“અનુભવની અનુભૂતિ” -કુમુદબેન પરીખ-પ્રકરણ -૪
Reply
Author Archives: kumudpari
“અનુભવની અનુભૂતિ” -કુમુદબેન પરીખ-પ્રકરણ -૩
સીડીનું ત્રીજું પગથિયું
અમેરિકામાં પ્રવેશ કરવાના આજે ૫૬ વર્ષ વીતી ગયા કેટલું કેટલું બદલાઈ ગયું . નવી નવી ટેકનોલોજીથી દુનિયા કૂદકે અને ભૂસકે આગળ વધી રહી છે. અને google મા એ તો હદ કરી નાખી છે google મા ને પૂછી લો એટલે બધા જવાબ મળી જાય.
અરે નૅવિગેશનેતો કેટલા ડિવોર્સ થતા બચાવ્યા. અમારા જમાનામાં તો મેપમાં ઝીણા અક્ષરે ડિરેક્શન જોતા માથાનું દહીં થઈ જતું . અને પતિ પત્ની ના ઝગડા શરૂ થઇ જતા. આ બધું વિચારતા ઘણા બધા પ્રસંગો યાદ આવ્યા વગર રહેતા નથી અતીતના સંભારણા કહ્યા વગર હું રહી શકતી નથી.
જેમ દરેક છોકરીની ઈચ્છા હોયકે લગ્ન પછી હનીમુન માટે ક્યાંક ફરવા જવું . મને પણ એવું મન હતું. અને લગ્નની પહેલી રાત્રે મ્હેં મારા પતિ ને પૂછી નાખ્યું આપણે ક્યાં હનીમૂન પર ફરવા જવાના છીએ?. અને જવાબ આપ્યા વગર જ કિચનના કેબિનેટમાંથી હનીની બોટલ અને ચમચી કાઢી મને બેડરૂમની બારી પાસે લઇ જઇ ચંદ્રના દર્શન કરાવ્યા અને હું સમજી ગઈ. હાસ્યના ફૂવારા અમારા બંનેના મ્હોં પર આવી ગયા. ખરું કારણ તો એ હતું કે એવા પૈસા ટ્રાવેલિંગ કે હોટેલના અમારી પાસે નહોતા એટલે અમે હની અને મુનના કિરણોથી સંતોષ માન્યો.
પરણ્યા પછી નો બીજો દિવસ કેટલી હું ખુશ હતી મારું પોતાનું ઘર મને ગમશે તેવી સજાવટથી સજાવીશ. પ્રથમ તો બધા જ બારી બારણા ના પડદા ખોલી સૂરજ દેવના દર્શન કરી લીધા. ધીરે અવાજે ગીત ગુન ગુનતી હતી. ત્યાં બેડરૂમમાંથી મારા પતિનો અવાજ આવ્યો ચાય થઈ ગઈ? મેં કહ્યું કાતર જડતી નથી. આ દૂધનું કાર્ટુન ખૂલતું નથી. મારા પતિ આંખો ચોળતા ચોળતા કિચનમાં આવ્યા. અમેરિકામાં બધું જ સહેલું છે તમે વાંચવાનો પ્રયત્ન કરો તો તુરત જવાબ મળી જશે. જો આ દૂધના કાર્ટૂન પર નિશાન છે “ઓપન”. મારા મ્હોંમાંથી થી વાહ શબ્દ નીકળી ગયો .અને તે દિવસથી મને વાંચવાની ટેવ પડી ગઈ.
ચાલ તને બીજું લેસન શીખવાડું. કોઈ પણ ઈન્ફોર્મેશન જોઇતી હોયતો 411 નંબર ડાયલ કરીશ અને ઓપરેટરને પુછીસ તો કોઈ પણ ઇન્ફોર્મેશન મળી જશે. મનમાંતો મને ગુસ્સો આવ્યો મદદ કરવાને બદલે સલાહ આપવા બેસી ગયા. આજે આ સલાહ આપવા બદલ મારા પતિની હું ખુબ આભારી છું હિંમતથી સીડીનું પગથિયું હાથ પકડ્યા વગર કેવી રીતે ચડવું તે શીખવાડી દીધું.
બીજો એક પ્રસંગ જ્યારે હું ૧૯૬૪માં આવી ત્યારે એક પણ indian grocery store નહોતો અમે તુવેરની દાળ ના બદલે યેલો પી દાળ વાપરતા ચણાના લોટને બદલે કોર્ન લોટ વાપરતા અને ગોળના બદલે બ્રાઉન સુગર થી ચલાવતા. મસાલામાં મીઠું મરચું હળદર સિવાય કોઈ મસાલા મળતા નહીં. પણ દુનિયાના છેડે વસતા ગુજરાતી ની આવડત, કોઈપણ પ્રોડક્ટ માંથી ગુજરાતી ફુડ બનાવવનો પ્રયત્ન કરતો. આમ અમે પણ નવી નવી વાનગીઓ બનાવીને મિત્રો સાથે આનંદ માણતા.
આમને આમ બે-ત્રણ મહિના પસાર થઇ ગયા. અમારા ઘરથી પંદર એક મિનિટના અંતરે એલ એ સી ટી કોલેજ, મેં ત્યાં ઈંગ્લીશના ક્લાસિસ શરૂ કર્યા. ક્લાસમાં મોટાભાગે બીજા કન્ટ્રી ના વિદ્યાર્થીઓ આવતા અમને શીખવવામાં આવ્યું ઉધરસ કે છીંક આવે તો એસક્યુઝ મી કહેવું. એક દિવસે મને છીંક આવી અને આખા ક્લાસ ને સંભળાય તેમ જોરથી મ્હેં એસ્ક્યુઝ મી કહ્યું અને આખો ક્લાસ જોર જોરથી હસી પડ્યો. આવા છબરડાં શરૂઆતમાં કરતા કરતા પગથિયાં ચડતી રહી.
મારા પતિએ એક વાત તો મને શીખવાડી દીધેલી કે Road ક્રોસ ગ્રીન લાઈટમાંજ કરવો પણ આપણે બન્દા તો ઇન્ડિયામાં મન થાય એમ ક્રોસ કરી નાખતા એમ તે દિવસે યલો લાઈટ અને રેડ લાઇટમાં રોડ ક્રોસ કરી નાખ્યો. સામેજ પોલીસભાઈ મારી રાહ જોતા ઉભાજ હતા. મારી પાસે ડ્રાયવીંગ લાયસન્સ નહોતું. પંદર મિનિટની માથાકૂટ પછી મને ખબર પડીકે એને મારુ નામ અને અડ્રેસ જોઈતું હતું.. મને જે વૉકીંગની ટિકિટ મળી ગઈ. હું ખુબજ ગભરાઈ ગઈ હવે મારા પતિને કહેવું કેવી રીતે હઝારો વિચારો મનમાં આવી ગયા. ટિકિટ ફાડી નાખુ? પણ પોલીસે ટિકિટ આપી છે અને વધારે મુશ્કેલીમાં મૂકાઉ તો એ વિચારે પતિને કહ્યા વગર છુટકો નહોતો. ગભરાતા ગભરાતા મ્હેં પતિને વાત કરી. મારા આશ્ચર્ય વચ્ચે તે ના ગુસ્સે થયા કે ના કટુ વચન કહ્યા, એટલું જ પૂછ્યું ટિકિટ તને કોણે આપી? મ્હેં કહ્યું પોલીસે. તો મને કહે, તું પોલીસનેજ પૂછી લે શુ કરવાનું.
પણ ફોન ક્યા નમ્બરે કરું?
ભૂલી ગઈ 411 ડાયલ કરીશ એટલે બધીજ બધીજ માહિતી ઓપરેટર પાસેથી મલસે..
બીજે દિવસે 411 નમ્બર ડાયલ કરતા ઈમરજન્સી થી માંડીને સાચા નંબરે પહોંચતાં અને સમજતા એક કલાકે મને કયા એડ્રેસ પર 5 ડોલરની પેનલ્ટી ભરીને મોકલી આપવી એ ખબર પડી. આ પછી અમેરિકામાં આવે દોઢ વર્ષ થઈ ગયું. અને મને ibm કંપનીમાં જોબ મળી અને ફરીથી અમે બધી મિત્રો રોડ ક્રોસ કરતી હતી ત્યાં જે વોકિંગ ની ટિકિટ ફરીથી મળી. આ વખતે ટિકિટ ની બધી જ ઇન્ફર્મેશન વાંચવાની અને સમજવાની ટેવ પડી ગઈ હતી. ટિકિટ પાછળ જ બધી ઇન્ફર્મેશન વગેરે લખ્યું હતું તે રાત્રે મારા પતિ પર ખુબ જ ગુસ્સે થઇ ને કહ્યું આટલું સહેલું હતું તો મને પહેલી ટિકિટ મળી ત્યારે કેમ ના કહ્યું? તો જવાબમાં હસીને કહે મેં કહ્યું હોત તો તું ત્યાં ને ત્યાં જ રહી હોત. મને જ હંમેશા પૂછ્યા કરત. મારો આશય તો એકજ હતો કે તું જલ્દી જલ્દી સ્વાવલંબી બને. આમ ત્રીજું પગથિયું ચડી ગઈ.
બેઠક – ‘वाचिकं सर्व वाङ्ग्मयम्’-“પ્રકૃતિના પગલે” પ્રકરણ-3 -કુમુદબેન પરીખ
મિત્રો આજે પ્રસ્તુત છે ‘वाचिकं सर्व वाङ्ग्मयम्’માં ઇન્ડો અમેરિકન જીવન ઉપર આધારિત વાર્કતાઓનો સંગ્રહ “પ્રકૃતિના પગલે”પ્રકરણ -3
લેખિકા -કુમુદબેન પરીખ અને રજૂઆત -વાગ્મી કચ્છી
અનુભવની અભિવ્યક્તિ પ્રકરણ -૨ લેખિકા અને પ્રસ્તુતિ -કુમુદબેન પરીખ
સીડી નું બીજું પગથિયું
“ ઢોલ ઢબુક્યા ને વર વહુના હાથ મળ્યા.”
આ સાંભળતા જ તમારી નજર સમક્ષ એક શણગારેલો મંડપ અંદર ગાદી તકિયા પર સાજન માજન બેઠું હોય ધીમે સુરે શરણાઈના સૂર વહેતો હોય અને ઢોલની ધીમી થાપટ, સ્ત્રીઓ હસી-હસીને લગ્નગીતો અને ફટાણા ગાતી નજર સમક્ષ આવે.
ત્યાં ગોર મહારાજ એમના બુલંદ અવાજથી સમય વર્તે સાવધાન કન્યા પધરાવો સાવધાન આદેશ આપી રહ્યા હોય અને તે જ વખતે મામા નવવધૂનો મેદી ભર્યો ચુડીઓથી શોભતો હાથ પકડી મંડપ માં પ્રવેશ કરતા નજર સમક્ષ આવ્યા વિના રહે નહીં. આવા દ્રશ્ય કુવારી છોકરીઓ જોતી ત્યારે અચૂક કલ્પના કરતી એક દિવસ મારા લગ્ન પણ આ રીતે થશે એમાં હું પણ બાકાત નહોતી. નાનપણમાં લગ્ન સમારંભમાં જવાનું થતું અને નવવધૂને જોઇને વિચારતી એક દિવસ મારા લગ્ન પણ આવા ધામધૂમથી થશે .
વર્ષો વીતતા ગયા મારી સગાઈ થઈ ગઈ અને મારા મંગેતર અમેરિકા ભણવા પહોંચી ગયા. બીજા ચારેક વરસ વીતી ગયા. મારા મન્ગેતરે નક્કી કર્યું કે મને અમેરિકા બોલાવી ને અમેરિકામાં લગ્ન કરવા કારણ પણ યોગ્ય હતું . ઇન્ડિયા આવવાનો ખોટો ખર્ચો અને સ્ટુડન્ટ વિઝા પર ગયા પછી પાછા આવવા ના મળે તો પ્રોબ્લેમ થાય અને મારા ઇન્ડિયામાં પરણવાના સ્વપ્નો નો અંત આવ્યો.
થોડા જ ટાઈમ માં વિઝિટર વિઝા પર હું અમેરિકા આવી 20 દિવસ પછીની લગ્નની તારીખ નક્કી થઈ લગ્ન સ્થળ નક્કી થયું બધું જ મારા મંગેતર ના પરિશ્રમથી થઈ ગયું મારે તો લગ્ન કરવા જ બેસવાનું હતું અને ના— બેસવાનું નહીં ઉભા ઉભાજ લગ્ન કરવાના હતા.
શુભ દિવસની આગલી રાત્રે ના મહેંદી મુકાઈ ના પીઠી ચોળાઈ હા મારા મંગેતરના મિત્રની પત્નીએ બે ફૂલના હાર અને મારા અંબોડા માટે ગજરો તૈયાર કરી રાખેલો. સવારે વહેલી ઉઠી સાડી શણગાર અને હેર સ્ટાઈલ જાતે જ કરવી પડી. અને ફ્રેન્ડની કારમાં લગ્નસ્થળે પહોંચી ગયા. એનું નામ હતું સેલ્ફ રિઅલિઝારેસન સેન્ટર ટૂંકમાં એસ આર એફ, એ સમયે ન્હોતાં મંદિરો કે પંડિતો મોટા ભાગના પરણીને અમેરિકા આવતા અથવા પરણવા પાછા દેશમાં જતા. મારા લગ્નપહેલા બે ત્રણે જ અમેરિકામાં આ રીતે લગ્ન કરેલા.નાની પણ સુંદર જગ્યા હતી. સુંદર બગીચામાંથી અમે નાના હોલમાં પ્રવેશ્યા. ૩૫ જેટલા મિત્રો બેન્ચ પર બેઠા હતા. એ હતું અમારૂ સાજન.ત્યાં નહોંતી શરણાઈ ઢોલ ની થાપટ અને મામાના હાથે પ્રવેશતી નવવધુ.
અમે બંને બતાવેલા સ્થળે ઉભા રહ્યા એક ગોરો પ્રિસ્ટ ભગવા ધોતી જભા અને ખેસમાં અમારી સામે ઊભો રહ્યો. ટૂંકમાં બધા મિત્રો અને અમને આવકાર આપી વિધિ શરૂ કરી. વિધિમાં અમે એકબીજાને ગુલાબનું ફૂલ આપ્યું., સપ્તપદી ની જેમ અમેરિકન વચનો આપ્યા અને , એકબીજાના ગળામાં હાર પહેરાવ્યા અને રૂમની વચ્ચે એક નાના ટેબલ પર ફાયર પીટમાં અગ્નિદેવને આમંત્ર્યા હતા એની સાક્ષીએ ચાર ફેરા ફરી ઇન્ડિયન અમેરિકન વિધિ પૂર્ણ કરી. છેલ્લે મિત્રોની તાલીઓથી પતિ પત્ની નો એવોર્ડ લઇ લીધો આ હતી અમારી લગ્ન વિધિ.
હવે આવેલા મહેમાનોને જમાડવા વગર તો ઘરે ન મોકલાય એટલે બીજા એક ચર્ચમાં પેટીઓમા થોડા ખુરશી ટેબલ મુકેલા હતા. મહેમાનોને સેન્ડવીચ પોટેટો ચિપ્સ પીણામાં પંચ અને ડિઝર્ટમાં કેક થી સંતોષ્યા .લગ્નના ખર્ચ કરતા ગિફ્ટોના ઢગલા લઈ અમારા નવા અપાર્ટમેન્ટમાં પહોંચ્યા. ત્યાં કોઈ અમને આવકારનારુ કે પોંખનારું નહોતું. એટલે જાતે જ પ્રવેશ કરી અમારા લગ્નજીવન નો શુભારંભ કર્યો. આ હતી ૧૯૬૪ની લગ્ન વિધિ.
વર્ષો વીતતા ગયા મન હંમેશા ગુનાહિત રહેતું કે મારા મિત્રોને લગ્નમાં સેન્ડવીચ નું લંચ ખવડાવ્યુ એટલે 40 વર્ષની મારી લગ્ન તિથિ એ મારા બધા જ અરમાનો મહેંદી હેર સ્ટાઈલ લગ્ન ગીતો અને અમારા મિત્રો ને સુંદર જમણ જમાડવાનો મ્હેં સંતોષ માન્યો .આમ હું બીજું સીડીનું પગથીયું ચડી ગઈ.
“પ્રકૃતિના પગલે” પ્રકરણ 2 -કુમુદબેન પરીખ
મિત્રો આજે પ્રસ્તુત છે ‘वाचिकं सर्व वाङ्ग्मयम्’માં ઇન્ડો અમેરિકન જીવન ઉપર આધારિત વાર્કતાઓનો સંગ્રહ “પ્રકૃતિના પગલે”પ્રકરણ -૧
લેખિકા -કુમુદબેન પરીખ અને રજૂઆત -વાગ્મી કચ્છી
પ્રકરણ-૨- અનુભવની અભિવ્યક્તિ-કુમુદ પરીખ
સીડીનું પહેલું પગથિયું
જેમ નાનો બાળક સીડીને જોવે ત્યારે સિડી કેટલી લાંબી લાગે એ રીતે જ અમેરિકા નો પ્રવેશ મને લાંબી સીડી જેવો લાગ્યો આજે હું તમને અમેરિકામાં પ્રવેશના પહેલા અનુભવની વાત કરીશ.
એરપોર્ટ પરથી ઘરે જતાં જ મારા મંગેતરે મારી ઓળખાણ એમના મિત્ર સાથે કરાવતા કહ્યું, કુમુદ આ બંને મારા ફ્રેન્ડ, જ્હોન અને સૂઝી. આપણા લગ્ન હજુ વીસ દિવસ પછી છે. હમણાં એમના ઘરે રહેશું લગ્ન પછી આપણે આપણા નવા અપાર્ટમેન્ટમાં રહેવા જવાના છીએ. અત્યારે તો હું ખૂબ નાના એપાર્ટમેન્ટમાં માં રહું છું એટલે જ્હોન અને સુઝીનો ખૂબ જ આગ્રહ છે કે તું તેમના આલિશાન ઘર માં લગ્ન સુધી રહે, ત્યાં તને સારી સગવડ રહેશે, બરાબરને?
હું શું બોલું? મનમાં તો થયું કે અત્યારે મારે આલિશાન ઘરની જરૂર નહીં પણ ઘર જેવા ગુજરાતી વાતાવરણની જરૂર છે. મારા ઘરની અને મારી સાથે પરિવારની જેમ કોઈ વાતો કરે કે મારી વાતો સાંભળે અને આશ્વાસનના બે શબ્દો બોલી કહે કે ચિંતા નહીં કરતી,બધું સરસ ગોઠવાઈ જશે. જેના ઘરમાં રહેવાની છું તેમના અને મારા વચ્ચે શું સામ્ય છે? જેની સાથે હું સહજ વાત પણ ન કરી શકું આલિશાન મકાન તો મને સોનાના પિંજર જેવું લાગશે.
જોકે જ્હોન અને સુઝી ખૂબ જ પ્રેમાળ હતા મારો રૂમ ખુબજ સરસ શણગારેલો હતો તેમને ખબર હતી કે હું વેજિટેરિયન છું. એટલે પહેલે જ દિવસે ચીઝ પિઝા મંગાવેલો જિંદગીમાં પીઝાનું નામ પણ સાંભળ્યું નહોતું. તેમાં પણ ચીઝના તાંતણા જોઈને જ મને ચીતરી ચડી ગઈ. પરાણે બે કટકા ખાધા.
એક-બે દિવસ તો મારા મંગેતરે રજા લીધેલી એટલે ફરવા હરવામાં ક્યાં ટાઈમ પસાર થઈ ગયો તે ખબર પણ ના પડી. વિકિડેઝ શરૂ થતાં મારા પતિને નોકરી પર જવું પડતું. ઘરમાં હું એકલી કઁટાળી ના જાઉં એટલે મારી રૂમમાં એક ટેપ રેકોર્ડર અને હિન્દી ગાયનોની ટેપ મુકેલી અને ટેપ રેકોર્ડર કેવી રીતે વાપરવું તે પણ શીખવાડી દીધેલું.
Time change ના લીધે ઘણીવાર મને મોડી રાત સુધી ઊંઘ આવતી નહીં. પણ સવારે વહેલી ઉઠી જવાની ટેવ ના લીધે વહેલી ઊઠી જતી.જીવન જાણે ગોઠવાતું નહોતું.
જ્હોન સવારે 8:00 વાગે ઓફિસ જતા પહેલા, મને જોતા જ ગુડ મોર્નિંગ અને બીજું ઘણું ઘણું બોલી નાખતો પણ મને તો ગુડ મોર્નિંગ સિવાય બીજું શું બોલી ગયો તે ખબર પણ ના પડતી. આમ મારું કન્વર્સેશન સવારે શરૂ થતું .સૂઝી મોડી મોડી ઊઠતી રાત્રે બધા જ પડદા સુઝી બંધ કરી દેતી. ઈન્ડિયાની ટેવ પ્રમાણે સવારે આખા ઘરમાં હવા-ઉજાસ મને ગમતો. બારી-બારણા ખુલ્લાં કરવાની ટેવ પણ હતી. કોઈના ઘરમાં સંમતિ વગર કેવી રીતે પડદા ખોલાય? બહારનો ઉજાસ જોવા ધીમે રહી હાથથી પડદા ને થોડો ખસેડીને બહાર જોયા કરતી.
સૂઝી હતી ઇટાલિયન એટલે એને ભૂખ લાગે ત્યારે બ્રેડ સાથે કોફી પીધા કરતી મને પણ આપતી.પણ એની એક બહુ જ ખરાબ ટેવ સ્મોકિંગ કરવાની તે મને ખૂબ જ સતાવતી એ હંમેશા મારી સાથે બેસી વાતો કરવાનો પ્રયત્ન કરતી. મોટી બહેનની જેમ પ્રેમ દર્શાવવા નો પ્રયત્ન કરતી આમ થોડા વખતમાં જ ભાંગ્યું તુટ્યું ઇંગલિશ મને સમજણ પડવા લાગી. એક દિવસ તો એણે બ્રેડ પર જામ લગાવીને ટ્રાય કરવાનું કહ્યું તે દિવસથી જામ મારો ફેવરિટ થઈ ગયો આમ મારા દિવસો પસાર થતા હતા.
વિકેન્ડ આવતા જ મારા મંગેતરએ કહ્યું ચાલ આજે આપણે મારા મિત્રના ત્યાં જઈએ આપણે ત્યાં જમવાના છીએ. મને લાગ્યું આ પાછા મને બીજા અમેરિકન ને ત્યાં લઈ જશે પણ મારા આશ્ચર્ય વચ્ચે આ તો આપણા ગુજરાતી ભાઈ નીકળ્યા. કોઈ તરસ્યાને પાણીની વીરડી દેખાય ને જેટલો આનંદ થાય તેવો મને થયો, આ આનંદની લહેર, તે તો કોઈ તરસ્યું માણસ જ જાણી શકે. ગુજરાતીમાં બધા સાથે વાતો કરવાની ખુબ મજા પડી,ખીચડી શાક નું જમણ તો મારા માટે પાંચ પકવાન જેવું હતું અને જ્યારે ફ્રેન્ડના પત્નીએ કહ્યું કે અમે તો તારા પતિને ખૂબ જ આગ્રહ કરેલો કે લગ્ન પહેલાના દિવસો તું અમારી સાથે રહે તને વધારે અમારે ત્યાં ગમશે. આજે પણ મને ખબર નથી પડતી કે કયા આશયથી અમેરિકન મિત્રને ત્યાં મારા પતિએ મને રાખવાનું વિચાર્યું. કદાચ અમેરિકન કલ્ચર હું જલ્દી શીખીશ એ આશય હોઈ શકે.
અમેરિકામાં પ્રવેશ પછીનો અમેરિકન ફેમિલી સાથે રહેવા નો મારો પહેલો અનુભવ, સૂઝી અને જ્હોનની ફ્રેન્ડશીપ, એક ફેમિલી જેવો અહેસાસ મેં વર્ષો સુધી અનુભવ્યો. આજે તો એ બંને આ દુનિયામાં નથી પણ મારા તેમને કોટી કોટી વંદન. આમ અનુભવથી આ મારુ પહેલું સીડીનું પગથિયું હું ચડતા શીખી ગઈ.
-કુમુદ પરીખ
બેઠક – ‘वाचिकं सर्व वाङ्ग्मयम्’-“પ્રકૃતિના પગલે” પ્રકરણ 1 -કુમુદબેન પરીખ
મિત્રો આજે પ્રસ્તુત છે ‘वाचिकं सर्व वाङ्ग्मयम्’માં ઇન્ડો અમેરિકન જીવન ઉપર આધારિત વાર્કતાઓનો સંગ્રહ “પ્રકૃતિના પગલે”પ્રકરણ -૧
લેખિકા -કુમુદબેન પરીખ અને રજૂઆત -વાગ્મી કચ્છી
