૨૧,”જ્યાં ન પહોંચે રવિ ત્યાં પહોંચે કવિ” – અલ્પા શાહ

વૈશ્વિક કવિતાના ભાવવિશ્વમાં એક સફર…

નમસ્કાર મિત્રો,

નવા મહિનાના એટલે કે જૂન મહિનાના પ્રથમ ગુરુવારે આપનું સ્વાગત છે. આ મહિનો તો મારો પોતાનો મહિનો! પરમકૃપાળુ પરમાત્માએ આજ મહિને મને આ માનવદેહ થકી જિંદગી રૂપી અનમોલ બક્ષીશ આપી છે. The month of June is my own birth month!! આ મહિને આપણે “જ્યાંન પહોંચે રવિ ત્યાં પહોંચે કવિ” એ લેખમાળા અંતર્ગત પ્રસંગોચિત વિષય  “હું કોણ” અથવા “મારી ઓળખ” or Self and Self-Identity એ વિષય પરની જુદીજુદી ભાષાની કવિતાઓ અને તેમનો ભાવાનુવાદ જાણીશું અને માણીશું. 

હું કોણ? મારી સાચી ઓળખ શું? મારા અસ્તિત્વ નું કારણ શું? આપણને સૌને જિંદગીના કોઈક વળાંકે આવા પ્રશ્નો અચૂક થાય છેમને તો આવા પ્રશ્નો થાય જ છે. દુનિયાના દરેક મનુષ્ય ને જીવનના કોઈક તબક્કે પોતાના અસ્તિત્વનું કારણ જાણવા સમજવાની જિજ્ઞાસા જાગે છે. અને ઘણા બધા કવિઓએ જુદી જુદી ભાષાઓમાં આ વિષય પર ગૂઢ અને ગહન અર્થ ધરાવતી કવિતાઓની રચના કરી છે. 

“જ્યાં ન પહોંચે રવિ ત્યાં પહોંચે કવિ” લેખમાળા અંતર્ગત આજે આપણે Emily Dickinson રચિત “સ્વ” or self ઉપર આધારિત કવિતાનો ભાવાનુવાદ જાણીશું અને માણીશું. આ કવિતાનું શીર્ષક છે On a columnar self  અર્થાત. “હું જ મારો આધાર”. જેનો ભાવાનુવાદ કરવાનો નમ્ર પ્રયાસ કરેલ છે. તમે મૂળ અંગ્રેજી કવિતા આ લિંક પર વાંચી શકશો. https://www.americanpoems.com/poets/emilydickinson/on-a-columnar-self/

આ કવિતામાં કવિયત્રીએ એક શક્તિશાળી નક્કર સ્તભનું રૂપક લઈને  “સ્વ”નું  એટલે કે પોતાની જાતનું નિરૂપણ કર્યું છે. આ નાનકડી કવિતામાં કવિયત્રી ખુબ પ્રેરણાદાયી અને મહત્વની વાત વહેતી મૂકે છે. If your sense of your own self is as sturdy and solid as a stone column, it will support you, just as a column supports a giant building. જિંદગીના ઉતાર-ચઢાવ વચ્ચે પણ જો તમે તમારી ખુદની સાથે હશો, તમારો આત્મવિશ્વાસ અકબંધ હશે અને તમે પ્રભુને કેન્દ્રમાં રાખીને સાચા માર્ગે ડગલાં ભરશો, તો દુનિયાની કોઈ તાકાત તમને રોકી નહિ શકે એવી કંઈક વાત કવિયત્રી અત્રે રજુ કરે છે.

કવિયત્રી Emily Dickinson તેમની પોતાની લેખનશૈલિ પ્રમાણે આ કવિતામાં પણ કોઈક abstract concept નો ઉપયોગ કરીને ખુબ મહત્વની વાત રજુ કરે છે. કહેવાય છે કે કવિયત્રી Emily Dickinson નું જીવન ખુબ એકાકી હતું. Her poems were churned during her solitude, living and thought-stirring letters that she had written to her father and sister-in-law. These letters were the only mean of communication between her and the world outside.  

આ કવિતામાં કવિયત્રી પોતેજ પોતાનો સહારો બનીને આત્મ-નિર્ભર થવાની વાત કરે છે. You must get your own back. Your life must have only one authority — that’s you. અહીં માત્ર આર્થિક આત્મનિર્ભરતા ની વાત નથી, વૈચારિક, સામાજિક અને અન્ય બધાજ પાસાઓની દ્રષ્ટિએ આત્મ નિર્ભર થવાની વાત છે. આપણે જો હંમેશા અન્યના સહારાની આશા રાખ્યા કરીશું અને બીજાનો હાથ ઝાલવાની શોધમાં રહીશું તો ક્યારેક ને ક્યારેક આપણને તેમાં અસફળતા મળશે. પણ જો પ્રભુને સાથે રાખીને આપણને પોતે આપણા પોતાની વૈચારિક, સામાજિક, આર્થિક નિર્ભરતા કેળવીશું તો કયારેય નિરાશ થવાનો વારો નહિ આવે. હા, તેનો મતલબ એવો નથી કે આપણને જિંદગીમાં ક્યારેય કોઈની જરૂર નથી પડવાની.  આ દુનિયામાં આપણે સૌ એક સાથે પોતપોતાના અંતિમ લક્ષ્ય તરફ ગતિ કરી રહ્યા છે. અંતિમ સત્ય અને અંતિમ લક્ષ્ય બધાનું એક જ છે પણ સફર બધાની સાવ અલગ. જિંદગીના વિવિધ તબક્કાઓમાં આપણને દરેકને એક બીજાની વધતે ઓછે અંશે જરૂર પડી છે અને પડતી રહેવાની છે. As Marty Rubin said, Love others unconditionally, but rely only on yourself. એવું પણ બને કે આત્મ-નિર્ભર બનવામાં તમારે કદાચ સાવ એકલા ચાલવાનો વારો આવે. But It takes nothing to join the crowd and it takes everything to stand alone. So just be with yourself and be self-reliant and self-dependent. Your self will not betray you even in uncertain or trying times and you will carry on with your life.

તો ચાલો આ પ્રેરણાદાયી કવિતાના હાર્દને મમળાવતા મમળાવતા આજે મારી કલમને વિરામ આપું છું.આવતા અઠવાડિયે આજ વિષય પરની એક બીજી  કવિતા સાથે ફરી મળીશું.તમારા માર્ગદર્શન અનેઅભિપ્રાયોની અપેક્ષા સાથે…. 

– અલ્પા શાહ