હળવે થી હૈયાને હલકું કરો..-૨૪

મેં ઉગતા આકાશને માણ્યો છે પણ આ આથમતો સુરજ અને હું એકલો, મારા ભીડાયેલા હોઠ અને મારી ઝાંખી પડેલી આંખો જિંદગીના અનેક દ્રશ્યો મારી સમક્ષ ચોખ્ખા દેખાડે છે.કોઈના વગર જીવન આટલું એકલું લાગે એનો અહેસાસ મને હવે તારી ગેરહાજરીમાં થાય છે.

હું એકલો પાનખરના વૃક્ષ જેવો અને ત્યારે અનુભવું છું હું ખાલીપણું, હું પાનખરનું વૃક્ષ છું એ વાત ની સભાનતા મને છે.હવે હું માણસ નહિ જાણે મેડીકલ રીપોર્ટ, શરીર પણ સાથ નથી આપતું. એક્સરે થઇ ગયો છું.જેટલું છે એટલું લોહી બ્લડ ટેસ્ટ લઇ જાય છે.કાર્ડિયોગ્રામ ,ઇકોટેસ્ટ,ડૉ.ની વિઝીટ આવી હડીયાપટ્ટી એક માળેથી બીજે માળે, આ રીપોર્ટ અને ફાઈલને ગોઠવવાના, ડૉ.ના પ્રિસ્ક્રિપ્શન્સ બદલાતા જાય, બદલાતા જાય અને હું એનો એજ. બધું સાચવવાનું,..માણસ મટીને જાણે મેડીકલ ફાઈલ.તું હોત તો વાત પણ કરત હવે હું એકલો માત્ર તો જીવવાના વલખા કેમ ?મેં જીવન જીવી લીધું છે ખુબ સરસ.

હું મૌનની કોઈ અજાણી ક્ષિતિજને સ્પર્શવાનો પ્રયત્ન કરું છું પણ એકલા એકલા પણ તારી જ સાથે વાતો કરતો હોઉં તેવું લાગે છે.હું પાનખરનું વૃક્ષ છું એ સત્યને હું છુપાવતો નથી મારી જાતને છેતરીને હવે શું ફાયદો થવાનો ?મને મારી દીકરી હૈયા ધારણ આપે છે પણ સાચું કહ્યું હવે મારી ડાળને ફૂલ-પાંદડા ફૂટશે એવી કોઈ વ્યર્થ આશા અને પ્રતીક્ષા તો હું પણ નથી કરતો તો મને શા માટે લીલાછમ પાંદડા પહેરવાનો આગ્રહ રાખો છો.સ્ટફ કેરેલા પંખી ફરી ઉડતા નથી! હું જે છું તે ઠીક છું.

આમ પણ માણસને ઉપકારવશ જીવવું ક્યાં ગમે છે ?કોઈનો ઉપકાર ધિક્કાર કેળવે એ પહેલા ખંખેરી નાખવું છે બધું! જેથી આકાશમાં નવો સૂર્યોદય જોઈ શકું.હું તારા ફોટા સામે જોઇને આડીઅવળી, સવળીઅવળી વાતો કરીને આસપાસના વાતાવરણને અને અંદર -બહારના વિશ્વને સમજવાનો પ્રયત્ન કરું છું.તને ખબર છે હવે હું પુસ્તક વાંચતો હોઉં એમ તેમ મારી પોતાની જિંદગીને વાંચી શકું છું હવે મને જીંદગીમાં મળેલી,માણેલી દરેક ક્ષણ દેખાય છે.મને હવે આ વૃક્ષો, પહાડો,ટોળાનો ઘોંઘાટ,પર્વતનું મૌન બધું જ ગમે છે.હવે છોડવાનું છે ત્યારે એ બધું જ વ્હાલું લાગે છે. બધા જ સારા છે. અને બધા થકી હું છું એ વાતની મને ખાતરી થઇ ગઈ છે.વૃક્ષને ખાલીપાણાનો અહેસાસ અને આનંદ હવે છે.હવે હું એકાંતને માણતા જીવનને ઝાંખી આંખે પણ સ્પષ્ટ જોઈ શકું છું.જીવન પીધા પછી ખાલી ગ્લાસ તરફ જોવું મને ગમે છે.કારણ એ ખાલીપણામાં મારી તૃપ્તિનો અહેસાસ છે.loniness અને solitude વચ્ચે આજ ભેદ છે.જલકમલવતત થઇ જીવનના સૌદર્યને માણવાનું.

જે માણસ મરણથી નાસભાગ કરે છે તે મરણ પહેલાજ મરી જાય છે.સત્ય તો આપણે આપણી મેળે જ પામવું જોઈએ.સમયનો સ્વભાવ સરવાનો છે.નદી પાસે વહેવા માટે નકશો હોતો નથી એ બસ આપમેળે વહે છે અને ત્યારે આનંદના પુષ્પો ફૂટે છે. ફૂલો પોતાની ફોરમ વહેતી કરે છે અને એની ફોરમને હવા પાલખીમાં બેસાડી દુર દુર સુધી લઇ જાય છે. દરેક પાસે પોતાની શક્તિ છે જેમાં કોઈ ગર્વ ન હોય અને કોઈ કારણ પણ નહિ અને છતાંય દરેક ક્ષણમાં એક આનંદ હોય એને ઈશ્વરની લીલા કહેવાય.
હૈયાને પણ હળવું કરવા કયાં કારણની જરૂર છે?

 

પ્રજ્ઞા દાદભાવાળા

મિત્રો  વાસ્તવિકતાને સ્વીકારવી એ નમ્રતા અને પરિપક્વતાની નિશાની છે.પણ હા હૈયાને કોઈ પાસે ઠાલવવાથી હૈયું જરૂર હળવું થાય છે તમારી પાસે પણ કોઈ વાર્તા કે વાત હોય તો લખી મોકલશો.

હળવેથી હૈયાને હલકું કરો-૨૩

હું જાણું છું હળવેથી હૈયાને હલકું કરતા ઘણો ભાર હળવો થાય છે.તે દિવસે તો હું રોઈ પણ નહોતો શક્યો.

આમ તો એક પણ ગુનાને જાતો ન કરે એને ન્યાયાધીશ કહેવાય,મારી ન્માયાયાધીશ ની કારકિર્દીમાં મારી પાસે જાત જાતના મુકદમા આવે અને તેની વિગતો ચકાસી, સાબિતીઓ અને સાક્ષીઓને તરાસી હું ન્યાય આપું. મારું એ ધ્યેય કે લોકોને યોગ્ય અને સાચો ન્યાય મળે અને આજે હું પાછળ નજર નાખું છું ત્યારે તે વાતનો સંતોષ છે કે ભાગ્યે જ કોઈને અન્યાય થયો હશે.

મારા પરિવારમાં મારી મા, પત્ની અને બે બાળક. કહેવાય સુખી ઘરસંસાર પણ અંદરની વેદના કોને કહેવાય?

સાસુ-વહુના સંબંધો માટે જમાનાઓથી જે સાંભળીએ છીએ તે મેં મારા જીવનમાં પ્રત્યક્ષ અનુભવ્યું છે. મા તેના લગ્ન બાદ ગામડેથી શહેરમાં આવી. ભણતર ખાસ નહીં એટલે સાસુ તરીકેનું તેનું વર્તન સમજી શકાય પણ મારી પત્ની એક ગ્રેજ્યુએટ હોવા છતાં અને સમજદાર હોવા છતાં પણ તેને માટે આ સાસુગીરી અસહ્ય બની હતી. બીજી બાજુ માને પણ કશું કહેવાય નહીં. રોજરોજની આ રામાયણે હવે મારા દીકરાઓ ઉપર પણ અસર કરી અને તેઓ પણ તેમની દાદીની અવગણના કરતાં થઇ ગયા. તેઓ હવે નાના ન હતાં અને કોલેજમાં જતાં હતા એટલે બહુ વિચારને અંતે મારે કઠિન નિર્ણય લેવો પડ્યો અને માને વૃદ્ધાશ્રમમાં મુકવાની વ્યવસ્થા કરી.

વૃદ્ધાશ્રમના ચોકીદાર સાથે મિત્રતા કરી અને મારી માનો ખયાલ રાખવા ભલામણ કરી. તે માટે તેને દર મહિને હું જુદા પૈસા આપીશ તેમ પણ કહ્યું. એક ન્યાયાધીશ જે લાંચરુશ્વતની વિરુદ્ધ હતો તેને સંજોગેને આધીન આવું કામ કરવું પડ્યું. વાહ નિયતિ!

બીજે દિવસે હું માને મળવા ગયો ત્યારે ચોકીદારને પણ મળ્યો. મને કહે કે સાહેબ, આપ તો એક ન્યાયાધીશ છો. આપ તો કોઈ પણ કેસમાં ન્યાય કરતાં પહેલા સાબિતીઓ અને સાક્ષીઓને ધ્યાનમાં રાખી ન્યાય કરો છો અને તમે ન્યાયપ્રિય છો. તો તમારી માના કેસમાં બધી સાબિતી અને માહિતી વિરુદ્ધ જઈ કેમ આવો નિર્ણય લીધો? તમે અન્યોના કેસમાં ન્યાય કેવી રીતે કરી શકશો?

આ સાંભળી હું ચોક્યો. મારા વિષેની આ બધી માહિતી ક્યાંથી મળીના જવાબમાં તેણે કહ્યું કે તમારી મા પાસેથી જ આ બધી માહિતી મળી. મને તે જાણી બહુ દુ:ખ થયું અને તમને મારું મન જણાવવાની ગુસ્તાખી કરી.

કોઈ જવાબ આપવાની મારામાં ક્ષમતા નથી એમ માની હું ઘરે ગયો પણ તે રાતે અને બીજી રાતે પણ મને ઊંઘ ન આવી. જમવાનું પણ બંધ કર્યું અને ન તો મારા રૂમની બહાર ન આવ્યો ન કોર્ટમાં ગયો. પત્નીના ધ્યાનમાં આ બધું આવ્યું અને સવાલ કર્યો કે શું કોઈ કેસ બાબત ચિંતા છે? હા, એટલો જ જવાબ આપ્યો કારણ આ કેસ મારો જ હતો અને તેમાં ગુનેગાર તો હું જાતે જ હતો તે તેને કેમ કહેવાય?

બે દિવસના મનોમંથન બાદ હું એક નિર્ણય પર પહોંચ્યો અને રૂંમની બહાર આવ્યો ત્યારે જમવાના ટેબલ પર પત્ની અને દીકરાઓ મારી રાહ જોતા બેઠા હતાં. કશું બોલ્યા વગર મેં એક કવર મારી પત્નીને આપ્યું અને બંને દીકરાઓને અલગ અલગ કવર આપ્યાં. પત્નીએ કવર ખોલ્યું તો તેમાં અમારા છૂટાછેડાનાં કાગળ હતાં. આ વાંચી તે ખુરશીમાં ફસડાઈ ગઈ.

જ્યારે દીકરાઓએ કવર ખોલ્યા ત્યારે તેમાં મારી જાયદાદનું ગીફ્ટડીડ હતું જેમાં બંનેને સરખે ભાગે મળે તેવી વ્યવસ્થા હતી.હવે તેઓનો આશ્ચર્યચકિત થવાનો વારો હતો. મને પૂછ્યું કે આમ કેમ? મેં જવાબ આપ્યો કે હું મારી માને અજાણ્યા લોકો વચ્ચે છોડી આવ્યો અને તમે સૌ કારણ પૂછો છો? તમે ત્રણેય જણ ક્યારેય મા સાથે સીધી વાત કે વ્યહવાર કરતાં ન હતાં તે મારી જાણ બહાર ન હતું પણ હું લાચાર હતો.મારી મા માટે આ બધું દિવસે દિવસે અસહ્ય થતું ગયું એટલે રોજ હું કોર્ટમાંથી ઘરે આવતો ત્યારે મારી મા મારી આગળ રડતી અને કહેતી મને વૃદ્ધાશ્રમમાં મૂકી આવ. મારી પાસે બીજો કોઈ રસ્તો ન હતો એટલે ના છૂટકે મારે તેને વૃદ્ધાશ્રમમાં મૂકી આવવી પડી. પણ ત્યાંના ચોકીદારે મને જે કહ્યું તેનાથી મારી આંખ ખુલી ગઈ.

હું, જે શહેરનો નામાંકિત જજ અને મને લોકો માનની નજરે જુએ, તેની માની આ હાલત? જે માએ મને જજ બનાવવા પેટે પાટા બાંધી મને ભણવા પ્રોત્સાહન આપ્યું તેની સાથે હું કેવું વર્તન કરી બેઠો. બીજા માટે ફેસલો કરનાર વ્યક્તિ આજે ખુદ હારી ગઈ. મેં જે કહેવાતો ગુનો કર્યો છે તે કદાચ કાનૂનની દ્રષ્ટિએ હું નિર્દોષ સાબિત થાઉં પણ ઉપરવાળાની કોર્ટમાં હું તો ગુનેગાર જ રહેવાનો. એટલે બે દિવસના મંથન બાદ મેં આ નિર્ણય તમારા સર્વે માટે લીધો છે. હવે મારા પાપના પ્રાયશ્ચિત માટે એક જ રસ્તો છે અને તે છે બધું છોડી હું મારી મા પાસે રહું જેથી તેની પાછલી જિંદગીમાં તેની સંભાળ લઇ શકું. બસ તમે અમારા બે માટે વૃદ્ધાશ્રમ રહેવા આર્થિક વ્યવસ્થા કરશો તેમ માનું છું.     

પછી મારાથી બોલ્યા વગર ન રહેવાયું એટલે મારી પત્નીને કહ્યું કે તું પણ એક મા છે. જેમ તેં મારી માને વૃદ્ધાશ્રમમાં મુકવાની જીદ કરી હતી તેમ એક દિવસ તારા દીકરાઓ પણ તેવું પગલું ભરતાં અચકાશે નહીં અને ત્યારે તને મારી વાતનો સાચો અર્થ સમજાશે. 

આટલું કહી હું મારી મા આગળ વૃદ્ધાશ્રમ પહોંચ્યો. આટલી મોડી રાતે મને જોઈ ચોકીદાર પણ ચમક્યો અને પૂછ્યું કે આમ અચાનક આટલી મોડી રાતે? મેં તેને કહ્યું મને મારી મા પાસે લઇ જા. તે  મને તેની રૂમમાં લઇ ગયો અને જોયું તો મા પોતાની છાતી સરસી પૂરા પરિવારની તસ્વીરને વળગીને સૂતી હતી. તેના ગાલો પર સુકાયેલા આંસુ જોઈ મારું હૃદય હચમચી ગયું.

તે જ વખતે આશ્રમના સંચાલક પણ આવી ગયા કારણ ચોકીદારે તેમને મારા આવ્યાની જાણ કરી હતી. મારા ધ્યાનમાં આવ્યું કે મારી પત્ની અને દીકરાઓ પણ માની રૂમમાં આવી ગયા હતાં. મેં પૂછ્યું કે તમે કેમ આવ્યા તો જવાબમાં પત્ની બોલી કે અમને અમારી ભૂલનો અહેસાસ થઇ ગયો છે અને તેનો પસ્તાવો પણ છે. પછી તેમણે સંચાલકને કહ્યું કે અમને અમારી માને ઘરે લઇ જવા દો.

સંચાલકે કહ્યું કે અમે તમને તમારી સાસુ પાછી ન સોંપી શકીએ, કદાચ ઘરે લઇ જઈ તમે તેની સાથે ગેરવર્તન કરો તો? મારી પત્ની બોલી કે નાં સાહેબ, અમે તેનું જીવન છીનવવાનું નહીં પણ નવું જીવન આપવાનું વિચારીને આવ્યા છીએ.

આ બધી ધમાલમાં આશ્રમના અન્ય વૃદ્ધજનો પણ જાગી ગયા હતાં અને માની રૂમ બહાર ભેગા થયા હતાં. બધી વાતો સાંભળી તેમની આંખોમાં પણ હર્ષાશ્રુ વહેવા લાગ્યા.

નિરંજન મહેતા  

મિત્રો ભૂલનો અહેસાસ થવો અને ભૂલ સ્વીકારવાથી ભૂલ જાય …સ્વીકારવી, એ નમ્રતા અને પરિપક્વતાની નિશાની છે.પણ હા હૈયાને કોઈ પાસે ઠાલવવાથી હૈયું જરૂર હળવું થાય છે તમારી પાસે પણ કોઈ વાર્તા કે વાત હોય તો લખી મોકલશો

હળવેથી હૈયાને હલકું કરો – ૨૨

હવે હું સવારે જાગું ત્યારે એકલી જ હોઉં છું. હું આ ભ્રમણાને ભાંગવાં મારાં ઓશીકાને બાથમાં લઈ હવે હું હૂંફ મેળવું છું અને મનને થોડીક ક્ષણ માટે સહવાસનો સંતોષ થાય છે. ડબલ બેડમાં એકલી છું એ અહેસાસ મને થાય તે પહેલાં હું ઊઠી અરીસા સામે મારી જાતને ‘ગુડ મોર્નીગ’ કહી સ્મિત આપું છુ. મારી જાતે બે કપ ચા બનાવી કીટલીમાંથી કપમાં રેડું છું. મારાં ડાઈનીંગ ટેબલની બીજી ખાલી ખુરશી મને કશુક યાદ કરાવે છે. ચા પીતાં વિચાર આવે છે કે ઇન્ડિયામાં બધા કપ-રકાબીમાં જ ચા પીવે છે. કપ-રકાબી કેટલાં ખુશનસીબ છે! બંને હમેશા સાથે જ હોય છે. અને અમેરિકામાં કપ કે મગ બસ એકલા, રકાબીને કપનો કાયમી સંગાથ હવે અહી આવ્યાં પછી નથી.

 

દિવસ આખો મારાં કામમાં, ફોનમાં તો ક્યારેક વસ્તુની ગોઠવણીમાં પસાર થઈ જાય છે. ફરી કોફી પીતાં વિચાર આવે છે કે, મગ એકલો કેમ? શું બધા આ એકલા મગને આશ્વાસન આપતાં હશે? કે એ પણ મારી જેમ એમના શબ્દોને સાચા માની સ્વીકારી લે છે.

 

મારી પાસે ઘર, નોકરી, મિત્રો, પ્રતિષ્ઠા બધું છે. અગવડ નથી, માટે સગવડ છે, માટે સુખ છે એવું બધા માને છે. બેડરૂમમાં એસી છે પણ એ કૉલનવોટરનું પોતું મૂકતો હાથ નથી. હું મારા હાઉસમાં, બારણામાં, ફર્નીચરમાં શોધ્યા કરું છું મારા ઊખડી ગયેલાં સંસારને, એ લીલાછમ પરિવારને!

 

મને સ્મૃતિને ઉખેડવામાં રસ નથી છતાં લીલાછમ પાનને જોતાં યાદ આવી જાય છે. અને ખરતાં ઝાડની  જેમ હું બધું ખંખેરી ફરી કામે વળગું છું. હું હવે બાવરી કે બેબાકળી થતી નથી. મને ગઈકાલની નનામીને ઊંચકીને ફરવામાં જરાય રસ નથી. બધું સરસ છે પણ હજી તરસ છે. ભગવાને માત્ર એક જ લિંગ કેમ ન સ્થાપ્યું? તો પુરુષની જરૂર જ ન પડતે? બધી જ સ્ત્રીઓ ને આનંદ આનંદ… 

 

પણ ના, તો એ ભારેખમ બાહુ અને તેનો સ્પર્શ કેવી રીતે મળે? હું અંધકારમાં ખોવાઈ ગઈ હોઉં અને તું  પ્રગટે છે અચાનક! હું ઈચ્છું કે ન ઈચ્છુ પણ દેખાય છે આપોઆપ. તારો મૌન ચહેરો મને પ્રકાશ આપે છે અને આપણા એ આલિંગનો પ્રગટ થાય છે. આપણી લગ્નતિથિ, એ મુલાકાતો, એ છુપું છાનું મળવું અને  ભાગવું અને સમાજના વિરોધ સાથે પરણવું. તારી આંગળીઓનો એ સ્પર્શ અને હૃદયમાં ઊછળેલું  ઘૂંઘવાતું મોજું ફરી વળે છે અને આજે પણ હું આખીને આખી ભીંજાઈ જાઉં છું.

 

હવે તું મારી સાથે નથી ત્યારે કેમ આવું થાય છે? શું ખોટાં હતાં સાથે હતાં ત્યારે… ઝગડતાં, મનાવતાં, વ્હાલ કરતાં.. તો શું થયું? તે મને તે દિવસે વધુ મનાવી હોત તો કદાચ આવું ન થતે. આ વકીલો પણ ખરા છે, કોઈનું ઘર ભાંગીને શું કમાતા હશે ? આપણે લગોલગ છીએ પણ તોય અલગ ! 

મારે હોઠોનું ચુંબન વરસાવવું છે. મારે કોઈના હાથ મારી આસપાસ વીંટાળવા છે. કોઈની ખૂબ પાસે આવી આશ્લેષમાં અને આલિંગનમાં ખોવાઈ જવું છે. મારે ઉકેલવી છે પતિ-પત્ની ને સ્ત્રીપુરુષની ભાષા. મારે ગભરાઈને સમાઈ જવું છે. મારી સાથે કોઈ હોવું જોઈએ એ વિચારથી આ અજંપો, આ અકળામણનો ભુક્કો થાય. હું શક્યતાની તલાસમાં તારી જગ્યાએ બીજાને શોધું છું. ઓહ!…. કોઈ નથી મળતું, કેમ? 

 

આમ, નિર્ભય ને મુક્ત થવામાં શું મળ્યું? ક્યારેક કારણ સાથે અને કારણ વિના અપરાધ ભાવથી પીડાઉં છું. હવે અજંપો મને ગૂંગળાવે છે. ક્યારેક વિચારો મને ખણે છે, ખોતરે છે. હું પ્રેમ અને ધિક્કારની વચ્ચે ખોરવાઈ જાઉં છું અને થાય છે તન મન સાથે જીવનનું જતન કેમ ન થયું? મેં તને છોડી દીધો છે તેવો અભિનય હવે હું નહિ કરી શકું. આજ નરી વાસ્તવિકતા છે જે હું આજે સ્વીકારું છું કે તું હતો અને હજી પણ મારા જીવનમાં છે.

 

— પ્રજ્ઞા દાદભાવાળા

 

 

હળવેથી હૈયાને હલકું કરો – ૨૧

આજે કમ્પ્યુટર, ઇન્ટરનેટ, સ્કેનર, પેન ડ્રાઈવ, સ્કાય ડ્રાઈવ, કલાઉડ અને બ્લૂ ટૂથ જેવાં અનેક સાધનો અને ટેકનીક ધરાવતાં ડિજીટલ યુગમાં ઇપુસ્તકો, ઇસામયિકો અને ઇપુસ્તકાલયો અસ્તિત્વમાં છે. ત્યારે મને મારી જિંદગીનો એક પ્રસંગ યાદ આવે છે. પુસ્તકો ન હોત તો શું થાત એની ગંભીરતા મને એ વખતે સમજાઈ હતી.

ત્યારે હું ૭માં ધોરણમાં હોઈશ, અમે શાળામાં ચાર ખાસ મિત્રો. રોજ શાળાએ સાથે જવાનું અને સાથે આવવાનું, ચાલતાં આવતાં એટલે ટોળટપ્પા કરતાં અને મજા પણ ખૂબ આવે, ખાસ તો વરસાદનાં દિવસોમાં, રેઈનકોટ અને છત્રી હોવા છતાં, સાથે પલળવાનો ખૂબ આનંદ આવતો. મને આજે પણ યાદ છે કે હું નાની હતી ને જ્યારે પણ વરસાદ શરૂ થાય ત્યારે રેઇનકોટ પહેરીને મારા પપ્પાનો હાથ પકડીને બિલ્ડિંગની નીચે વરસાદમાં રમવાં જતી રહેતી. મને વરસાદના છાંટાનો સ્પર્શ ખૂબ જ ગમે છે. નાની હતી ત્યારે મારી બંને હથેળીઓને ભેગી કરીને તેમાં વરસાદને પકડવાનો પ્રયત્ન કરતી હતી.

તે દિવસે પણ હું મારા મિત્રો સાથે આમ જ વરસાદને માણી રહી હતી. ત્યારે અચાનક મારી એક મિત્રને શું સુઝ્યું કે એણે એક અળસિયું પકડી મારી ઉપર ફેક્યું અને હું ધ્રુજી ઊઠી! હું બૂમાબૂમ કરતી કૂદકા ભરવા માંડી. મારી બીજી બહેનપણી મારી મદદે આવી અને મારા શરીર પરથી અળસિયાને ફેંકી મને શાંત કરી. પણ હું ડરથી હીબકાં લેતી રહી. બધા મારી એ મિત્ર પર ખીજાયાં પણ એ તો હસતી રહી. એટલે બધાએ એને પકડી અને એની બેગ ખેંચી પાણીમાં તરતી મૂકી દીધી. હવે એ ખીજાઈ. ભાગીને બેગ લીધી પણ બધાં પુસ્તકો પલળી ગયાં. હવે રડવાનો વારો એનો હતો, એ રડતી રડતી ઘરે ભાગી ગઈ. આ પ્રસંગના બે દિવસ પછી ફરી સોમવારે હું શાળા એ જવાં નીકળી ત્યારે એને બોલાવાં ગઈ તો એ ન આવી પણ એનો ભાઈ આવી કહી ગયો હવેથી એ તમારી સાથે નહિ આવે.
અમને કંઈ સમજાયું નહિ પણ ઉપરથી એની બેન બોલી, “તારી મમ્મીને કહેજે મને મળી જાય.” આમ તો એ તેના મમ્મી હતાં પણ મમ્મીને એ બેન કેમ કહે છે તેની મને ખબર નહોતી. હું પૂછું તો કહે, “ઘરમાં એને બધા બહેન કહે છે એટલે હું પણ બહેન જ કહું છું.”
ખેર ! આ વાત કરતાં મહત્વની વાત એ હતી કે હું મમ્મી સાથે એમને મળવાં ગઈ ત્યારે વાસ્તવિક્તાએ મારી આંખ ખોલી નાખી.

બહેને મારી વાત મારી મમ્મીને કહેતાં કહ્યું, “તમારી છોકરીએ જુઓ શું કર્યું છે, આ છોકરીની બેગને પાણીમાં મૂકી બધાં પુસ્તકો ખરાબ કરી નાખ્યાં હવે એ ભણશે કેવી રીતે? સાચે જ એનાં બધાં પુસ્તકો ખરાબ થઇ ગયાં હતાં. નોટબુકમાં સહી ફેલાઈ જતાં લખાણ ભૂંસાઈ ગયું હતું અને પાઠ્યપુસ્તકો ભીનાં થતાં ફાટી ગયાં હતાં. ત્યારે મમ્મીએ એમની માફી માંગતાં કહ્યું, “બાળકો મસ્તીમાં શું કરે છે એની એમને ખબર હોત તો આવું કદાચ ના થાત. તમે કહો તો બીજા પુસ્તકો લાવી આપું.” પણ બહેન વધારે ખીજાયાં અને બોલ્યાં, “અમે ભીખ નથી માંગતાં પણ તમારી છોકરીને સારા સંસ્કાર આપો.” પછી તેમણે જે વાત કરી તેનાથી મારી મમ્મીએ પણ શરમ અનુભવી. “આ છોકરી મારી દીકરી નથી કે નથી મારી બહેન પણ એનાં માબાપનાં મૃત્યુ પછી એ અનાથ થઈ ગઈ હતી ત્યારથી મેં એને ઉછેરી છે. આ એક રૂમ રસોડામાં અમે બાર જણ રહીએ છીએ. હું બાળકોના વર્ગો લઈ ભણાવી ઘરના બે છેડા ભેગા કરું છું પણ આ રીતે પુસ્તકો ફાટી જાય તો એનું ભણતર રોળાઈ જશે. હવે એ આ વર્ષ કેવી રીતે પૂરું કરશે? પુસ્તકોનું મહત્વ તમારી દીકરીને ક્યારે સમજાશે?”

આટલાં વર્ષે હૈયાની વાત કરતાં શરમ અનુભવું છું. મારે લીધે એક છોકરીનું ભણતર અટકી ગયું હોત તો?શું હું મારી જાતને માફ કરી શકત? મસ્તીનું પરિણામ આવું પણ આવી શકે તેની મને કલ્પના પણ ન હતી. તે દિવસે મારી મમ્મીએ બીજાં પુસ્તકો એને લઈ આપ્યાં અને સ્કુલ માટે ભણવાની ફી પણ આપી. પણ આ બધું અમારી ભૂલ ઢાંકવા માટે નહિ પરંતુ મને મારી ભૂલનો અહેસાસ થાય તે માટે અને ભૂલનો હું સ્વીકાર કરું તે માટે તેમણે મને પાઠ ભણાવ્યો.

ભૂલનો સ્વીકાર કરવાથી કેટલું હળવું થવાય છે તેનો અહેસાસ મને આજે પણ છે.

મિત્રો, તમને પણ જિંદગીનો કોઈ પ્રસંગ યાદ આવે અને તેની વાતો કરી દિલને હળવું કરવું હોય તો હળવેથી તમારાં હૈયાની વાત અહીં મોકલજો. કદાચ તમારી વાત કોઈને દિશા દેખાડી જાય તો કહેવાય નહિ. આમ પણ સરળતા, સહજતા અને સ્વીકાર જિંદગીનાં ત્રણ સુત્રો યાદ રાખી વહેંચવાં જેવાં છે.

હળવેથી હૈયાને હલકું કરો -૨૦

અનુભૂતિનું અત્તર- ૩

આયુષ

વસંતઋતુના આગમન સાથે પ્રકૃતિ સોળે શણગાર સજી મહોરી ઉઠેલી .  કોલેજના બીજા વર્ષમાં અભ્યાસ કરતી , યૌવનના ઉંબરે દસ્તક દેતી હું એટલે કે પ્રકૃતિ , પર્વતમાંથી નીકળતી ઉછળકૂદ કરતી નદી સમાન અને મારી મનોસ્થિતિ પણ કોઈ રંગબેરંગી પતંગિયા સમ. મારું સુખી કુટુંબ ને લાડકોડમાં ઉછેર.  વેદનું   કુટુંબ  અમારા માટે વર્ષોથી પરિચિત. વેદ જોતા જ ગમી જાય એવો ફૂટડો જુવાન. અભ્યાસ પૂરો કરી ફેમિલી બિઝનેસમાં ગોઠવાઈ ગયેલ. તેમના તરફથી મારા માટે માગું આવ્યું અને બંને પક્ષે બધું જ યોગ્ય. ના પાડવા માટે કોઈ કારણ નહીં . મુલાકાતો ગોઠવાઈ ને ગોળધાણા પણ ખવાઈ ગયા. એવું નક્કી થયું કે  મારો અભ્યાસ પૂરો થાય પછી લગ્ન કરવા. બસ, પછી તો યુવાનીનો થનગનાટ અને અમે તો માનો કે આકાશમાં જ ઉડવા લાગ્યા. અમે રંગીન કલ્પનાની દુનિયામાં ખોવાઈ જતાં. એવો એક પણ દિવસ ન હોય જ્યારે અમે એકમેકને મળ્યા ન હોઈએ. અમને જોઇને લોકો કહેતા પણ ખરા કે આને કોઈની નજર ના લાગે. દિવસો…મહિનાઓ…વર્ષો વીત્યાં .. મારો અભ્યાસ પૂર્ણ થયો , મને બેંકમાં જોબ મળી અને અમે લગ્નબંધનમાં જોડાઈ ગયા.
            માતા-પિતા સમ સાસુ-સસરા, પાણી માંગો ત્યાં દૂધ હાજર થાય એવું સંપન્ન કુટુંબ, આંખોના ઈશારામાં મારી વાત સમજી જાય એવો મારો પ્રેમાળ વાલમ.સુખમાં વધારો કરવા આવી ગયા અમારા બે બાળકો- મારી જ નાની આવૃત્તિ સમી રૂપકડી દીકરી ઝંખના અને વેદની નાની આવૃત્તિ સમો અમારો રાજકુમાર આયુષ. સમય પાણીના રેલાની માફક કોઈ આફત કે અવરોધ વગર વહી રહ્યો હતો.
             આયુષનો પ્રથમ જન્મદિવસ જરા ધામધૂમથી ઉજવવાનું નક્કી કર્યું. અમે બંનેએ સાથે મળી બધું પ્લાનિંગ કર્યું. હોંશથી તૈયારીઓ કરી. ને એ દિવસ આવી ગયો. એ દિવસ નહિ પણ હતી કાળરાત્રિ. મારા પર તો જાણે આભ તુટી પડ્યું. સવારનું કામ આટોપી લીધું છતાં આજે વેદ કેમ ના ઉઠ્યો માટે તેને જગાડવા ગઈ તો તેનું શરીર ઠંડું લાગ્યું . તેને જગાડવા પહેલા તો બૂમ પાડી પછી ઢંઢોળ્યો પણ કોઈ જવાબ નહિ . કશુંક ન બનવાનું બની ગયું હોય તેવી ભીતિ લાગી . હ્રુદયનો ચિત્કાર ચીસ બની ગળામાં જ સમાઈ ગયો. હું અવાક બની ગઈ.ડોકટરે કહ્યું કે હૃદયરોગના હુમલામાં વેદ પરલોક સિધાવી ગયો છે. જન્મોજન્મ સાથે રહેવાના વાદા કરીને વેદ 32 વર્ષની વયે મને આ જગતના મહાસાગરમાં મધદરિયે મૂકી ચાલી ગયો. મારી તો પૂરી દુનિયા લૂંટાઈ ગઈ. મારું પૂરું અસ્તિત્વ કાચના ટુકડાની માફક વિખેરાઈ ગયું. હું સાનભાન ગુમાવી એક જીવંત લાશ બની ગઈ.
                મારા દાદી એમ કહેતા કે “દુઃખનું ઓસડ દહાડા”. પણ આ દુઃખ એવું હતું જેનો કારમો ઘા કેમે કરીને ભરાય એવો ન હતો. આંખના આંસુ સુકાતા ન હતા. આંસુના પડળ સાથે હવે મને નજરે પડ્યું વૃદ્ધ માતાપિતાનું એ દુઃખ, જેમણે પોતાની એકનો એક લાડકવાયો ગુમાવ્યો હતો. હું જોઈ શકી 3 વર્ષની ઝંખના અને 1 વર્ષના આયુષની આંખોના પ્રશ્નો અને મુંઝવણ કે કિલ્લોલ કરતું ઘરનું વાતાવરણ અચાનક કેમ બદલાઈ ગયું. મારા માતાપિતાએ મને તેમના ઘેર લઈ જવા કહ્યું. પણ મને લાગ્યું કે  જીવનમાં અત્યાર સુધી વાંચેલું અને મેળવેલું તમામ જ્ઞાન આચરણમાં મૂકવાનો સમય હવે આવી ગયો છે. તે રાત આંખનું મટકું પણ માર્યા વગર મેં ભવિષ્યની રૂપરેખા આલેખી. પોતાની જાતને સંતુષ્ટ કરવાથી ખુશી નથી મળતી. ખુશી મળે છે યોગ્ય હેતુ માટે પ્રતિબદ્ધતાથી. મારા હ્રુદય પર પથ્થર મૂકી મેં નિર્ણય લઈ લીધો.  મારા સાસુ-સસરાને મેં જણાવ્યું કે હું અહી તમારી સાથે જ રહીશ. હવે હું તમારો દીકરો, તમારી વૃદ્ધાવસ્થાની લાકડી બનીશ. હું જ બંને બાળકોના માતાપિતા બનીશ. ખબર નહિ મેં ક્યાંથી આટલી હિંમત સમેટી પણ મારું જીવન એક અર્થસભર હેતુ માટે સમર્પિત કર્યું. મારો અંતરનો ખાલીપો, વલવલાટ છુપાવી સામાન્ય જીદંગી તરફ ડગ માંડ્યા.
          સમય વહેતો રહ્યો. હું પણ આખરે તો એક માનવી ને. ભલે બહાર ન બતાવું પણ ક્યારેક હું થાકી જતી, હારી જતી. સદાય હસતો ચેહરો હંમેશા ચિંતાની લકિરોથી નિસ્તેજ લાગવા માંડ્યો. બેંકમાં મારી કેશિયરની કેબિનમાં હું ચૂપચાપ મારું કામ કરતી રહું તો ક્યારેક અતીતમાં ખોવાઈ જાઉં. મારા સહકર્મીઓની  સહાનુભૂતિ હંમેશા મારી સાથે હતી. છતાં મારી બાજુની કેબિનમાં બેસતો ઈશાન  મને ખૂબ સપોર્ટ કરે. આમ તો એ સ્વભાવે ધીર ગંભીર પણ ખૂબ સહૃદયી. મારે એકલા હાથે બંને બાળકો અને સાસુ-સસરાની જવાબદારી સંભાળવાની . ક્યારેક બેંકમાં વધુ કામ હોય તો ક્યારેક બાળકોની શાળાએ જવાનું હોય તો ક્યારેક વૃદ્ધ સાસુ-સસરાની ડોક્ટરની એપોઇન્ટમેંટ હોય.  મારી મદદ માટે મેં પૂછ્યું ન હોય છતાં મારી જરૂરતના સમયે ઈશાન એ રીતે મદદ કરે કે મને ખબર પણ ન પડે. આમ મારી મુશ્કેલીના સમયમાં એક દિવાલ બનીને ઊભો રહેતો ઈશાન અને હું ખૂબ સારા મિત્રો બની ગયા. પડકારોનો સામનો કરવા એક સાથી મળવાથી મારા ચેહરા પરનું સ્મિત પણ ધીરે ધીરે પાછું આવ્યું. મારું મૌન તેને સમજાઈ જતું ને તેની આંખોના ભાવ હું પારખી લેતી.ઘેર પણ કોઈ ને કોઈ કામ અંગે તેની અવરજવર રહે. ઘરના સૌની સાથે પણ તે આત્મીય બની ગયો.
     એક દિવસ જ્યારે ઈશાન બાળકોને પાર્કમાં ફેરવીને મૂકી ગયો પછી મારા સાસુ સસરા એ પૂછ્યું કે તમે બંને શા માટે લગ્નથી જોડાઈ નથી જતા? તારું કન્યાદાન અમે કરીશું. આ પહેલાં માતા, પિતા, મિત્રોએ ઘણીવાર મને મુવ ઓન કરવા પૂછેલું અને કાયમ મેં ના પાડેલી. પણ આજે મને વિચાર કરતી કરી દીધી. મેં ઈશાન સાથે વાત કરી. તેને તો આ ક્ષણનો જ ઈન્તેજાર હતો. પણ મારી કેટલીક શરત હતી. આ બે બાળકો જ અમારા બાળકો રહે અને લગ્ન પછી મારે નવું બાળક ન જોઈએ. મારા સાસુ સસરા ની જવાબદારી પણ અમારી રહેશે. ઈશાને મારી બંને વાત સહર્ષ સ્વીકારી લીધી. વેદના માતાપિતાએ મારું કન્યાદાન કરી દીકરીની જેમ મને ઈશાન સાથે વળાવી.
          નવા વાતાવરણમાં ગોઠવાતા અમને થોડો સમય જરૂર લાગ્યો પણ ઈશાનના પ્રેમ અને  સૂઝબૂઝના કારણે તકલીફ ન પડી. બંને બાળકો અભ્યાસમાં વેદ જેવા જ તેજસ્વી હતા. ઝંખના તો બોર્ડમાં પણ નંબર લાવી. વધુ અભ્યાસ માટે તેઓ અમેરિકા ગયા અને ત્યાં જ લગ્ન કરી વસી ગયા. અમે પણ બેંકમાંથી નિવૃતિ થયા ને ક્યારેક ઇન્ડિયા તો ક્યારેક અમેરિકા આવતા જતા.અમે અમેરિકા દીકરા આયુષને ત્યાં હતા ને ઇન્ડિયા જવાનું વિચારતા હતા.આયુષ નો એવો આગ્રહ હતો કે તેના દીકરા રાહીલની 4 થી બર્થડે ઉજવીને જ જઈએ. તેથી અમે રોકાઈ ગયા. રાહીલના બર્થડે માટે સાંજે 150 લોકોની પાર્ટી રાખી હતી. બધા ખૂબ ખુશ હતા. બર્થડેની સવારે રાહીલ કૂદતો કૂદતો ઉઠ્યો. તે અને તેની મમ્મી લજ્જા આયુષને જગાડવા ગયા. ઇતિહાસનું પુનરાવર્તન…લજ્જાની કાળજું કંપાવતી ચીસ… હેબતાઈ ગયેલો રાહીલ…હું દોડી….પણ 34 વર્ષના આયુષના આયુષ્યની દોરી હાથમાંથી સરકી ગઈ….તે પણ પિતાની જેમ અકાળે અમને રડતાં, બિલખતા છોડી અનંતની વાટે ચાલી ગયો….મને સમજ નહોતી પડતી કે હું જાતને સંભાળું, લજ્જાને સાંત્વના આપુ કે રાહીલને  આશ્વાસન…મારી રડીને લાલઘૂમ થયેલી આંખો આકાશમાં તાકીને આ અનુત્તર પ્રશ્નોના જવાબ શોધતી રહી…

રીટા જાની

હળવેથી હૈયાને હલકુ કરો-૧૯

      અમારૂં કુટુંબ એટલે સુખી કુટુંબ. ‘છોટા પરિવાર, સુખી પરિવાર’. કારણ અમે બે અને અમારા બે. તે પણ એક દીકરો અને એક દીકરી એટલે ભયો ભયો. હું પોતે ભણેલી એટલે શિક્ષણનું મહત્વ સમજુ એટલે બંનેને સરખું શિક્ષણ અને સંસ્કાર મળે એની તકેદારી રાખી હતી. તેમાય દીકરી તો વહાલનો દરિયો અને પાછી પારકી થાપણ એટલે તેને લાડ તો લડાવ્યા જ હોય કારણ ઉંમરલાયક થતા ચરક્લી ઉડી જવાની.

       સમય થતા આ ફરજ પણ પૂરી કરી. અમને એક બીજાની હૂંફ અને સથવારો હતો પણ તેના લગ્ન બાદ તેના અન્ય શહેરમાં જવાથી એક ખાલીપો થઈ ગયો, જાણે શરીરનું એક અંગ વિખૂટું પડી ન ગયું હોય? ભલે ગમે તેટલી માનસિક તૈયારી હોય પણ માનું કોમળ હૃદય એમ થોડી સાંત્વના અનુભવે? એક માના જે વિચારો દિકરીના સાસરે ગયા પછી આવે તેવા વિચારોથી હું પણ બાકાત ન હતી. કેટલાય દિવસો સુધી ઉચાટ રહ્યો હતો કે તે સાસરે સુખી હશે? ત્યાં તે નવા વાતાવરણમાં મૂંઝાઈ તો નહી ગઈ હોય ને? બધા સાથે મનમેળ થાય તેવું ઇચ્છવું પણ સ્વાભાવિક હતું મારા માટે. બહારગામ રહેતી હોય તેને વારેઘડીએ ફોન કરવો તે કદાચ ત્યાના લોકોને અજુગતું તો નહી લાગે વિચારી અચકાતી. છતાં બે-ચાર દિવસે તે કરી લેતી અને થોડોક હાશકારો અનુભવતી.

       જ્યારે પણ આવે ત્યારે નિરાત ન હોય. આવી શું અને ગઈ શું એવો ઘાટ ઘડાય. આવી છે તો બે-ચાર દિવસ વધુ રોકાઈ જા એમ કહું તો નનૈયો જેને માટે કોઈને કોઈ કારણ આપી દીધું હોય. વળી તેની સાસુના જાપ જપાતા હોય. હવે તો તે જ તેની મમ્મી. એક રીતે સંતોષ થતો કે તે સાસરે ગોઠવાઈ ગઈ છે અને સુખી છે. તો પણ આટલા વર્ષોનો સાથ એમ થોડો અવગણાય? જો કે આ બધું જોઈ મને ઇતિહાસનું પુનરાવર્તન થયું જણાયું કારણ મેં પણ મારા લગ્ન બાદ મારી મા સાથે પણ આમ જ કર્યું હતું ને? મારી સાસુએ મને વહુ તરીકે નહી પણ દીકરી તરીકે જ રાખી હતી અને એટલે મને મારૂં સાસરું સાસરું નહી પણ ઘર જણાયું હતું. આ જ વિચારો મેં મારી દીકરીને સમજાવ્યા હતા અને મને આનંદ હતો કે તે તેને પચાવી શકી અને કોઈ ફરિયાદને સ્થાન આપવા દીધું નથી.

     દીકરો પણ વધુ અભ્યાસ કરવા વિદેશ ગયો પણ ત્યાં કાયમ રહેવાનો ન હતો. જો કે તેના ગયા બાદ સૂનકારો અનુભવ્યો પણ દીકરીની વિદાયને કારણે આવી સ્થિતિથી ટેવાઈ ગયેલી એટલે અને સમય થતા તે પાછો આવવાનો છે એટલે પણ તેના ગયાનો બહુ અફસોસ ન હતો.

    તેના ગયા પછી અમે બે એકલા અટૂલા થઈ ગયા. મારા એવણ તો એ ભલા અને એમનું કામ ભલું. મારે હવે પરિસ્થિતિ પ્રમાણે વર્તવું રહ્યું તેની સારી સમજ હતી એટલે અન્ય પ્રવૃત્તિઓ પ્રત્યે મેં ધ્યાન કેન્દ્રિત કર્યું. આપણે તો રસોઈના, યોગના એવા વર્ગો શરૂ કર્યા અને તેમ કરતાં દિવસ ક્યાં પસાર થઈ જતો તેની પણ જાણ ન રહેતી. વળી ઘરમાં પણ બે જણને કારણે કામ ઓછું રહેતું એટલે તેની પણ કોઈ ચિંતા ન રહેતી.

      ભણતર પૂરૂં કરી દીકરો પાછો તો આવ્યો પણ પછી લગ્ન થયા એટલે તેમની સ્વતંત્રતા સચવાય સમજી જુદા રહેવાનું નક્કી થયું. શરૂઆતમાં તો માના હાથની રસોઈનો હેવાયો એટલે અવારનવાર આવે પણ જવાબદારી વધી તેમ જ કામકાજનો બોજો પણ વધ્યો એટલે તે પણ ઓછું થઇ ગયું. હવે તો આવનારીના હાથની રસોઈ તેને પ્રિય થઈ ગઈ હતી એટલે મા પાસે જલદી જલદી આવવાનું કોઈ નિમિત્ત પણ ન હતું. પણ હું તો આવી પરિસ્થિતિથી ટેવાઈ ગઈ હતી એટલે બહુ લાગણીશીલ થયા વગર બધું સ્વીકારી લીધું.

     સંબંધોની પળોજણમાં આવી પરિસ્થિતિમાં ફસાયેલા અન્યોને સહેલાઈથી આપણે સલાહ સૂચન કરતા હોઈએ છીએ પણ સ્વ પર તે વેળા આવે છે ત્યારે તે સ્વીકારતા જરા અઘરૂ થઈ પડે છે. તેમ છતાં મનને વાળી લીધું અને નિર્ણય લીધો કે દીકરા-દીકરીના સંસારમાં કોઈ દખલ ન કરવી કારણ તેઓ મારી યોગ્ય ઉછેરને કારણે પોતાની રીતે જીવવાને સમર્થ છે. તેમનો અને મારો સંગાથ આમ સંપૂર્ણ થઈ ગયો છે. તેમના તરફથી લાગણીના તારની વધુ અપેક્ષા ન રાખતા મારે મારૂ જીવન મારી રીતે જીવવાની શરૂઆત કરવી રહી. ભલે તેઓ દૂર રહે પણ તેમના તરફની મારી હમદર્દી ઓછી નહી થવા દઉં. તેમને આપેલી સ્વતંત્રતા જ મને તેમની નજીક રહેવા દેશે. આ જ તો ખૂબી છે વેગળાપણાની. પ્રેમ કરો પણ વળગણ નહી.

         આ અપનાવવાથી મારામાં સહનશક્તિ વધી અને જીવન સ્વસ્થ થઈ જીવવા લાગી. જો આ જ સિદ્ધાંત અન્યો માટે પણ અપનાવું તો? અને તે પણ મેં અમલમાં મૂકી દીધું. અન્ય કુટુંબીજનો અને અડોશપડોશમાં રહેતા લોકો સાથે પણ મેં મારૂં વર્તન સકારાત્મક કરી દીધું. તેઓ જેવા છે તેવા સ્વીકારવામાં મને મુશ્કેલી ન પડી અને મારા આ બદલાયેલા વર્તનને કારણે હું તેમની પાસેથી હવે વધુ પ્રેમભર્યું વર્તન પામવા લાગી. મેં તો પ્રભુને પ્રાર્થના પણ કરી કે મને લાગણીશીલ, સહનશીલ અને પ્રેમાળ બનાવી રાખજે જેથી હું અન્યોને મદદરૂપ થઈ રહું અને તેમની મૂંઝવણ લઈને મારી પાસે આવે ત્યારે સ્વસ્થતા અનુભવે અને મને તેમને માટે યોગ્ય સલાહ આપી શકવાની શક્તિ આપે.

     જો આ અનુભવ અન્ય મહિલાઓ પણ અપનાવે તો તેઓ પોતાના જીવનમાં આવેલા ખાલીપણાનો યોગ્ય સામનો કરી શકશે.

નિરંજન મહેતા

મિત્રો પરિસ્થિતિ ને સ્વીકારવાથી મનનું વંટોળ સમી જાય છે.પીડા સામે સઘર્ષ કરીને તેનો પ્રતિકાર કરીને કે નકારીને અંતે તો વેદના જ ઉપજે છે વાત સ્વીકાર કરી ને જીવનને કમળની જેમ ધીરે ધીરે ખીલવવાની છે.જીવનની પ્રત્યેક ક્ષણ મહત્વની છે.તેમ પ્રત્યેક જણ કંઈકને કંઈક આપણને આપે છે. હા તમારી પાસે પણ જો આવી કોઈ વાત કે કોઈ ઘટના હોય તો જરૂર થી મોકલજો હૈયું પણ હળવું થશે.

હળવે થી હૈયાને હલકું કરો.-૧૮

અનુભૂતિનું અત્તર -2

ઉડાન

31 ઓગસ્ટ, 2019.લંડન. આંખો ખુલતા જ સવારનો ઉજાસ ભરેલી દિશાઓ જોવાને ટેવાયેલી હીના આજે ચોતરફ અંધકારમાં જ ઉઠી ગઈ .વહેલી સવારની ઠંડીમાં ફટાફટ રૂટિન આટોપવા લાગી . આજ નો દિવસ તેના માટે બહુ ખાસ છે. આજે તેના પગ રોજ કરતા વધુ ઝડપથી દોડી રહ્યા છે. સ્વ માં શ્રદ્ધા છે ને મનમાં  છે આશા..તે રસોઈ કરતા મીઠા ભાવવાહી સ્વરમાં પ્રાતઃ વંદના ગાઈ રહી છે.બેકયાર્ડમાંથી તાજા ફૂલો લાવી પૂજા કરી ,સ્વર્ગસ્થ માતાની છબીને પ્રણામ કરી ,તેનો ફેવરિટ ઓરેન્જ કલરનો ડ્રેસ પહેરી ઑફિસ જવા નીકળી. પતિ બોબ સાઇકલ રેસિંગની પ્રેક્ટિસ માટે નીકળી ગયા છે.  રોજનો આ રસ્તો પણ આજે કાંઈ વધુ લાંબો લાગે છે. પોતાની કંપનીની ઓફિસ પહોંચી કામમાં પરોવાઈ જાય  છે.
           આજનો દિવસ ખૂબ વ્યસ્ત છે. પહેલા સેશનમાં એક વર્કશોપ છે સાઉથ બેડસ ગોલ્ફ કલબમાં- How to grow your business with high performing team. અને ત્યારબાદ રૂટીન કામ.  પોતાના કામ પ્રત્યે કમિટેડ હીના વ્યસ્ત છે કલાયન્ટ  મિટિંગમાં.  ત્યારે જ બ્રિટનના  અતિ પ્રતિષ્ઠિત એવા નેશનલ એવોર્ડ ફોર બેસ્ટ બીઝનેસ વુમન,2019 ના 3 ફાઈનલિસ્ટ નું નોમિનેશન જાહેર થાય છે જેમાં એક નામ હીના નું પણ છે. પુરી ઓફિસમાં હર્ષોલ્લાસ છવાઇ જાય છે ને પૂરો સ્ટાફ તાળીઓના ગડગડાટ સાથે હીનાની કેબિનમાં પહોંચી જાય છે. આ કંપની એ તેનું બ્રેઈન ચાઈલ્ડ છે- તેની સ્થાપનાથી લઈને આજ સુધી પોતાના ખૂનપસીનો એક કરી આ લેવલે પહોંચાડી છે.તેનું વિઝન, તેનું સ્વપ્ન, તેની મેહનત ,તેની કાળજી ને તેનો પ્રેમ આ કંપનીના પાયામાં છે.
         બધાના અભિનંદન સ્વીકારી પોતાની કારમાં ઘેર જવા નીકળે છે તો રિયર વ્યુ મીરરમાં પાછળ હીથરો એરપોર્ટ નજરે પડે છે ને તેને યાદ આવે છે  7 ઓક્ટોબર, 1972 નો એ દિવસ જ્યારે હીથરો એરપોર્ટ,  લંડનમાં પહેલી વાર પગ મૂક્યો. કંપાલામાં રહેતો માતાપિતા અને બે દીકરીઓનો આ પરિવાર ઇદી અમીનના દેશ છોડીને જવાના ફરમાનના કારણે બ્રિટિશ પાસપોર્ટના આધારે લંડન પહોંચે છે. મોટી દીકરી હીના 18 વર્ષની, યુવાનીના ઉંબરે પગ માંડતી, આંખોમાં અનેરા અરમાન અને દિલમાં ધગશ આભને આંબાવાની, નમણા નાક-નેણ ને પારેવા જેવી ભોળી, સુંદર મુગ્ધા તો નાની દીકરી  રીના હજુ 12 વર્ષની- દુનિયાદારીથી સાવ અજાણ , દુન્યવી કે સામાજિક, રાજકીય પરિસ્થિતિના પડકારો  તેના કુમળા દિમાગની સમજની બહાર હતા. માતા બિંદુ એક મોટા ખાનદાન  કુટુંબની દીકરી પણ બહુ ભણે એ પહેલાં તો લગ્ન થઈ ગયા ને આફ્રિકા પહોંચી ગઈ.  શૈક્ષણિક ડિગ્રી ભલે ન હતી પણ દેખાવમાં ખૂબ સુંદર, તેજસ્વી દિમાગ અને ખુદદારી તો એવી કે  ક્યારેય પોતાની મુશ્કેલીઓ માટે કોઈ પાસે હાથ લાંબો ન કરે કે ન કોઈ પાસે રોદણાં રડે. પતિ પ્રવીણ આફ્રિકામાં બિઝનેસ કરે પણ મૂળમાં જુનવાણી ને થોડો શંકાશીલ સ્વભાવ. આ કારણે બિંદુને ઘણું સહન કરવું પડે. પણ તે દીકરીઓના ભવિષ્યને સામે રાખી પોતાનું જીવન ચલાવે રાખે.
                 હવે જ્યારે તેમને દેશ છોડવાની મજબૂરી આવી તો તેમના માટે તે કસોટીની નિર્ણાયક ઘડી આવી. પ્રવીણને તો નવી જગ્યાએ કોઈ કામ કરી મેહનત કરવાની તૈયારી જ ન હતી. તેના વિચારો પ્રમાણે તે 18 વર્ષની હીનાને ઈન્ડિયા જઈને પરણાવવા માંગતા હતા ને બાકી નિવૃત થઈ આરામ કરવો હતો. તેણે બિંદુને કહી દીધું કે તમારે લંડન રહેવું હોય ને મજૂરી કરવી હોય તો કરો, હું તો ઇન્ડિયા જઈ આરામ કરીશ. ને  ખરેખર તે મા-દીકરીઓને લંડનની શેરીમાં બેસહારા મૂકીને ઇન્ડિયા પહોંચી ગયો.ફાઇટ અથવા ફ્લાઇટ ની આ ઘડીમાં સ્પિરિચ્યુઅલ બેકગ્રાઉન્ડ ધરાવતી માએ દીકરીઓને જીવનના એવા પાઠ ભણાવ્યા કે જે જિંદગીભર માર્ગદર્શક બની રહ્યા. પહેલું કામ એ પરિસ્થિતિ નો સ્વીકાર, શંકાથી નહિ પણ શ્રદ્ધાથી ચાલવું, મોટા સ્વપ્નો જોવામાં કઈ ખોટું નથી પણ પછી એ સ્વપ્નોના મહેલને જમીન પર ઉતારવા પ્રયત્નો કરી પાયા ચણવા.
             રીના તો નાની એટલે સમજે નહીં પણ બિંદુ અને હીનાએ પોતાના  ભવિષ્યનું બલિદાન આપવાના બદલે કઠોર અને કાંટાળો માર્ગ પસંદ કરવાનું સાહસ કર્યું. બંને એકબીજાને હિમ્મત આપીને નોકરીની શોધમાં લાગી ગયા. એક જ અઠવાડિયામાં હીનાને ટેલિફોનિક કંપનીમાં કામ મળી ગયું. પણ માતા બિંદુને કામ મળતા 40 દિવસ થયા. શિફ્ટ ડયુટી માં કામ, નવો દેશ, નવા લોકો, અલગ આબોહવા, પોતાનું ઘર પણ નહીં, કોઈ સંબંધી ને ત્યાં રહેવાનું- પડકારોનો પાર નહીં પણ આ મા-દીકરી એવી માટીમાંથી બનેલા કે એમ હિમ્મત હારે કે ડગે નહીં. થોડા જ સમયમાં ભાડે ઘર લઇ લીધું. તેમના ઈરાદા  વધુ મજબૂત બનતાં ગયા ને હીનાએ તો સાથે હ્યુમન રિસોર્સ મેનેજમેન્ટ નો અભ્યાસ પણ કર્યો. પોતાના અથાક પ્રયત્નો, કાબેલિયત અને મહેનતના જોર પર ધીમા પણ મક્કમ પગલે કારકિર્દીનો ગ્રાફ ઉપર ચઢતો રહ્યો. ને એરપોર્ટ પર  HR ઓફિસરની જોબ મળી ગઈ. ને સમય જતાં HR મેનેજર બની.
         એક મેનેજમેન્ટ વર્કશોપમાં હીનાની મુલાકાત બોબ સાથે થઈ. બોબ પણ એરપોર્ટ પર કામ કરતો. બંનેની આંખોમાં હતી એકમેક માટે કોઈ અજબ ઓળખાણ, એકના દિલની ધડકન બીજાએ સાંભળી, મૈત્રી પ્રેમમાં પરિણમી ને ઓગળી ગયા દેશ, ધર્મ, રંગ કે જાતિ ના સર્વ બંધનો. હીનાએ માતાની રજા લઈ ,પાનેતર પહેરીને મંદિરમાં અને ગાઉન પહેરીને ચર્ચમાં મનના માણીગર સાથે  જીવનના તાર જોડ્યા.
             પ્રેમ અને સમજદારીની મિસાલ બની આ યુગલ નવા નવા કીર્તિમાનો  સર કરતું રહ્યું. બોબના  રસના વિષય હતા ફોટોગ્રાફી, સાઇકલ રેસિંગ, કાર રેસિંગ તો હીના માટે તેની કેરિયર, સંબંધો મહત્વના હતા. તેનો પ્રેમાળ સ્વભાવ તેના સંપર્કમાં આવનાર તમામને પોતાના બનાવી દેતો. છતાં 2009 માં કોઈ બાબતે વિચારભેદ થતાં જોબ છોડી. હવે નવી જોબ લેવાના બદલે તેણે પોતાની જ HR સોલ્યુશન ની કંપની સ્થાપી. તેનો સ્વભાવ,તેની વિષયની નિપુણતા, ધગશ, મેહનત  રંગ લાવી અને તેની કંપનીની ગણના એક અગ્રગણ્ય કંપની માં થવા લાગી અને આજે તો તેમાં ચાર ચાંદ લાગી ગયા જ્યારે બ્રિટનના પ્રતિષ્ઠિત રાષ્ટ્રિય પુરસ્કારના 3 ફાઇનલિસ્ટમાં તેનું નામ આવ્યું. બોબના અભિનંદનના ફોનથી હીનાના વિચારોની ઘટમાળ થંભી. સામેથી જ એક વિમાન ટેઈક ઓફ કરી રહ્યું હતું જે જાણે કે તેને સંદેશ આપી રહ્યું હતું કે આસમાન ભલે અલગ હોય, ડેસ્ટિનેશન ભલે જુદા હોય , મહત્વ ઉડાનનું છે. પડકારો જીવનના ગમે તેવા મોટા હોય, મહત્વ નિર્ધારનું છે. આ તો જીવનનો એક પડાવ માત્ર છે, ઉડાન હજુ ચાલુ છે.

મિત્રો,

હૈયાની વાતો જયારે હોઠ ઉપર ન આવે અને  શબ્દ સ્વરૂપે  પ્રાગટ્ય પામે  છે. અને  હૈયાને હલકું કરે છે. મોટા ભાગના લોકો જીવન કેમ આટલું મુશ્કેલ છે તે પાછળનું કારણ શોધવાનો પ્રયાસ કરે છે, ત્યારે વાસ્તવિક હીરોએ તેનાથી આગળ જોવાનું નક્કી કરે છે.જે દિવસો એમને તોડી નાખે છે  તે દિવસો તેમને બનાવે પણ છે! માટે  તેમના ઘા પર ચમકતા હોય છે, .હું ઈચ્છું છું કે આપણે બધા હૈયાને હળવું કરી આપણે આપણી પોતાની વાતકહેવાથી  વાર્તાનો ભોગ બનવું ન પડે, અને આપણી વાત  બધાને માટે દ્રષ્ટાંત બને છે. આપણા બધામાં એક ફાઇટર છે.હું ઈચ્છું છું કે આપણે આપણું જીવન એવી રીતે બનાવવી કે જ્યારે આપણે આપણી યાત્રા તરફ નજર કરીએ, ત્યારે આપણે ગર્વથી કહી શકીએ કે ‘હું મારો પોતાનો હીરો છું!’ હા મિત્રો તો તમારી પાસે પણ કોઈ એવી વાત હોય તો હળવેથી અહી રજુ કરી હલકા પણ થાજો અને ગર્વ પણ જરૂર લેજો.

           

Rita jani

હળવે થી હૈયાને હલકું કરો.-17

તે દિવસે મમ્મી મારા રૂમમાં આવી દૂધ આપવા આમ તો  દૂધ આપવાના બહાને વાત કહેવા.તું કેટલી મહેનત કરે છે આ જોબ ગોતવા માટે
શું કરું મમ્મી મને ગમતો જોબ કરવો છે અને ત્યાં માંગ એટલી છે કે મારો ચાન્સ લાગશે કે નહિ એટલે તૈયારી કરવી પડશે.
બેટા તું જોબની તૈયારી કરે છે અને તારા પપ્પા તને પરણાવાની.
નાના મમ્મી મને લગ્ન હમણાં નહિ કરવા
જો બેટા આ બધું તો ચાલ્યા જ કરવાનું.આ તો તું લગ્ન પછી પણ કરી શકે છે.
ક્યાંથી થાય ?
એના અવાજમાં થોડી ભવિષ્યની ભીતિ વર્તાય છે, આ સવાલ પાછળ કેટલાક જવાબોની અપેક્ષા દેખાય છે.
જો મમ્મી પાંચ વર્ષ મહેનત કરું તો બાકીના પચાસ વર્ષ આરામથી નીકળી જાય.’ એ છોકરી એ પોતાની અંદરની વાતોને બહાર વહેતી મૂકી.મમ્મી મારે જલસા કરવા છે. મોજ કરવી છે. હજુ પોતાના માટે જીવવું છે. પછી તો બીજાના માટે જ કરવાનું છે બધું..!’‘હજુ હું એ દરેક માટે તૈયાર નથી, એવું મને લાગે છે. આઈ વોન્ટ ટુ એન્જોય માય લાઈફ.
એતો તું તારા જીવન સાથી સાથે બમણી રીતે કરીશ ને ?
હું આખા ઘરની જવાબદારી કઈ રીતે લઈશ? મારે મેરેજ નથી કરવા હમણાં. જો ભણી લઉં તો લાઈફ થઇ જશે .’મારે સાસુ-સસરા… એવા બધા સંબંધ હજુ નથી જોડવા અને એ લોકો મને કામ કરવાની રજા આપશે?
પણ બેટા ભવિષ્યથી આટલું ડરીને કેમ જીવવાનું? તું પ્રશ્નો સાથે શ્વાસ લઇ જીવે છે
આમ કરીશને તો આપણને માત્ર નેગેટિવ વાતોની અસર રહેવાથી તેનો નશો ચડી જાય છે? ભવિષ્યની હકીકતનો સામનો ન કરતા દૂર ભાગવું, . પછી નો ટેન્શન..! તારા ઉપર રાજ કરશે… ભવિષ્યમાં કોઈ જ દુઃખ સહન નથી કરવા અને અત્યારે સેટ થઈશ તો દુઃખ આવશે જ નહિ એના એજ વિચારે  વિચારને એક ગ્રંથિ બનાવીને જીવવું એ શક્ય છે?
આવા કન્વર્ઝેશન કેટલીયે વાત પર મોટા ભારે-ભરખમ પ્રશ્નાર્થચિહ્નો મને આપ્યા ત્યારે વિચાર આવ્યો આમાં મારો શો દોષ? આપણા સમાજની વ્યવસ્થા જ એવી છે કે સ્ત્રીને ત્યાગ કરવો પડશે.મારે બીજી સ્ત્રીની જેમ ઘેટાં જેવી જીદગી નથી જીવવી.
મારી મમ્મી કશું ન બોલી અને સ્મિત સાથે હસી .
બેટા મેં તને એટલે જ ભણાવી હતી કે તું ડરીને ન જીવે એક જ ઘરેડમાં અને ‘સોશિયલ એપ્રુવલ’ના લેબલ સાથે તું હજી પણ જીવવાની છો.સામાજિક, વ્યવહારિક અને આર્થિક ફોર્માલીટી-ભર્યા સંબંધોનું દબાણ સાથે તું જીવે છે.તું ભણેલી છો પણ તે તારી આજુબાજુ એક સમાજનું એવું જાળું સાચવીને રાખ્યું છે કે તું પાંચ વર્ષ પછી પણ પરણીશ તો પણ નીકળશે નહિ. તારે માત્ર પાંચ વર્ષ નથી જીવવાનું એ પછી પણ મુક્ત મને જીવવાનું છે.‘શું ખરેખર તું લાઈફને એન્જોય કરે છે?’ વ્યક્તિ એ વસ્તુની પાછળ જ દોડ્યા કરવાની જરૂર નથી.થોડું રિઅલ બનવું પડશે તારે, સ્વીકાવું પડશે, તું ભણી ને? તો અને આત્મસાત કરવું પડશે.તું તો મેં જે કર્યું તે ઘરેડમાં ચાલે છે.તારે પરણવું હોય ત્યારે પરણજે પણ એ ઘરેડમાંથી બહાર નીકળીશ તો જીવનને માણીશ બાકી આ પાંચ વર્ષ પણ તું માત્ર ભવિષ્યના ડરથી જીવવાની છો.આ ડર નામનો સિંહ તો આખો દિવસ  આખી જિંદગી તને ડરાવશે,પ્રોબ્લેમ્સને આવકારી લે, અનુભવોની લ્હાણી કરી જિંદગીનો આનંદ લેતા શીખી જા.ભવિષ્યનો  ડર રાખ્યા વગર વર્તમાન સાથે પૂરી પ્રમાણિકતાથી વર્ત, જિંદગીની દર્રેક ક્ષણ સુંદર હોય છે.
મમ્મી તો ચાલી ગઈ મને આજે પણ એમની આ વાત મને જીંદગીમાં આનંદ લેતા શીખવે છે.તેમનું એ વખતે માની નહિ અને પાંચ વર્ષ પછી લગ્ન કર્યા પણ સ્થિતિ એની એજ નવી જવાબદારી નવા સંબધો, અને તેને સ્વીકારવાનો ડર..વર્ષોથી લાગેલું આ ડરનું કેન્સરથી શા માટે ?
પુત્ર જન્મનો આનંદ ત્યારે જ મળે જયારે પસ્તુતીની પીડા અનુભવીએ.બસ આજ વાતને મારી જીંદગીમાં હવે વણી લીધી છે. હું જીવનના દરેક અવરોધ સાથે જિંદગી માણું છું.હવે ડર નથી પણ વાસ્તવિકતાને સ્વીકારવાની તૈયારી છે. અવરોધ થકી આત્મવિશ્વાસ દ્રઢ બને છે અને સંતોષ ઉચ્ચ કક્ષા એ જાય છે.ડર માણસને રોજ રોજ મારે છે.બસ હૈયામાં જે સુજ્યું એ કહ્યું છે.આ હૈયાની વરાળ નથી અને હલકું થયાનો અહેસાસ પણ નથી ‘સુધારવાનો’ નહિ પરંતુ ‘સ્વીકારવાનો’ પ્રયત્ન અને એની સફળતાની વાત છે.
મિત્રો જીંદગીમાં અમુક વાતો વહેંચવાનો પણ આનંદ હોય છે મને જે મળ્યું એ તમે પણ મેળવો એવા ભાવ સાથે તમે પણ તમારા હૃદય ની વાત હળવેકથી કરી હળવા થાવ તો મોકલો તમારી કોઈ એક વાત અને બીજા સાથે વેહ્ચી આનંદ કરો.

—

હળવેથી હૈયાને હલકુ કરો -૧૬-ટર્નિંગ પોઈન્ટ

મિત્રો આજે એક નવા સર્જકને રજુ કરતા આનંદ સાથે હાસ્ય પણ અનુભવું છું અને તમે પણ અનુભવશો. માણસ હૈયું ખોલી ઘણી વાતો કરે છે. પણ આ કંદર્પભાઈની વાતોમાં હૈયાની વરાળ સાથે હાસ્ય પણ ઉપજે છે.આજની નવી પેઢી હળવેથી હૈયાની વાત ને કહે છે “ટોકિંગ પોઈન્ટ”.તેનું નામ છે કંદર્પ ભાઈ પટેલ.

હળવેથી હૈયાને હળવું કરો .. એમ કહોને  ને ટોકિંગ પોઈન્ટ,

લ્યો ત્યારે સાંભળો મારી વાત …

 આવતા ૧-૨ મહિનામાં ‘જોબ’-ભૂખ્યા વરુઓ આમથી તેમ ધમપછાડા કરશે. જો કે ‘પ્લેસમેન્ટ’ નામનો શબ્દ તો હવે મૃત:પ્રાય જ બની ચુક્યો છે, કારણ કે ‘હાથી આખો ગયો અને પૂછડું બાકી’ જેવી પરિસ્થિતિ આકાર લઇ ચુકી છે.

પણ આ સગા-સંબંધી (હમણાં-હમણાં બધાના ઘરે જઈ-જઈને આ પૂછવાના જ ધંધા કરે છે, જાણે એમને તો અમારી પંચાતમાં જ રસ હોય..!). આ શબ્દને જીભમાં ચિપકાવીને નથી રાખતા મારા વાલીડા(વડીલઓ). અમુક બદ-જાત પબ્લિક ખાસ સાંજે પોતાની અર્ધ(અંગિની) (જાડી-મોટી બુદ્ધિ)ને અને પોતાના દીકરાઓને લઈને એન્જિનેઅરોના ઘરે ખાસ ‘ખોંખારો નાખવા’ અને ‘દેકારો કરવા’ આવી ચડે. જાણે આ એન્જિનેઅરોની ‘કાણ’ કાઢવા આવ્યા હોય એમ બેસે અને એન્જીનિયરીંગનું ‘બેસણું’ રાખેલું હોય એવી ડંફાશ મારે. પાણી દેવા જઈએ ત્યારે મોઢું તો એવું કરે જાણે આપણે કોઈ નાની રેસ્ટોરન્ટમાં પાણી આપવાનું જ કામ ન કરવાનું હોય..! અને આપણી પરીસ્થિતી પણ ‘કાપો તોયે લોહી ના નીકળે’ એવી હોય. બસ બધી વાતમાં નનૈયો ભણવા સિવાય કોઈ જ એક્સપ્રેશન ચહેરા પર ના આવે. એક-એક કલાક સુધી એવી નેગેટીવ અને બિનજરૂરી વાતો કરતા જાય કે ન પૂછો વાત…! અને છેલ્લે પાછા, ‘તો બેટા..! શું કરાવાય આને ?’ પૂછીને મગજની તો પૂરી દઈ મુકે, જાણે એના બાળકની લાઈફના આપણે ‘મોટીવેશનલ કોચ કમ એડવાઈઝર’ ના હોઈએ…! બસ આજ મારો ટોકિંગ પોઈન્ટ છે.પણ દોસ્ત..! આ હૈયાની વાત એટલી પણ હળવાશથી ‘હવાબાણ હરડે’ની જેમ હવામાં ઉછાળાય એવી સરળ નથી.

પ્રશ્નો તો પૂછશે, પૂછાશે અને પુછાવા જ જોઈએ. જેટલો વિરોધ એટલો જ માણસ જીવનના તાપમાં ઉકળીને બહાર આવે. દિલમાં એક ધગધગતો લાવા હોવો જોઈએ. કઈક દુનિયાને કરીને બતાવવાની હામ હોવી જોઈએ. ૨૧ વર્ષના જુવાનજોધ છોકરાને જોઇને કોઈ પણ વ્યક્તિ તેના તેજથી અંજાઈ જવો જ જોઈએ, અભિભૂત થવો જોઈએ. આ ઉકળતી યુવાનીને દુનિયામાં પોતાનો સિક્કો જમાવવા માટે કોઈ બંધન રોકી શકે તેમ નથી, એટલી ઉર્જાનો ‘પાવર બેંક’ છે. જીગરમાં એક ખમીર ખોળી-ખોળીને બોલવું પડે અને નસીબના ‘સેફ ટ્રેક’ પરથી ગાડી ઉતારીને પરસેવાના ‘અનઇવન ટ્રેક’ પર ગાડી દોડાવવી પડે. સપનાઓને સાકાર કરવા પહેલા બળબળતી આગમાં બળવું પડે, હૈયામાં હામ ભરવી પડે, તેને મેળવવાની ભૂખ લાગવી જોઈએ. પરંતુ, એ બધું જ ત્યારે જયારે ખુલ્લી આંખે સપના જોયા પણ હોય.

કાળજામાં એક એવો ‘સૂપ’ વહેતો હોવો જોઈએ કે જે ‘કર્તુત્વશક્તિ’ની ભૂખ લગાડે, એ પણ કકડીને. હાથ-પગમાં એવા ઇલેક્ટ્રિક કરંટ જોઈએ જેનો ઝટકો આખી દુનિયા મહેસૂસ કરે. આંખો તેઝતર્રાર ડી-એસ.એલ.આર કેમેરાની જેમ ‘વેલ ફોકસ્ડ’ હોવી જોઈએ જેથી માત્ર પોઝિટીવ વાઈબ્સને ઉચકીને કેપ્ચર કરેઅને તેની જ ‘નેગેટિવ’ બને. કેટલાયે અવનવા અનુભવો કરવા પડે, શરીર પર એ અનુભવોના જોરદાર ઘા પડવા જોઈએ અને ‘ઉત્સાહ’ના મલમ વડે ‘હતાશા’ના એ જ ઘાવ ભરાવા જોઈએ. કોઈ પણ આંગળી કેમ ચીંધી જાય આપણી સામે ? શું આ દુનિયામાં આપણું ‘પ્લેસમેન્ટ’ ગાંડા-ગમાર, અણઘડ અને અવ્યવસ્થિત સમાજનું નીચું મોં કરીને સાંભળવા થયું છે? આંખમાં આંખ નાખીને જવાબ દેવાનો ફાંકો અંદરથી ના આવે ત્યાં સુધી હજુ બાળક જ છો એવું સમજી લેવું અને ખૂણામાં એક આંગળી મોઢા પર ઉભી મુકીને ઉભા રહી દરેકનું સાંભળવાની તૈયારી રાખવી.

આવતી કાલે તમારી ગરજ છે એટલે ‘જોબ’ લેવા દરેક દોડવાના. ‘જેક’ (સ્પેરો નહિ..!) લગાવાની ટ્રાય કરશે, નહિ મેળ પડે એ વળી ૨ વર્ષ આગળ ભણવાનું અને માસ્ટર્સ (હકીકતમાં નહિ) કરવા પાછો પોદળા વચ્ચે સાંઠીકડું ઉભું રાખવાનો પ્રયત્ન કરશે. પણ, ત્યાં આપણામાં શું એવી લાયકાત છે કે આપણે શું ડિઝર્વ કરીએ છીએ ખરેખર? એ ‘ખરેખર’ ખ્યાલ છે ખરો ? કે માત્ર શેખચિલ્લીના સપનાઓમાં ‘ખેરાતી’ બનીને પોતાનો જ ‘ખરખરો’ કરાવવા આ સૂકા ભઠ્ઠ ‘ખેતર’માં નીકળી પડ્યા છીએ…જ્યાં આપણી કોઈ સ્વતંત્રતાને સ્થાન જ નથી. આપણા વિચારો, વાણી અને વર્તનને બાંધવા સામે ચાલીને આપણે જઈએ છીએ. એનું કારણ માત્ર એક જ છે, કે આ ૨૧ વર્ષમાં માર્કસની પાછળ આપણે ત્રણ(પોતાના અને પોતે) એવા દોડ્યા કે વ્યક્તિત્વનું નિર્માણ કરવાનું જ ભુલાઈ ગયું. એક અલગ ચીલો ચાતરીને રસ્તો કરવાનું ‘સાઈડ બાય’ થઇ ગયું. આસપાસની દુનિયા માત્ર એક સાંકડા કુવા જેટલી બની ગઈ.

જરૂર છે, લાઈફના આ ‘ટર્નિંગ પોઈન્ટ’ પર પોતાના ‘ટોકિંગ પોઈન્ટ’ ને ઇન્સ્ટોલ કરવાની. જરૂર છે, પોતાની ઓળખ ઉભી કરવાની. જરૂર છે, યા હોમ..કરીને કુદી પડવાની. જરૂર છે, ‘ઘેટાશાહી’ ટોળામાંથી બહાર આવીને સ્વતંત્ર નિર્ણયશક્તિ ખીલવવાની.

હું સ્પષ્ટપણે માનું છું કે દરેક વ્યક્તિ એક ‘માર્કેટર’ છે. રોજ સવારે ઉઠીને લોકો પોતાને બીજાનાથી થોડા વધુ ચડિયાતા બતાવવાનો પ્રયત્ન કરે છે. પોતાના શરીર, વિચારો, કાર્યો, સુખ, ખુશી .. આ દરેક હમેશા વધુ સારું કેમ રહે તેનો પ્રયત્ન કરતા રહે છે. બસ, આ સ્કીલને જ ડેવલપ કરવાની છે ને દોસ્ત..! આવતી કાલે જ્યાં પણ જઈએ કે જે કઈ કરીએ…પોતાની સ્વતંત્ર નિર્ણયશક્તિ વડે માર્કેટિંગની દુનિયામાં ઉભા રહી જ શકવાના. આ દુનિયાનો દરેક માણસ રોજ સવારે ઉઠીને ‘શું કરું તો વધુ ફાયદો થાય..?’ એના માટેની માર્કેટિંગ સ્કીલ વિચારતો રહે છે. પછડાટ ખાઈને ફરી પાછા દરિયાના મોજાની જેમ ઉંચે ઊછળતા આવડતું જરૂરી છે. નદીના બંધનની જેમ નિરંતર વહેવું એ જ નિયમ છે, સમયનો નહિ..પરંતુ આપણો..!

આજે દરેક જુવાનિયો પોતાનું લેવલ જોયા વિના જ દુનિયાને ‘જજ’ કરતો થયો છે. પણ ત્રણ આંગળી અને મોટો અંગુઠો આપણી તરફ છે ભાઈ’લા. જયારે પોતે હૃદયમાં આત્મવિશ્વાસનો દીવો જગાવીને ફરીશું ત્યારે હતાશા-નિરાશા એ દીવાના અંધકાર નીચે છુપાઈ જશે. બસ, મોજ પડવી જોઈએ. કોણ કેવું કહી ગયો છે? અને કોણ શું કહે છે? એની ચર્ચા કરવા મોટીવેશનના ‘અધિવેશનો’ ભરીને ‘વેન્ટીલેશન’ પર જવું નહિ. ચર્ચા કરવા કરતા પોતાનામાં શું ખૂટે છે? એનો હિસાબ માંડો અને એની દુકાન ખોલો. સાંજ સુધીમાં દુકાનનો વેપલો કેટલો થયો એ નક્કી કરો અને નફા-ખોટની ગણતરી કરો. તાળો આપોઆપ મળી જશે.

ખોટી ચર્ચામાં ઉતરવું નહિ, એક આ ‘કામદેવ’ નું બ્રહ્મવાક્ય મનમાં ઘુસાડી દો ગમે તે રીતે.

“ચર્ચા એટલે ખર્ચા, સમયના અને શક્તિના…!”

ટહુકો:-

વ્હુ આર યુ?

વ્હોટ આર યુ?

વ્હાય આર યુ?

આ ત્રણ પ્રશ્નોના જવાબ પોતાના દિલને પૂછવા અને કેટલાના ‘રીવર્ટ’ મેઈલ આ મન ના ‘ઈનબોક્સ’માં આવે છે એ જાતે જ ચેક કરો. જેટલા ‘સ્પામ’માં છે તે ‘ઈનબોક્સ’માં જ કેમ નથી રિસીવ થતા એ જોવાનો પ્રયત્ન કરો. ‘ડ્રાફ્ટ’માં રહેલા જવાબો જયારે ‘સેન્ટ’ બતાવશે તે દિવસે નસીબનો ‘મેઈલ’ આવ્યો સમજો.

હળવેથી હૈયાને હળવું કરો -૧૫

મિત્રો હળવેથી હૈયાને હળવું કરોમાં આજે એક નવા સર્જકને  પ્રસ્તુત કરતા આંનદ અનુભવું છે અને સાથે ‘બેઠક’માં સ્વાગત કરું છું.હૈયાની વાતને જયારે શબ્દો મળે છે ત્યારે સર્જક પોતાની અનુભૂતિ કે વિચારોનું નિકટતમ દર્શન વાચકને કરાવે છે અને એમની વ્યક્તિગત અભિવ્યક્તિમાંથી પ્રસરે છે અનુભૂતિનું અત્તર .

અનુભૂતિનું અત્તર-1

સિલિકોન વેલીની ખુશનુમા સવાર…રોમેરોમમાં તાજગી ભરતો શીતળ હવાનો સ્પર્શ…બેકયાર્ડની બહાર આવેલા રેડ મેપલ વૃક્ષોમાંથી આવતો પંખીઓનો ચહકાટ…સૂર્યના પહેલા કિરણ સાથે જ સૂર્યનમસ્કારના 12 આવર્તન પુરા કરી મેટ પર સુતા સુતા રેટિના ડિસ્પ્લે થી અવનવા દ્ગશ્યો ખુલી જાય છે. સાથે એ પણ એહસાસ થાય છે કે રેટિના ડિસ્પ્લે બનાવવા પાછળ કાંઈ કેટલાય લોકોના રાતો જાગીને કરેલા અથાગ પ્રયત્નો પડેલા છે.
            કભી કભી મેરે દિલમેં ખયાલ આતા હૈ…..  કયાં   1963 પહેલાંનું કેરળનું એ નહિ જાણીતું ગામ – થુમ્બા….જ્યાં સાઈકલના કેરિયર પર રોકેટ મૂકીને એક માણસ સાઇકલ દોરીને લઇ જઇ રહ્યો છે ને બળદગાડામાં નાસાએ મોકલેલ પાર્ટસ જઇ રહ્યા છે. ત્યાંનું ચર્ચ એટલે રોકેટનું વર્કશોપ અને લોન્ચ સ્ટેશન અને પાદરીનું ઘર એટલે ISRO ની ઑફિસ. ને ક્યાં આજની હરણફાળ- ના ના હરણફાળ નહીં, ચંદ્રકુદકો…
               જીવનમાં પણ કંઈક આવું જ નજર સામે આવે છે.  અતિતના વાઈડ એંગલ લેન્સથી વર્તમાનનું પ્રતિબિંબ જોઈએ તો ઘણી બધી સ્લોફી ઉભરી આવે છે. પહેલા ભારતીય માઇનિંગ એન્જિનિયર બનવાનું ગૌરવ જેના નામે છે એવા મારા નાનાજીનું નવમું સંતાન એટલે મારી મા. પિતા પાસેથી પ્રેરણા લઈ ખૂબ ભણવાની મહેચ્છા ધરાવતી આ બાળકી મુંબઇ પોદાર સ્કૂલમાં ભણી. ભણવાનું હોય કે રમતગમત અને ઇતર પ્રવૃત્તિઓ હોય – બધામાં ભાગ લેવો એટલું જ નહીં નંબર પણ લાવવો. પિતાની આંખનો તારો. 14 વર્ષે મેટ્રિક થઈ પણ ભાવિના ગર્ભમાં શુ છુપાયું છે તે કોણ જાણી શક્યું છે?
પિતાનું અણધાર્યું મૃત્યુ…ભણવાનું છૂટી ગયું…લગ્ન થઈ ગયા…ઘરસંસાર અને દિકરીઓમાં ગૂંથાઈ ગઈ…પતિની ટ્રાન્સફરેબલ નોકરી ને નાના ગામડાઓમાં રહેવાનું…પણ બચપણનું સપનું હજુ આંખોમાં સચવાયેલું…ગામડામાં  લાઈટ પણ નહોતી ત્યાં કોલેજ તો ક્યાંથી હોય? એક્સટર્નલ  અભ્યાસ કરી 28 વર્ષે ગ્રેજયુએટ થઈ…
               આ એ યુગની વાત છે જ્યારે ગામડામાં વીજળી ન હતી કે ન હતા પાણી માટે નળ, ઘર નો ફ્લોર પણ
ગારથી લીપેલો હોય કે પછી પત્થરનો હોય. ગામમાં શાળા તો ખરી પણ શાળામાં બેન્ચ નહીં. પલાંઠી વાળી આસન પર બેસવાનું.ખોળામાં નોટબુક રાખી લખવું પડે.શાળાનું બિલ્ડીંગ નહીં. ત્યાંના રાજાએ રાજમહેલમાં શાળા ચલાવવા પરમિશન આપી. પરંતુ, આર્કિઓલોજીની રીતે અદ્ભુત છતાં તળાવના કાંઠે આવેલો ભવ્ય એવો રાજમહેલ જર્જરિત થઈ ગયેલો.ત્યાં સાપ નીકળે, ઘો નીકળે, કાચીંડા નીકળે . વરસાદ પડે ને પ્લાસ્ટર ખરે, લાકડાના પિલર પડે ને બાળકોને ઘેર જવાની રજા મળી જાય.સાયન્સના વિષયો શાળામાં ન ભણાવાય, કે ન તેની પરીક્ષા લેવાય. તેમ છતાં દીકરીને ધેર ભણાવી અમદાવાદ સાયન્સ કોલેજમાં એડમિશન અપાવ્યું. S.S.C.ની પરીક્ષા આપવા પણ બીજા ગામ જવું પડે.રોજબરોજના જીવન માટે જ એટલો સંઘર્ષ  કરવો પડે કે  બીજી કોઈ વાત માટે ન તો સમય રહે ન શક્તિ. પરંતુ, હાર માનવી એ મારી માતાના સ્વભાવમાં જ ન હતું ભલે સામનો ગામડાની સુવિધા વગરની પરિસ્થિતિનો હોય, લોકોનું જુનવાણી માનસ હોય, ચાર દીકરીઓને શ્રેષ્ઠ શિક્ષણ આપી ઉછેરવાની જવાબદારી હોય  કે ટૂંકા પગારમાં 6 સભ્યોના પરિવારનો ઘરસંસાર ચલાવવાનો હોય. પ્રેમાળ પતિનો સાથ અને સ્વયંમાં શ્રદ્ધાએ આ કુટુંબ એવું ખુમારીભર્યું જીવન જીવતું હતું કે સલામ ભરવી પડે.સાંજ પડે ને સમગ્ર કુટુંબ સાથે બેસી અલકમલકની, જ્ઞાન- વિજ્ઞાનની, જીવનજ્ઞાનની વાતો અને કિલકારીઓથી ગુંજી ઉઠે.બેડમિન્ટન ચેમ્પિયન માતા ને કેરમ ચેમ્પિયન પિતાએ દીકરીઓને એવી તૈયાર કરી કે શાળામાં તો નંબર લાવે પણ યુવક મહોત્સવ હોય કે વિજ્ઞાનમેળો- તાલુકા, જિલ્લા અને રાજ્ય કક્ષાએ પણ વિજયી બને. ગુજરાતી ધૂળિયા નિશાળમાં ભણેલી એ દીકરીઓને જીવનનું પણ એવું શિક્ષણ આપ્યું કે એ ક્યાંય પણ જઈને ઉભી રહે તો એની નોંધ જરૂર લેવી પડે.
                 માની હિંમતને દાદ તો ત્યારે આપવી પડે કે એક દીકરીને ગ્રેજ્યુએટ થઈ  સાસરે વળાવી દીધી અને બીજી દીકરી ગ્રેજ્યુએશન કરે એની સાથે પોતે પણ પોતાની દીકરીની ઉંમરના વિદ્યાર્થીઓ સાથે રેગ્યુલર કોલેજમાં ભણીને 42 વર્ષની વયે B. ed. કર્યું અંગ્રેજી વિષય સાથે .દરેક વખતે 14 વર્ષનો ગેપ. 14 વર્ષે મેટ્રિક, 28 વર્ષે ગ્રેજયુએટ, 42 વર્ષે B. ed. ન થાકી, ન હારી , બસ એક લક્ષ્ય, જે હાંસલ કરી શિક્ષક બની અને આચાર્ય તરીકે નિવૃત્ત. માત્ર પોતાની જ નહીં પણ શાળાની અગણિત દીકરીઓની માર્ગદર્શક, પથપ્રદર્શક બની, જેને એ પોતાની સાચી કમાણી કહે છે.
              મેટ પર સુતા હું સૂર્યનારાયણના તાપની  વધતી જતી તીખાશ અનુભવી રહી હતી પણ હું તો હજુ જાણે ટ્રાન્સમાં જ હતી.  એક વખત મારા યોગના ક્લાસમાં વાતવાતમાં મારી માતાની શાળાની  એક વિદ્યાર્થિનીને ખબર પડી કે હું કોની દીકરી છું તો તે બોલી ઉઠી. “ઓહો, હવે મને ખબર પડી કે તમે આટલું સરસ કેમ બોલો છો .”
            મૂર્તિની મહાનતા પાછળ છે  શિલ્પીના ટાંકણાનો ટંકાર, સંગીતની સુરાવલીઓની પાછળ છે સ્વરનો ઝંકાર, તાળીઓના ગડગડાટ પાછળ છે પુરુષાર્થ અને પરિશ્રમનો રણકાર -એ જ છે પ્રકાશ અને પ્રિઝમ થી બનતું સપ્તરંગી મેઘધનુષ- મારી અનુભૂતિનું અત્તર.

રીટા જાની

વ્યક્તિ જયારે સંઘર્ષ ને સ્વીકારે છે.ત્યારે સંઘર્ષ સંઘર્ષ નથી રહેતો પણ સીડી બની જાય છે.હા મિત્રો વાત છે  હળવેથી હૈયાની વાતને કરવાની છે તમે પણ ક્યારેક આવો અનુભવ કર્યો હોય તો જરૂર મોકલશો.