લઈને ભાગી ગઈ હતી. મારી સાથે બેઠેલ છોકરી પણ તેની સાથે જ હતી.હવે હું બાર્બરાને શું જવાબ આપીશ???
થોડીવાર એમ જ બેસી રહ્યો. મને લાગ્યું હું હમણાં ધ્રુસકે ધ્રુસકે રડી પડીશ. મેં હિંમત એકઠી કરી બાર્બરાને ફોન કર્યો. તે ખૂબ સારી હતી,મને કહે ,”ચિંતા ન કર ,હું તને લેવા આવું છું અને રેન્ટલ કારનો ઈન્શેયોરન્સ છે ,થઈ પડશે.” તે મને એક સારા મોટેલ ચલાવવાળાને જવા દેવા માંગતી ન હતી.
પણ હું હવે પેનિક થઈ ગયો હતો. મને કોણ જાણે હવે હિન્દુસ્તાન પાછા જ જવાનું મન થતું હતું. બહેનને પ્રેશર રહેતું અને તે અમારી ચિંતા પણ બહુ કરતી હતી.એટલે મારી તકલીફની કોઈ વાત હું તેને કરતો નહીં. ભાઈને હું આ કાળા એરિયામાં મોટેલ ચલાવતો હતો,તેથી મારી ખૂબ ફિકર થતી. આજે રાતની ઊંધ હરામ થઈ ગઈ હતી. મારો જીવ ચુંથાતો હતો કોઈ અજાણ ભાર મારા હ્રદયને ભીંસી રહ્યો હતો.આ શેર ગુંજતો હતો મારા કાનમાં…..
“વાહ..વાહ કાકીજી જોરદાર ભીંડાની કઢી બનાવી છે તમે!” “દેરાણી કોની છે. આ તારી કાકીજી જયારે પરણીને આવી હતી ત્યારે એને રાંધતા શું, કપડાને ગડી વાળતાય નો’તું આવડતું. આ તો બધું આ તારી સાસુ એ શીખવ્યું.” મંદાકિનીબેને બુચકારા મારીને ચૂસીચૂસીને આંગળીઓ પરથી ભીંડાની કઢીનો બધો જ કસ કાઢતા બડાપો માર્યો. હાસ્તો ભાભી તમેસ્તો મને ઘડી છે. રંભાકાકીના નીરસ શબ્દોમાં કોઈ ભાવ ન હતો. “મમ્મીજી, અમને પણ આવાં કાકીજી જેવા જ ટ્રેઈન કરજો” મંદાકિનીબેનની બટકબોલી વહુ ઋજુતાએ એની નણંદ સામે ત્રાસી આંખે જોઈએ સાસુને મસ્કો માર્યો. “રંભાડી, હું ને જીગલી તને દોઢી કહીને જ બોલાવતા હતાં યાદ છે? અમે બંને જેઠાણીઓને તો એવા જ પારખા હતા કે સુરતી છોકરીઓ બહુ તેજ હોય એટલે એને પહેલેથી દબાઈને જ રાખવાની. એ તો તારી સુવાવડ પછી અમે બંને એ તને નામથી બોલાવવાનું ચાલુ કર્યું હતું. તું અમારા પડેલા બોલ ઝીલતી હતી એટલે સ્તો.” મંદાકિનીબેને તો લહેકા કરીને શબ્દોની બેટિંગ ચાલું જ રાખી. “મમ્મી તું પણ શું કાકી જોડે આવી રીતે વાત કરે છે!” મંદાકિનીબેનની દીકરી માનલે થોડાં અકળામણથી મમ્મીને છણકો કર્યો. “તું પણ દોઢી, અવે મારે અને રંભાને પહેલેથી જ આવી મિત્રતા છે. કેમ રંભાડી હાચ્ચુ ને?” “હાસ્તો ભાભી!” મોટી જેઠાણીએ પૂછ્યું એટલે જવાબ તો આપવો જ પડેને! છતાંય હવે એ ઉંમર ન હતી કે આવાં શબ્દો સાંભળે. બે ચાર જણા ભેગાં થાય એટલે મંદાકિનીબેનની જીભને શૂરાતન ઉપડે અને એમાં બલીનો બકરો બિચારા રંભાકાકી જ બને. જો કે રંભાકાકીને પોતાની સુરતી જમાવટ કરવાનો મોકો મળ્યો ન હતો. બની શકે કે મોકો મળ્યો પણ હોય પણ તે વખતે મર્યાદા નડી હોય. મંદાકિનીબેન કરતા રંભાકાકી ઉંમરમાં ઘણાં નાના હતાં. પણ માનનું ભૂખ્યું તો કૂતરુંય હોય એમાં અપમાન ક્યાંથી સહન થાય. હવે દોઢી શબ્દ સાંભળે એટલે રંભાકાકીને કાપો તો લોહી ના નીકળે એટલાં સજ્જડ થઇ જાય. પણ જેઠાણીનું વર્ચસ્વ જ દોઢ ઘણી સાસુ જેટલું હતું.
મંદાકિનીબેન અને રંભાકાકી બન્નેનું પરિવાર બાજુબાજુના ટ્વીન બંગલોમાં રહેતા હતાં. મંદાકિનીબેનને સવારે થોડી અશક્તિ લાગતી હોવાથી રંભાકાકી ખબર પૂછવા આવ્યા હતા. મંદાકિનીબેને રંભાકાકીને ભીંડાની સુરતી કઢી ખાવાની ઈચ્છા વ્યક્ત કરી. એટલે રંભાકાકીએ એકલે હાથે ભીંડાની સુરતી કઢી બનાવી. ડાઇનિંગ ટેબલ પર ચારેય ચોટલાની જમાવટ જામી હતી. મંદાકિનીબેન તો પોતાની ઠાઠ જમાવીને બેઠાં હતા. જાણે કે રંભાકાકીની ટાંગ ખીચાઈ કરીને શક્તિ આવી ગઈ હોય. “અલી, રંભા…થોડું અથાણું લાલલલલ…જોલલલલ” બોલતા મંદાકિની બેનની જીભ લથડાઈ અને ખુરશી પરથી નીચે ગબડ્યા અને ત્રણેય બૈરાંઓમાં રાડારાડ મચી ગઈ. ચીસો સાંભળતા જ વર્ક ફ્રોમ હોમ કરી રહેલો દીકરો રાહુલ નીચે આવ્યો. મંદાકિનીબેન અર્ધબેભાન અવસ્થામાં હતાં. એમ્બ્યુલન્સ બોલાવાનો સમય ન હતો. શરીરમાં ભારે મંદાકિનીબેનને ઋજુતા, માનલ અને રાહુલ એમ ત્રણેય જણાએ ઉપાડીને ગાડીમાં બેસાડ્યા અને ગલીની નાકે જ આવેલી મલ્ટી સ્પેશ્યલિટી હોસ્પિટલમાં લઇ ગયા. ઇમર્જન્સી ડિપાર્ટમેન્ટના તૈનાત ડૉક્ટરોએ પરિસ્થિતિને લગતા બધાં જ ટેસ્ટ કરાવી લીધા. લોહીના ટેસ્ટ, મગજનો એમ.આર.આઈ, હાર્ટનો ઈ.સી.જી, સુગર લેવલ બધું જ નોર્મલ હતું. માનલ બાથરૂમ ગઈ હતી. બહાર બેઠેલાં ચિંતાતુર ઋજુતા અને રાહુલને ડૉક્ટરે જણાવ્યું કે રિપોર્ટ્સ તો બધાં જ નોર્મલ છે પરંતુ પેશન્ટ હજી ભાનમાં નથી આવ્યું. ભાનમાં નથી આવ્યું સાંભળતા જ ઋજુતા પણ ઢગલો થઇને નીચે પડી. બે-ત્રણ નર્સિંગ સ્ટાફ ઋજુતા તરફ ઘસી આવ્યાં. “ઋજુ કંઈ નથી થવાનું મમ્મીને…..” રાહુલે ઋજુતાને ખોળામાં લીધી. એને પણ નિશ્ચેતન હાલતમાં જોઈ રાહુલનાં મોતિયા મરી ગયાં. નર્સિંગ સ્ટાફ ઋજુતાને સ્ટ્રેચરમાં સુવડાવીને લઇ જતું હતું અને હોસ્પિટલના વેટીંગ એરિયામાં સન્નાટો છવાઈ ગયો. એકદમ સન્નાટો. રાહુલના સિસકારા સિવાય બીજો કોઈ જ અવાજ ન હતો. આમતેમ આંટાફેરાં મારતા એને માનલની ગેરહાજરી વર્તાઈ. માનલને ફોન લગાવ્યો…રિંગ જ જતી હતી. રાહુલ બબડ્યો, “માનલને વોશરૂમમાં આટલો બધો સમય….” એ જ નર્સિંગ સ્ટાફને વોશરૂમ તરફ દોડતાં જોયાં. રાહુલને ફાળ પડી. બે સિસ્ટર માનલને ખભાના ટેકે અંદર વોર્ડમાં લઇ જતાં હતા. “માનલ…માનલ…” બૂમો પાડતો રાહુલ એ દિશામાં ગયો. ચારે બાજુ ટેંશનનું વાતાવરણ ફેલાઈ ગયું. રાહુલે ડૉક્ટરને મળવા વિનંતી કરી. થોડીક જ મિનિટોમાં ડૉક્ટર સામેથી જ રાહુલને મળવા આવ્યાં. “મિ. રાહુલ. ત્રણે પેશન્ટના યુરિન ટોક્સ સ્ક્રીન કરાવ્યા છે. અનફોર્ચ્યુનેટલી યુરિન ટોક્સ સ્ક્રીનમાં બેંઝોડાયાઝેપાઇન પોઝિટિવ આવે છે” “વ્હોટ!” રાહુલને એનો મતલબ તો ખબર ન હતો છતાં પણ સહજ વ્યક્ત કર્યું. “મિ. રાહુલ આ ત્રણેય જણાએ સારી એવી માત્રામાં ઊંઘની ગોળીઓ લીધી લાગે છે.” “સર, શક્ય જ નથી. અમે તો પેરાસીટામોલ પણ જરૂર પડે ત્યારે જ લાવીએ છીએ.” “આ ત્રણેય જણા છેલ્લે નોર્મલ ક્યારે હતા.” ડૉક્ટરે પણ થોડાં સી.આઈ.ડી અંદાજમાં ઘભરાયેલા રાહુલને પૂછ્યું. “સર..આ ત્રણ અને મારા કાકી ચારેય જણા સાથે જ જમતા હતા અને મજાની વાતો કરતા હતાં. મસ્તી કરતા હતા.” “તો….જમવામાં કોઈકે કંઈક….” ડૉક્ટરે આંખો ઝીણી કરતા રાહુલને ઈશારો કર્યો. “ઓહ…કાકી પણ જોડે જ ખાવા બેઠાં હતાં.” રાહુલ બબડ્યો રાહુલે તરત જ ફોન કાઢ્યો અને બાજુના ઘરમાં રહેતા એનાં કઝિનને ફોન કર્યો. “લાલુ…કાકી ક્યાં છે?” “રાહુલભાઈ..મમ્મી તો હમણાં જ સુરત જવા નીકળી..મહિના માટે વેકેશન કરવા ગઈ છે…કંઈ કામ હતું?” લાલુ એ એકદમ હળવાશથી જવાબ આપ્યો.
રુખીબાની અને ટીનાની મારાં જીવનમાંથી થયેલ વિદાય પછી ,પાનખરનાં ખરી પડેલાં સૂકા નિષ્પ્રાણ પાંદડાંઓ પર ચાલતાં,જે ચરરર ચરેરાટીનો અવાજ આવે તેવાંજ મારાં દિલનાં ચચરાટ સાથે ફેક્ટરીનું કામ હું આગળ વધારી રહ્યો હતો. રુખીબા અને ટીના બંને કોઈ પણ રીતે એકપણ દિવસ મારે માટે ભૂલવા શક્ય નહોતા.એ લોકો ભલે ફિઝીકલી મારી સાથે નહોતાં પણ મેં તો તેમનો સાથ છોડ્યો જ નહોતો.હું તો હંમેશા એકાંતમાં તેમની સાથે વાતો કરતો જ રહેતો.મેં હંમેશા તેમને મારી સાથે જ રાખ્યા હતાં.
ફેક્ટરીમાં ડ્રેસનાં ઓર્ડર આવતા હતાં.કામ ચાલતુ હતું.પણ દેવું વધતું જતું હતું ,કારણ હું ખરીદી ,વેચાણ અને માણસોનાં પગાર કરવામાં, ફર્નિચર,મશીનો વિગેરે લીધેલ વસ્તુનાં હપ્તા ભરી શકતો નહતો. ફેક્ટરીનાં બેછેડા ભેગા કરતા મને નાકે દમ આવતો હતો.મારે ફેક્ટરીમાં પૈસાની એટલી તૂટ પડતી હતી કે મેં ફેક્ટરીનાં માણસોની સોશ્યલ સિક્યોરીટીનાં પૈસા ગર્વમેન્ટમાં ભરવાને બદલે અને ફેક્ટરીનાં ખર્ચાઓમાં જ વાપરી નાંખ્યા.બેંકનાં વ્યાજ અને ગર્વમેંન્ટનું દેવું કૂદકે અને ભૂસકે વધવા લાગ્યું હતું.ફેક્ટરી ચાલતી હતી પણ હું પૈસા કમાતો નહેાતો.
મારી કોલેજમાં મારી મિત્ર Carole Towne,કોલેજમાં બિઝનેસ સાથે lawyerનું ભણતી હતી .તેણે માધવરાજને ગુજરાતી છાપું પબ્લીશ કરી ગ્રીનકાર્ડ મેળવવામાં પણ અમને મદદ કરી હતી. તેણે મને ફેક્ટરીનાં દસ્તાવેજ કરવામાં,પ્રાઈવેટ લિમિટેડ કંપની કરવામાં પણ ખૂબ મદદ કરી હતી.તે કોલેજનાં પહેલા દિવસથી મારી સાથે ખૂબ પ્રેમ સાથે મિત્રતા રાખતી. તેની મારાં તરફની કૂણી લાગણીઓ હું અનુભવતો ,પણ હું તો ટીનાને પ્રેમ કરતો હતો.તેમજ તે જ્યારે મને પ્રેમ કરે છે તેવું આડકતરી રીતે કહેતી ત્યારે હું તેની સાથે મારી ગર્લફ્રેન્ડ ઇન્ડિયામાં છે અને હું મારી અને ટીનાની વાતો પણ તેની સાથે કરતો.પરતું તેણે મને બે અઢી વર્ષથી શિકાગોમાં જ રહેતો જોયેલો.તે મારી બંને બહેનો અને ભાઈ અને બહેનને પણ મળેલી .મેં આટલી સરસ ફેક્ટરી કરી એટલે મારી હિંમત,જીવનપ્રત્યેની ઊંચી આંકાંક્ષાઓ અને આત્મવિશ્વાસથી અભિભૂત થઈ,તે તેનો એક તરફી પ્રેમ દર્શાવવાનું ક્યારેય ચુકતી નહીં.
ટીનાનાં લગ્ન પછી હું જ્યારે દેવદાસ બની નિરાશાની ગર્તામાં ડૂબી ગયેલો ત્યારે તેણે મને ખૂબ પ્રેમ અને હુંફ આપેલી.તે હવે મારી વધુ ને વધુ નજીક આવવા મને ફેક્ટરીમાં બધી મદદ કરાવતી.એકબાજુ ફેક્ટરીમાં દેવું વધતું જતું હતું એટલે તેણે મને શિકાગોની લોકલ બેંક ‘Bank of Revenswood ‘ની મેનેજર ગ્રીક લેડી Aphrodite Loutasની ઓળખાણ કરાવી જેણે મને ખૂબ મદદ કરી.મને આ Aphrodite Loutas ગ્રીક ગોડેસનું નામ જેનો અર્થ પ્રેમ,સુંદરતા,અને આનંદની દેવી થાય તે ખૂબ ગમતું.નામ પ્રમાણે ગુણવાળી Aphrodite અમને હંમેશા મદદ કરવાની વૃત્તિવાળી અને સુંદર,હસતી સ્ત્રી હતી..મારી ફેક્ટરી ચલાવવામાં તેનો ખૂબ મોટો ફાળો હતો.તેને હર્ષાનાં ડિઝાઈન કરેલ ડ્રેસ ખૂબ ગમતાં. તેને પણ અમારી ફેક્ટરી જોઈ ખૂબ ગમી ગયેલી.તે પોતે હર્ષાનાં ડ્રેસ ખરીદતી અને તેના બીજા અનેક મિત્રોને અને ક્લાયંટને અમારા ડ્રેસ લેવા પ્રેરતી. તે અમને ૨૫,૦૦૦ ડોલર સુધીનાં ઓવરડ્રાફ્ટ કરી આપતી. અમારો કોઈ ચેક પાછો ન જાય તેનું પણ ધ્યાન રાખતી.
હવે હર્ષાની ડ્રેસ લાઈન ‘Harsha incorporated ‘નાં ડ્રેસીસ આખા અમેરિકાનાં મોટા મોટા બ્રેન્ડનેમ સ્ટોરમાં વેચાવા લાગ્યા હતાં. Neiman Marcus,Saks Fifth Avenue,J.Magnin,l.Magnin જેવા સ્ટોરમાંથી ઓર્ડર આવવાં લાગ્યા.આવાંજ સ્ટોરમાંથી બે થી અઢી લાખ ડોલરનો મોટો સમર ડ્રેસનો ઓર્ડર આવ્યો. સમર સિઝન બે મહિનામાં પૂરી થાય એટલે ઓર્ડર જલ્દી તૈયાર કરી મોકલી દેવાનો હોય.તેની સાથે સાથે જ લોસએંજલસના બેવર્લી હીલ્સની ‘Rodeo drive ‘ સ્ટ્રીટ ,જયાં અમેરિકાની નામી ડિઝાઈનર કંપનીનાં કપડાં મળે તેવી છે. તે પરનાં મોટા બુટીકનાં સ્પ્રીંગ સીઝનનાં મોટા ઓર્ડર પણ આવ્યા. રમણભાઈ પટેલ અમારા મોટેલ ઈન્વેસ્ટર આ વાત સાંભળી શિકાગો દોડી આવ્યા. મેં તેમને દેવાની વાત અને નવા ઓર્ડર પૂરા કરવા પૈસા નથી તેમ સમજાવ્યું. તેમણે તેમની ગેરંટી પર બીજા એક લાખ ડોલરની લોન ‘Wellsfargo ‘માંથી લઈ આપી. ‘T,B.C. -ટેક્ષટાઈલ બેકીંગ કોર્પોરેશન ‘ન્યુયોર્કનો મેનેજર પણ મને મળવા છેક શિકાગો આવ્યો.આ બધાં જ્યારે અમને મોટી બ્રેન્ડનેમ કંપનીઓનાં મળેલ ડ્રેસનાં મોટા ઓર્ડર જોતાં ત્યારે મોંમાં આંગળાં નાંખી જતાં અને મને પૈસા ધીરવા તૈયાર થઈ જતાં.
અમેરિકામાં ૭૯ -૮૦ નાં સમયમાં જીમી કાર્ટર પ્રેસિડન્ટ હતા.વ્યાજનો દર ૧૫થી ૧૮% થઈ ગયો હતો.અમેરિકામાં રીસેશન હતું અને મોંઘવારીએ માઝા મૂક્યા હતા.T.B.C. મને એક લાખ ડોલરનાં માલ પર ૮૦,૦૦૦ ડોલર Receivable financing Factoring પર આપતાં ,પણ ૨૦,૦૦૦ ડોલર વ્યાજ ખર્ચમાં અને બેંકની સેફ્ટી પેટે બેંક પહેલા જ કાપી લેતી. ૧૮ ટકા વ્યાજ ,ત્રણ ટકા T.B.C. નાં અને એક ટકો ખર્ચો અને ટેકસ ,એટલે મારાં મોટા ઓર્ડરમાં મળતાં નફામાંથી ૨૨ ટકા વ્યાજમાં જ જતાં રહેતાં. મેં વધુ મોટા નફો કરવા ‘Bijalee’નામની એક cheap બ્રાન્ડ હર્ષાની આસિસ્ટન્ટ ડિઝાઈનર સાથે ચાલુ કરી ,તેનો રીસ્પોન્સ પણ ડિઝાઈનર સ્ટોર્સમાંથી જ સરસ મળવા લાગ્યો . તેનું કારણ તે ડ્રેસીસમાં પણ આખરી ટચ હર્ષાનો જ રહેતો.Carole પણ મને કોન્ટ્રાક્ટ કરવામાં,અકાઉન્ટસમાં ખૂબ મદદ કરતી હતી .તે વધુને વધુ સમય મારી સાથે ગાળવા પ્રયત્ન કરતી.કેટલીય રાતોની રાતો મને કામમાં મદદ કરાવવાં ફેક્ટરીમાં રોકાતી. વ્યાજનાં ભારણમાં તૂટતો અને પૈસાની તૂટમાં પણ આ મોટા ઓર્ડર થકી બહાર નીકળી જ જવાશે તેવી આશાએ હું દિવસરાત કામ કરતો રહ્યો.હર્ષા પણ ખૂબ મહેનત કરી રહી હતી.
એક દિવસ કોફી બ્રેકમાં મિસ.ટ્રીશીયાને હર્ષાએ ત્રણ ચાર વાર બોલાવી પણ અમેરિકાનાં રિવાજ મુજબ ટ્રીશીયા તો કોફી બ્રેક પૂરો કરીને જ આવી. હું બહારથી પાછો ફેક્ટરીમાં દાખલ થતો હતો અને મેં ટ્રીશીયાને બહાર નીકળતી જોઈ. પાર વગરનું કામ હતું અને આમ પેર્ટનમેકર ટ્રીશીયા ક્યાં બહાર જાય છે? હું વિચારમાં પડી ગયો! મેં તેને પૂછ્યું,” ટ્રીશીયા ક્યાં જાય છે?”તો એણે કહ્યું,”હું તો જોબ છોડીને જાઉં છું” મેં તેને બહુ સમજાવી પણ તે માની નહીં. હું દોડીને હર્ષા પાસે ગયો ,તો એણે ગુસ્સામાં કહ્યું,”જવા દે ,એને ,હું છું ને! મને બધું આવડે છે. હું કરીશ બધું.”આટલા મોટા અને નામી કંપનીનાં ઓર્ડર માટે હું આવું રીસ્ક લેવા નહોતો માંગતો.હર્ષાનું કામ માત્ર અને માત્ર ડિઝાઇનીંગનું હતું .ડ્રેસનાં ફીટીંગ તો પેર્ટનમેકર જ કરી શકે.પણ હર્ષાની એની સાથે શું બોલાચાલી થઈ ? તે તો તે બંને જાણે! મેં તો ટ્રીશીયાને પાછી બોલાવવાં ખૂબ પ્રયત્ન કર્યો ,તેનાં ઘેર પણ બોલાવવા અને મનાવવા ગયેા પણ તે એકની બે ન થઈ. હર્ષાએ ઓર્ડરો પોતે જ પેર્ટનમેકરનું કામ સંભાળી ,બધાં ટાઈમ પ્રમાણે ખૂબ મહેનત કરી મોકલી દીધાં.હવે હું,હર્ષા,Carole ,ભાઈ,બહેન,રમણભાઈ બધાં ખૂબ ખુશ હતાં અને……પછી જે થયું તે મારા જીવનનો ઈતિહાસ બની ગયો…..
