નવલ વર્ષે નવ પ્રભાત! લઇ આશ નવલી આવ તું,
વેદનાના કારમા ગત કાળ છોડી આવ તું.
પાંદડી પળને ખીલી આનંદની રમ્ય પળ તું,
મેઘધનુષી સ્વપ્ન સંગે ભાવિને સજાવ તું.
કાળ કાચબો, કાળ સસલું, કાળ છો અકળ ભલે,
અકળમાંથી સકળને પામું, એ સૂઝને આપ તું.
યાચના નહીં, માગણી નહીં, હ્રુદય શુદ્ધિ પ્રાર્થું હું,
પરદુઃખે પામું પીડા, સંવેદના એ આપ તું.
સહવસન નહિ, સહજીવન છે ચાહના મારી સદા,
સ્નેહની મીઠી સરવાણી ખળખળ ફરી વહાવ તું.
કાલ અને આજ…તારાઓનું વિશ્વ વિદાય લે છે… એક નવું પ્રભાત ઉગી રહ્યું છે…નવું પ્રભાત એટલે જ નવી આશા, નવા અરમાનો અને નવી દ્રષ્ટિ. ગઈ કાલનો સૂર્ય કદાચ આહ સાથે અસ્ત થયો હતો, પણ આજનો સૂર્ય નવી રાહ સાથે આકાશમાં પગલાં પાડી રહ્યો છે. આ પગલાં સાથે જ ભારતના જુદા જુદા પ્રદેશોમાં કંઇક નવીન, કંઇક અનોખું થવાની આશા સાથે નવું વર્ષ આગમન માટે થનગની રહ્યું છે. પાનખર હવે એક ભૂતકાળ બની ગઈ છે…વસંતના આગમનની કૂંપળોએ પાંદડી બનીને સ્વપ્નોની સૃષ્ટિના મેઘધનુષના રંગો પતંગિયાંને હવાલે કરી દીધા છે. કુદરતી ગાન હવે મધમાખીના ગુંજારવ સાથે ધીમું પડ્યું છે. નવા વર્ષનું આગમન માનવ હૃદયને પ્રફુલ્લિત કરતું આવી પહોંચ્યું છે. ગુડી પડવો કહી મહારાષ્ટ્રમાં ઉજવાય, સંવત્સર પડવા તરીકે કોંકણમાં, તામિલનાડુમાં પુથંડુ , વિશુ તરીકે કેરળમાં ઉજવાય; કર્ણાટક, આંધ્ર કે તેલંગાણામાં ઉગાદી તરીકે, આસામમાં બોહાગ બિહુ, પંજાબમાં વૈશાખી, બંગાળમાં પોઇલા બૈશાખી, કાશ્મીરમાં નવરેહ તરીકે તો મણિપુરમાં સાજીબુ નોંગમપાંબા કાઇરોબા તરીકે, ઓરિસ્સામાં ચૈત્યપરબ ઉજવાય તો સિંધીઓનું નવું વર્ષ ચેટીચાંદ….નામ રૂપ જૂજવાં …પણ ભારતનો આત્મા કહો કે ભારતીય મનનો ઉલ્લાસ કહો, દરેક હૈયામાં એક જ એહસાસ છે…એક જ આશ છે…એક જ પ્યાસ છે…એક પ્રાર્થના છે…હે પ્રભુ આ નવા વર્ષના નવીન રાહ પર અમારા સ્નેહની સરવાણી વહે…ખળખળ….પળપળ ..સર્વનું મંગલ થાય…શુભ થાય…શુભેચ્છાઓનું વહેણ વહે..નવ વર્ષના આગમનની શુભેચ્છાનો સંદેશ.
માનવ ઇતિહાસના પર્ણો ખુલવાની રાહ જોઈ રહયાં છે. કંઈ કેટલીયે કથાઓ પ્રગટ થવાની તૈયારી સાથે સમયની ધાર પર તૈયાર થઈ ઊભી છે. બસ એક પલકારની જ વાર છે. આ પલકારનું પ્રાગટ્ય એટલે જ નવા વર્ષનો દિવસ. માનવીનું ભવિષ્ય સમયાંતરે નિતનવા સ્વરૂપે ઉભરતું રહ્યું છે. ક્યારેક ગુફામાં રહેતો માનવી આજે અવકાશ તરફ જવાની તૈયારી કરી રહ્યો છે. ચંદ્ર હોય કે મંગળ કદાચ માનવજાતના ભવિષ્યમાં થોડાં કદમ જ દૂર છે. ભવિષ્ય ભલે અજ્ઞાત લાગે પણ જેને હૈયે હામ છે, આંખોમાં સ્વપ્નો છે અને દિલમાં અરમાન છે, તેવા માનવી માટે અશક્યમાંથી શક્યતા તરફ જવાનું પહેલું કદમ એટલે જ નવું વર્ષ. જ્યારે નીલ આર્મસ્ટ્રોંગે ચંદ્ર પર પહેલું કદમ માંડ્યું ત્યારે તે પણ અશક્ય જ લાગતું હતું ને? અશક્યતા અને શક્યતા એટલે જ શૂન્ય અને એક વચ્ચેનો – નવસર્જનનો સંબંધ. આ નવસર્જનનો પડદો ઉંચકાય છે નવા વર્ષના પ્રથમ દિવસે. એક એ અનંત તરફ જવાનું દ્વાર છે. નવા વર્ષના પ્રથમ દિવસે ભવિષ્ય તરફનું આ દ્વાર ખુલે છે. ઉત્સાહથી થનગનતા માનવની ભવિષ્યની દોટ તરફનું આ પહેલું કદમ જાણે કે બાળકની પા પા પગલી. બાળકની પા પા પગલી એટલે જ રોમાંચ. તેમાં આત્મશક્તિનું દર્શન છે તો પ્રથમતાનો રોમાંચ પણ છે. જીવનમાં પ્રથમતાનો રોમાંચ અનેરો હોય છે. યાદ છે પ્રથમનો રોમાંચ? પ્રથમ વરસાદ, શાળાનો પ્રથમ દિન, પ્રથમ મિત્ર, પ્રથમ પ્રેમ, પ્રથમ નોકરી, પ્રથમ હવાઈ મુસાફરી, પ્રથમ વિદેશ પ્રવાસ…પ્રથમ એ ઉત્સાહથી ઉભરાય છે. તેમાં નાવિન્ય પણ છે અને દૃષ્ટિ પણ.
ચૈત્રી શુકલ પ્રતિપદાનો આ દિવસ વિશિષ્ટ એ રીતે છે કે બ્રહ્મપુરાણ અનુસાર આ દિવસે બ્રહ્માજીએ સમય અને વિશ્વનું સર્જન કરેલું. બ્રહ્માજી નવસર્જનના પ્રણેતા છે. નવું વર્ષ એ નવસર્જનની પ્રથમ પળ. પ્રથમ પળ એટલે જ મનમાં ઉત્સાહ, આનંદનો ફૂવારો તો તનમાં જોમ અને જોશ, કંઇક નવીન રાહને પામવા હૈયે હામ સાથે જ ભવિષ્ય તરફ ઉઠતા કદમ.
નવસર્જન એટલે શું? માનવજીવનમાં નવસર્જન એટલે કલ્પના અને પ્રયત્નોને સફળતાની પ્રાપ્તિ સુધી લઈ જવાની પ્રક્રિયા. સ્વપ્નો અને કલ્પનાની સવારી જીવનકથાને કેવો વળાંક આપી શકે તેની વાત કરતાં જ યાદ આવે એક સુંદર વાસ્તવિક જીવનકથા. હજુ ગઈ સદીની જ વાત….તે એક બેઘર કલાકાર હતો. તેને crazy mouse ના મોટા સપના હતા, જે કોઈને ગમતા ન હતા. તેણે ડિઝનીલેન્ડનું સર્જન કર્યું. જી હા, આ વાત છે વૉલ્ટ ડિઝની અને તેના સર્જનની. તેનું કુટુંબ એટલું ગરીબ હતું કે તે રોજના 1300 છાપાં વેચતો. આ બધા પૈસા તેના પિતા લઈ લેતા. તેના ભાઈઓ થાકીને ભાગી ગયા. જીવનની બધીજ મુશ્કેલીઓ, વિઘ્નોએ તેને વધુ મજબૂત બનાવ્યો. તેની 19 વર્ષની ઉંમરે તેણે પોતાના જીવનના સ્વપ્ન એવી એક એનિમેશન કંપનીની સ્થાપના કરી. પણ એક પણ કાર્ટૂન વેચવામાં નિષ્ફળ ગયો. એની કંપનીએ દેવાળું ફૂંકયું. ચાલતા શીખવું હોય તો પડીને જ ચાલતા શિખાય. હવે એક જૂના ગેરેજમાં તેણે એનિમેશન સ્ટુડિયો બનાવ્યો. પછીના પાંચ વર્ષ કોઈ કમાણી વગર જ પસાર થયા. છેવટે તેની એક ટૂંકી ફિલ્મ સફળ થઈ. પણ તેણે પોતાના જ પાત્રોના કોપિરાઇટનો હક ગુમાવ્યો. તે ભાંગી પડ્યો. તેને રહેવા માટે કોઈ જગ્યા ન હતી અને ખાવા માટે પણ સાંસા હતા. જો તમે કોઈ વસ્તુમાં માનતા હોય તો સંપૂર્ણ શ્રદ્ધા સાથે આગળ વધો. હવે તેણે એક નવા પાત્ર સાથે શરૂઆત કરી. પણ પ્રેક્ષકોને એ પણ પસંદ ન પડ્યું, છતાં તેણે બીજી ફિલ્મ બનાવી. તો એ માટે કોઈ વિતરક ન મળ્યો. છેવટે, તેના ત્રીજા પ્રયત્નમાં તેને સફળતા મળી. તેનું પાત્ર ‘મિકી માઉસ’ ખૂબ પસંદગી પામ્યું. “If you can dream it, you can do it.” તેથી તેણે પૂરી લંબાઇની એનિમેટેડ ફિલ્મ બનાવી. બધાએ તેને કહ્યું કે તે સફળ નહીં થાય. એમાં ત્રણ વર્ષ નીકળી ગયા, તેની પાસે પૈસા ખૂટી પડ્યા. તેને પોતાનું ઘર ગીરવે મૂકવું પડ્યું. ત્યાર પછી તેની ફિલ્મ ‘snowwhite & seven dwarfs’ ખૂબ સફળ બની અને અઢળક કમાણી કરાવી વૉલ્ટ ડીઝનીને 22 એકેડેમી એવાર્ડ મળ્યા અને 59 વાર નોમિનેટ થયા જે આજ દિન સુધી એક રેકોર્ડ છે. માટે એમ કહી શકાય કે નવસર્જન માટે જરૂરી છે સ્વપ્ન, ધીરજ, મહેનત અને હિમ્મત. આપણે પણ પાનખરની નિરાશાને ખંખેરી નવાં પર્ણોને પલ્લવિત કરીએ..
સૌને નવ વર્ષની શુભેચ્છાઓ….
वसंतस्यागमे चैत्रे
वृक्षाणां नवपल्लवाः |
तथैव नववर्षेऽस्मिन्
नूतनं यश आप्नुहि ||
રીટા જાની
16/04/2021