૧-જિંદગીકે સફરમેં દાઢીવાળો જોગી -સુરેશ જાની

 

જિંદગીકે સફરમેં, હર મોડપે લોગ મિલતે હૈ,
કુછ અનજાન રહતે હૈ, કુછ અપને હો જાતે હે.

     જિંદગીની સફરમાં હજારો મિત્રો, દુશ્મનો, અરે! સાવ અજાણ્યા અને અલ્પજીવી સમ્પર્ક વાળા જણ મળ્યા છે –  નાના, મોટા – પુરૂષ, સ્ત્રી, બાળકો – જાતજાતના દેશના, જાતજાતના ધર્મના, ભાત ભાતની વિચારસરણી વાળા.

    પણ એ સફરમાં એક સાવ અલગારી જણ મળી ગયો હતો. એની સાથે મારો સમ્પર્ક માંડ બે ત્રણ વર્ષ જ રહેલો. અને તે પણ મોટા ભાગે ઈન્ટરનેટના વાદળો વચ્ચે જ. હું ભુલતો ન હોઉં તો ૨૦૦૮ થી ૨૦૧૨ ની વચ્ચે જ એ સમ્પર્ક જારી રહેલો. પણ કેવો મીઠો દરાખ જેવો એ સંબંધ! કમનસીબે હીરા જેવા ઝળહળતા તે આત્માએ કોઈક અજાણી ભોમકામાં  સેવા આપવા, કાયમ માટે વિદાય લઈ લીધી છે.

    એને પ્રત્યક્ષ મળવાનો એક મોકો મળ્યો હતો; તેની યાદ આ શ્રેણીની સરસ મજાની વાતો વાંચીને તાજો થઈ ગઈ.  ૩૦, માર્ચ – ૨૦૧૧ માં લખેલો એ મુલાકાતનો અહેવાલ  આ રહ્યો.

………………..

     બપોરના એક વાગી ગયા છે. મારા પેટમાં બરાબરની લ્હાય લાગી છે. પરદેશથી આવનારને ભાગ્યે જ લાગુ ન પડતી હોય તેવી, પેટની પીડા બે દિવસથી ભોગવતો આવ્યો હતો. અને એના કારણે, જાત પર લાદેલ, સખત  આહાર નિયમન આના માટે જવાબદાર હોય – તેમાં નવાઈ પણ શી? હું શાળાના આચાર્યે ચા પીવા બોલાવ્યો હોવાના કારણે પેટમાં નાનકડી શાંતિ મેળવી; મોટી શાંતિ ક્યારે થશે; એની આતુરતાપૂર્વક રાહ જોઈ રહ્યો છું.

     પરંતુ એ દાઢીવાળો જોગી તો એના કામમાં મશગુલ છે. સદભાગ્યે એની સમજુ પત્ની તૃપ્તિબેન મારો ખ્યાલ કરી ત્યાં આવી પહોંચે છે. સાથે લાવેલી કોફી પીવા મને વાનમાં આમંત્રે છે. હું તરત એ આમંત્રણ સ્વીકારી લઉં છું – પણ મારું ધ્યાન તો સાથે લાવેલા, વઘારેલા,  ચટાકેદાર ઢોકળાના ડબ્બા પર જ છે! વાનમાં હું તે ડબો ફટાફટ ગોતી કાઢું છું; અને શિષ્ટાચારને બાજુએ મેલી; તૃપ્તિબેનને કહું છું,” અખિલભાઈની રાહ ન જોઉં તો ચાલશે ને?”

      તૃપ્તિબેન મારી વ્યથા સમજીને હસીને કહે છે,” લો! સાથે આ ચટણી પણ.”

     હવે ખ્યાલ આવી ગયો ને, એ દાઢીવાળો જોગી કોણ?

     અલબત્ત અખિલ સુતરીયા જ હોય ને?

     હું અખિલભાઈની સાથે એમના ‘માર્ગદર્શન’ના કામને પ્રત્યક્ષ નિહાળવા, તેમની સાથે વલસાડથી થોડે દૂર આવેલા એક નાનકડા ગામની શાળામાં આવ્યો છું. ચારે બાજુ ખેતરોથી ઘેરાયેલી એ સાવ નાની શાળાના છેવાડેના એક રૂમમાં બાળકોની હકડે ઠઠ ભીડ વચ્ચે એ જોગી, એના વિડિયો-પ્રવચનમાં મશગૂલ છે. બાળકોની સાથે માનસિક તાદાત્મ્યમાં એ તો ધ્યાનસ્થ છે! એને ખાવા પીવાની કશી પડી નથી.

     હું તૃપ્તિબેનને પૂછું છું ,” અખિલભાઈને પણ ભૂખ તો લાગી જ હશે ને?”

     તેઓ હસીને કહે છે,”એમને તો એમનો ખોરાક સવારના નાસ્તામાં મળી ગયો છે! તમતમારે નિરાંતે જમી લો. બે દિ’ના ભૂખ્યા છો.”

 આ માણસ દાઢીધારી છે; જોગી છે; પાગલ છે. એનું પાગલપન છે – ‘છેવાડાની શાળાઓના બાળકોમાં આત્મવિશ્વાસ અને આત્મગૌરવ જગાડવાનું.’ કમ્પનીઓમાં મેનેજમેન્ટના માનવવિકાસ અંગેના સેમિનારોમાંથી મળતા ફાજલ સમયનો ઉપયોગ; ગામડે ગામડે ફરી, આ આહલેક જગાડવાનો તેમણે ભેખ ધારણ કર્યો છે.

    એની વેબ સાઈટ હજુ પણ ખુલ્લી છે. અહીં …   http://www.akhiltv.com/

     થોડીક વારે બાળકોની એ બેચ સાથેનો સત્સંગ પતાવી અખિલભાઈ પણ વાન પાસે આવી પહોંચે છે. પણ એમની પાસે સરસ મજાનાં ઢોકળાં ખાવાનો સમય નથી. થર્મોસમાં રાખેલી કોફી ઝટપટ ગટગટાવી, એ બીજી બેચના બાળકો સાથે ભળી જવા આતૂર છે.

    મારી દોઢ દિવસની અખિલભાઈ સાથેની મૂલાકાતમાં, ગુજરાતના બાળકો અને યુવાનોમાં જાગૃતિ લાવવાની એમની ધગશ સતત વર્તાતી રહે છે. એમની પત્ની તૃપ્તિ એમની સાચા અર્થમાં સહધર્મચારિણી છે. અહીં એ એમની ‘સેમિનાર આસિસ્ટન્ટ’ છે.  એમનો એક દિકરો ઉદય – ઉદયપુરમાં નોકરી કરે છે; બીજો ઉમંગ કચ્છના આદિપુર ગામમાં પોલિટેક્નિકમાં ભણે છે.

    આવતાં જ મેં એમને મારાં બનાવેલાં ઓરિગામી મોડલો ભેટ આપ્યાં હતાં. એમને બહુ ગમ્યાં. પણ આ જોગી એટલાથી શેં સંતોષાય? સાંજના થાક ઉતારવાની જગ્યાએ એ તો મારી પાસે બે મોડલો બનાવડાવે છે; અને એની વિડીયો ઉતારી લે છે – એમના સંગ્રહમાં ઉમેરો કરવા. કદિક એનો લાભ પણ બાળકોને મળશે.

આ રહ્યો એ વિડિયો …

 

https://www.youtube.com/watch?v=Ex1UfpDvSTs બસ આ જ ધૂન – સતત એ જ ધખારો. ગુજરાતના બાળકો અને યુવાનોમાં ધસમસતું  જીવન અમૃત સિંચતા રહેવાનો. ધનપ્રાપ્તિ, યશપ્રાપ્તિ, પ્રતિષ્ઠા પાછળ કોઈ દોડ નહીં. થોડામાં ઘણું ગણી જીવાતું, સંતોષ અને આનંદથી ભરપૂર અને છતાં સતત પ્રવૃત્તિથી ભરપૂર જીવન. સામ્પ્રત સમયના બહુ જ ઝડપથી વિસરાતા જતા, મૂલ્યોના માહોલમાં તેમણે  ઊપાડેલ કામ એક તો શું – અનેક માણસોની ટીમ માટે પણ આકાશ કુસુમવત છે. પણ એની આ જોગીને કશી ચિતા નથી. પોતાના જીવનના એક અંશની આહૂતિ આ યજ્ઞમાં અર્પવાનો એને હરખ છે.

   ગાંઠના ફાજલ સમયનો આવો અપ્રતિમ ઉપયોગ કરનાર સ્વ. ભાઈ શ્રી. અખિલ સુતરિયાને શત શત પ્રણામ. જિંદગીની સફરમાં મળેલો આ અણમોલ હીરો ભલે આજે આ ધરતી પર નથી. પણ એની યાદ ચિરંજીવ છે – એણે અમૃત સિંચેલાં એ નિર્દોષ બાળકોના ધડકતા દિલમાં – એની પત્નીના અને એના આ મિત્રના અંતરમાં….

 

sureshbhai jani

https://gadyasoor.wordpress.com/

–

 

 

જિંદગી કે સફરમેં-અમીટ છાપ-(૭)રાજુલકૌશિક

અમેરિકાનું હવામાન બદલાવા માંડ્યુ છે. લેબર ડે વીકએન્ડ એટલે સમરનો છેલ્લો વીકએન્ડ એવા ગાણા ગવાવા માંડ્યા છે. એન્ડ ઓફ સપ્મ્ટેબર એટલે સમરની બાકાયદા વિદાય અને ફોલની શરૂઆત. આ ફોલ પણ કેવી અજબની સીઝન છે ? લીલાછમ દેખાતા પાંદડા અચાનક લાલ-પીળા અને કેસરી રંગે રંગાવા માંડે અને અંતે સુક્કાભઠ્ઠ થઈને ખરી પડે અને નજર સામે સાવ એકલતામાં ઝૂરતા વૃધ્ધો જેવા આવળીયા-બાવળીયા જેવા થઈને ઉભા રહે. પણ ગયા અઠવાડીયે જાણે મોસમે રૂખ બદલી અને સવારથી જ ધુમ્મસે સૂર્યનારાયણને એવા ઢાંકી દીધા કે દર્શન જ દુર્લભ અને બાકી હતું તો વાદળોએ પોતાનું સામ્રાજ્ય એવું સ્થાપી દીધું કે જાણે વર્ષારૂતુનો આરંભ…મન મોર બનીને થનગનાટ કરે એવું હીલ સ્ટેશન જેવું વાતાવરણ થઈ ગયું હતું પણ  સૂસવાટા મારતા પવનના ઝપાટા એવા હતા કે બારણાની બહાર ઉભા રહીને આવી ભીની ભીની સુગંધ શ્વાસમાં ભરવાનું મન મારવું પડે.

 

હવે આવા એક નહીં પુરેપુરા સાત દિવસનું સપ્તાહ..આવા થોડાક ફુરસદના સમયે નેટફ્લિક્સ પર આમતેમ આંટા મારતા સંજય લીલા ભણસાળીની એક અદ્ભૂત ફિલ્મ નજરે પડી. “ બ્લેક” જેમાં અમિતાભ બચ્ચન અને રાની મુખર્જીએ એવોર્ડ વિનિંગ પરફોર્મન્સ આપ્યું હતુ. ક્યારેક સારી જોયેલી ફિલ્મ પણ ફરી જોવી ગમે એટલે શરૂ તો કરી અને માણી પણ ખરી. ફિલ્મના લગભગ મધ્યાંતર પછી અમિતાભ બચ્ચનને એક એવી અવસ્થાએ પહોંચી ગયેલા બતાવે છે જેને મેડીકલ સાયન્સે “અલ્ઝાઇમર’ નામ આપ્યું છે. ભલભલી બુધ્ધિમાન અને તીવ્ર યાદ શક્તિ ધરાવતી વ્યક્તિ પણ એવી ગર્તામાં ધકેલાઇ જાય છે જ્યાં એમની આસપાસની દુનિયા અને પોતાની ઓળખ સુધ્ધા ભૂલી જાય છે.

ફિલ્મ તો પૂરી થઈ ગઈ પરંતુ એણે મને દસ વર્ષ પાછળના ભૂતકાળમાં ધકેલી દીધી અને એ ભૂતકાળ મારી સ્મૃતિમાં અકબંધ ઉભરી આવ્યો. ફિલ્મની રીલની જેમ એ રીયલ દ્રશ્ય નજર સામે ઉભરતું ગયું.  એ દિવસો હતા જ્યારે અમે જ્યોર્જીયાના એટલાંટા શહેરમાં હતા. એવું કહેવાય છે કે એટલાંટા એટલે જ્યોર્જીયાનું હવાઇ. અહીં ડનવૂડીમાં મારી દિકરીના ઘરની પાસે ચાલીને પહોંચી જવાય એટલા અંતરે જેને આપણે વૃધ્ધાશ્રમ કહીએ છે એવું ‘ડોગવુડ ફોરેસ્ટ  રિટારમેન્ટ હોમ’ નામનું સીનીયર સિટિઝન હોમ હતું અને આજે પણ છે જ. એક દિવસ કુતૂહલવશ હું ત્યાં પહોંચી. ત્યાં આ રીશેપ્શન કાઉન્ટર બેઠેલી વેલરીના નામની હસમુખી યુવતિએ મને આવકારી. અહીં કોઇપણ વ્યક્તિ આ વૃધ્ધો સાથે પોતાનો સમય પસાર કરવા માંગે અથવા વૃધ્ધોને પોતાનો સમય આપવા માંગે તો અહીં રાજીખુશીથી આવકાર આપવામાં આવે છે. મને એણે આવકારની સાથે એક કાર્ડ આપ્યું જે સ્વાઇપ કરીને હવે હું આ હોમમાં પ્રવેશી શકતી હતી.

ભારતમાં ઘરડાઘર હોય છે તેમ અમેરિકામાં પણ સિનીયર સિટીઝન હોમ હોય છે. કદાચ ભારતમાં લોકો મજબૂરીથી કે વખાના માર્યા ઘરડાઘરમાં  રહેતા હોય તેના બદલે આવા સિટિઝન હોમમાં આથમતી ઉંમરે લોકો પોતાની મેળે સમજદારી પૂર્વક અગર તો બાળકો પર પોતાની જવાબદારી ન નાખવાના  અહીંના સોશિયલ ઢાંચાને અનુસરીને  રહેવા આવતા હોય છે. કોઇ દ્રષ્ટીથી જરાય બિચારા ન લાગે એવા વૃધ્ધો અહીં આરામથી રહેતા હતા. અહિં આ હોમમાં દરેક વ્યક્તિને એક અલગ અલાયદો સંપૂર્ણ સુવિધા સાથેનો અને કદાચ ઘર  જેટલી જ આરામદાયી  સગવડો સાથે રૂમ ફાળવવામાં  આવતો હોય છે. એટલું જ નહીં પણ  દરેકની અત્યંત કાળજીપૂર્વક માવજત લેવામાં આવતી જોઇ. આખો પ્રથમ ફ્લોર  અલ્ઝાઇમરના પેશન્ટ માટે ફાળવવામાં આવ્યો હતો.  અહીં એક મોટા હૉલમાં ગોળાકાર ખુરશીઓ પર વૃધ્ધ-વૃધ્ધાઓ  ગોઠવાયેલા હતા. આપણે નાનપણમાં પાસિંગ ધ બોલની રમત રમતા હતા એવી રમત આ સૌને અહીંના સ્ટાફ મેમ્બર રમાડી રહ્યા હતા જેનાથી તેઓ તેમના મન અને મગજને કોઇ એક વસ્તુ પર કેન્દ્રિત કરી શકે અને એના કારણે સક્રિય રહી શકે.  અહીં આ ફ્લોર પર ટેરેસા નામની એક વૃધ્ધાને મળવાનું થયું.

ટેરેસા એક એવુ નામ -એક વ્યક્તિ કે જે  જીંદગીની ઢળતી  ઉંમરે માણસ નિવૃત્ત અવસ્થામાં  ભૂતકાળના મીઠા સંસ્મરણોમાં રાચે ત્યારે એ સમસ્ત જીવનની યાદોને ભૂલીને કોરી પાટી જેવા મનોજગતમાં જીવતી હતી. જ્યાં કોઇ યાદ તો શું કોઇ ઓળખ કાયમી રહેતી નથી એવી અવસ્થાએ એ પહોંચી ગઈ હતી. એનુ કારણ અલ્ઝાઇમર. અલ્ઝાઇમર એક એવો રોગ કે જેમાં માણસ પોતાની યાદદાસ્ત ગુમાવી પોતાના માટે જ એક અજાણ વ્યક્તિ બની રહે છે. આસપાસની દુનિયા સાથે સેતુ ગુમાવી દે છે. ટેરેસા અલ્ઝાઇમર નામથી ઓળખાતા વિસ્મૃતિની ગર્તામાં ધકેલી દેતા રોગના ભરડામાં લપેટાયેલી ૯૦ વર્ષની વૃધ્ધા હતી.

ટેરેસાને મળવાની સાથે જ એને કદાચ મારી જોડે અજાણતા એક આત્મીયતા અનુભવાઇ હશે .મળવાતાની સાથે   જ એ અત્યંત આગ્રહથી મારો હાથ પકડીને એ એના અલગ ફાળવાયેલા રૂમ તરફ દોરી ગઈ . જયાં  સરસ અને સુઘડ રીતે ગોઠવાયેલા રુમની સામેની દિવાલ પર વચ્ચોવચ એક વિશાળ ફ્રેમમાં એનો ફેમીલી ફોટોગ્રાફ હતો. લગભગ ૨૫ જેટલા ફેમીલી મેમ્બરની વચ્ચે ટેરેસા અને એનો પતિ ગોઠવાયેલા હતા. અને આજુબાજુ પુત્ર-પુત્રી , પૌત્ર-પૌત્રી , દોહીત્ર-દોહીત્રીઓ ગોઠવાયેલા હશે તેવુ માની લીધુ કારણ કોઇની ઓળખાણ આપી શકે તેવી માનસિક સ્થિતિ તો ટેરેસાની હતી જ નહી. વ્હાલસોઇ  સંતુષ્ટ નજરથી પોતાના પરિવાર સાથે ગોઠવાયેલી ટેરેસાના આ ફોટાની લગોલગ  કિશોરાવસ્થાનો ટેરેસાનો  તેના માતાપિતા સાથેનો ફોટો જડેલો હતો. ટેરેસા જે આત્મિયતાથી અને છતાંય એક પરાયાભાવથી આ બધુ બતાવતા જતા હતા એ જોઇને સ્વભાવિક કુતૂહલતાવશ પ્રથમ  ફોટાની વ્યક્તિઓની ઓળખ પૂછાઇ ગઇ. ” I don”t know” ખભા ઉચકીને  ટેરેસાએ સાવ સ્વભાવિકતાથી કોઇ ભાવ વગર કે કશું જ ગુમાવ્યાના અફસોસ વગર પોતાના પરિવારની તસ્વીર અંગે જણાવી દીધુ. એમ કહેવાની સાથે એના ચહેરા પર કંઇ ગુમાવ્યાનો કે કશું જ ખૂટતુ હોય તેવો રંજ પણ નજરે ના પડ્યો. એ એના ખુદના પરિવારની એક

પણ વ્યક્તિને ઓળખી પણ શકતી નહોતી. જેની સાથે આયખાનો ઘણો બધો સમય પસાર કર્યો હશે તેવા તેના પતિ કે પોતાના જ સંતાનોની લોહીની સગાઇ પણ ક્યાંય એને સ્પર્શતી નહોતી . એક તદ્દન પરાયાપણાનો ભાવ ચહેરા પર સ્થિર  થયેલો હતો.પણ તરત જ બીજી પળે  અત્યંત ઉત્સાહથી બીજી તસ્વીર તરફ અંગૂલીનિર્દેશન કરીને એ ૯૦ વર્ષની વૃધ્ધા ટેરેસાએ   પોતાની  ૩૦ વર્ષની  મા બતાવતા કહ્યું ” Look -she is my mom ”  અને અત્યંત કોમળતાથી તેની માની તસ્વીર પર હાથ ફેરવીને જાણે વાત્સ્લયનો ભાવ અનુભવતી  રહી. 

કદાચ નાની હશે ને મા એ આંગળી પકડીને ચાલતા શીખવ્યુ હતુ તે હાથનો સ્પર્શ એ અનુભવી શકતી હોય તેવો ભાવ ચહેરા પર નિતરતો હતો. મા ની સ્નેહ નિતરતી આંખોમાં આંખો પોરવીને ૯૦ વર્ષના ટેરેસા  જાણે ૯ વર્ષની બાલિકા બની રહ્યા હોય તેવી  ૠજુતા ચહેરા પર આવી ગઈ હતી.  બસ આ સિલસિલો એ સિનીયર સિટીઝન હોમમાં જવાનુ થયુ ત્યાં સુધી ચાલતો રહ્યો.  દરેક દિવસની મુલાકાત અને ટેરેસાની તેની મા પ્રત્યેની બાળસહજ કોમળતાભરી ઓળખ એ લગભગ રોજનો ક્રમ થઇ ગયો.

૯૦ વર્ષની વૃધ્ધાના સાવ કોરા મનોજગત પર એક માત્ર યાદ ઉપસતી  આવતી હતી અને તે હતી તેની માની સ્મૃતિ અને કેમ ન હોય ? મા એક એવો સંબંધ છે જે ઇશ્વર પછી પ્રથમ સ્થાને છે. પૂર્વ હોય કે પશ્ચિમ મા પ્રત્યેનો આ ભાવ નિરંતર એક સરખો જ વહ્યા કરતો હશે એવું ટેરેસાને જોઇને તો ચોક્કસ અનુભવાયું.  ટેરેસાની  સ્મૃતિમાં મા સિવાય કોઇને સ્થાન નહોતુ.

અમેરિકામાં નથી કોઇ પોતાની સંસ્કૃતિ કે નથી પોતાના સાંસ્કૃતિક તહેવારો . પણ હા અહીં મધર્સ ડે, ફાધર્સ ડે , હેલોવીન ડે,  થેન્કસ ગીવીંગ ડે જેવા દિવસોની ઉજવણી ચોક્કસ થતી હોય છે. મે ના બીજા  રવિવારે ઉજવાતા આ મધર્સ ડે ના દિવસે કેટલાય સંતાનો પોતાની મા પ્રત્યે તેમનો આદરભાવ કે આભારભાવ  જુદી જુદી રીતે દર્શાવતા હશે. પાશ્ચાત્ય સંસ્કૃતિ અનુસાર ફુલોનો બુકે , કોઇ મોંઘી ગીફ્ટ , મા માટે લંચ કે ડીનર  અપાતુ હશે પણ ટેરેસાની  જાણે -અજાણે વ્યક્ત થતી  મા પ્રત્યેની અનોખી અભિવ્યક્તિ  કાયમ માટે મનમાં એક અદકેરી છાપ મુકતી ગઇ. મધર્સ ડે ના દિવસે અને કોઇપણ મા –દિકરીના સંબંધને અનુલક્ષીને કોઇ વાત થાય ત્યારે ૯૦ વર્ષના ટેરેસાની એ સમયે જોયેલી ૯ વર્ષની બાલિકા જેવી સરળ અને બાળ સહજ નિર્દોષ ચહેરાની અમીટ છાપ મનમાં એક અનોખી ઉજવણીની જેમ હંમેશા યાદ આવ્યા કરશે.

આજે સવારે ઉઠીને જોયું તો ઘરના ફ્રન્ટ યાર્ડમાં મહોરેલા ઝાડ પર રતુંમડા પાન લહેરાઇ રહ્યા હતા અને ફરી એકવાર મારી નજર સામે મા ને યાદ કરતા ખીલી ઉઠેલો ૯૦ વર્ષના ટેરેસાનો રતુંમડો ચહેરો  તરવરી ઉઠ્યો.

 

Rajul Kaushik
http://www.rajul54.wordpress.com

જીંદગી કી સફર મેં-(૬)આંગળી ચીંધ્યાનું પુણ્ય !-ગીતાબેન ભટ્ટ

લગભગ દરેક માબાપ પોતાનાં સન્તાનોને પ્રેમ કરતાં હોયછે  અને તેમને લાડ લડાવી કોડ પૂરાંકરવા મહેનત કરતાં હોય છે . પણ તે સાથે ક્યારેક લાલ આંખ પણ કરવી જરૂરી છે. ચાલો , આજે હું તમને આવી જ એક વાત કહું . નજીવાe ફેરફાર સાથેની , મારી જ વાત ,જ્યાં હું સન્તાનની ભૂમિકામાં છું !!

આંગળી ચીંધ્યાનું પુણ્ય !

———————

દેશમાં બહુ થોડા સમય માટે જતાં હોઈએ તેથી આમ તો અમને ત્યાં જવાનો જરાયે સમય નહોતો , પણ કારણ જ એવું સરસ હતું કે સમય કાઢીને એક દિવસ માટે પણ ત્યાં જવાનું આમન્ત્રણ   અમે સ્વીકાર્યું . મારા એક પુસ્તક ‘ અમેરિકાથી અમદાવાદ ‘ કાવ્ય સન્ગ્રહના પ્રમોશન માટે જામનગર આવવાનું આમન્ત્રણ   અમારા એક સ્નેહીએ આપ્યું હતું . 

સારી રીતે પ્રોગ્રામ પતાવી બીજે દિવસે સવારે  હોટલમાંથી ચેક – આઉટ  કરવા કાઉન્ટર પર જઈને  બીલ માંગ્યું . 

રજીસ્ટર પર બેઠેલા ભાઈએ બીલ સાથે પહોંચ આપી , એમાં લ્ખ્યુતું ;’ paid  in  full !” 

  કોણે ભર્યાં આપણાં બિલના પૈસા ? અમે પતિ પત્નીએ પ્રશ્નાર્થ થી એકબીજા સામે નજર કરી અને પછી લોબીમાં થોડે દૂર 

બેઠેલાં એક માત્ર દમ્પતી પર નજર પડી . અમારી સામે મધુર સ્મિત કરતાં એ બન્ને જ્ણ જગ્યા પરથી ઉઠીને અમારી નજીક આવ્યાં. 

” કેમ છો ગીતા ભાભી? ઓળખાણ પડી?”  એ નમણી યુવતીએ મને સાદર નમસ્કાર કરતાં કહ્યું . 

આમ તો જામનગર મારું સાસરિયું . પણ ત્યાં ઝાઝું રહેવાનું બન્યું નહોતું . પિસ્તાલીસ – પચાસ વર્ષની લાગતી આ યુવતી સ્હેજેય ઓળખાય તેમ નહોતી 

મેં મદદ માટે સુભાષ તરફ નજર કરી . પણ છેલ્લાં પાંત્રીસ વર્ષથી અમે જામનગર છોડીને અમેરિકા વસ્યાં હતાં તેથી એના સ્મૃતિ પટ પરથીયે ઘણું વિસરાઈ ગયું હતું .

” હજુ હું ઓળખાણી નહીં ને ? સરસ્વતી ! ભાભી , હું તમારી સરસ્વતી !”

પણ હજુયે એને ન ઓળખી શકવાનો ક્ષોભ હતો . જામનગરમાં  લગ્ન પછી હું ચારેક વર્ષ રહી પણ તેમાંયે બાળકોના જન્મ સમયે પિયર અમદાવાદ રહેવાનું ઝાઝું બનતું .

લગભગ ચાર દાયકા પહેલાના દિવસો યાદ આવી ગયા . મારી જાતને સફળતાનાં શિખરે બેઠેલી સમજતી હું અમદાવાદની મારી લેક્ચરર તરીકેની કારકિર્દી છોડીને  પરણીને જામનગર સાસરે આવેલી . 

સફળતા માણસનો આત્મવિશ્વાષ દ્રઢ કરેછે ,પણ કંઈક સમૃદ્ધિ ભળતાં અહન્કાર પણ આવી જઈ શકે છે . 

લગ્ન પહેલાં મારીપહેલી મુલાકાત જયારે જમનગરમાં થઇ ત્યારે જ મેં સુભાષને કહેલું ,” બધું બરાબર પણ તમે લોકોએ  આ મહેલ જેવી હવેલી અહીં પોળમાં કેમ બંધાવી ? આવી હવેલી તો સોસાયટીમાં

 સારી લાગે !” મેં એ જુના પોળ વિસ્તારની ટીકા કરતાં કહ્યું .

” તું કહીશ ત્યાં આપણે હવેલી નહીં મહેલ બન્ધાવશું .” સુભાષે પણ પ્રેમથી વાગ્દત્તાને મનાવતા કહેલું .

લગ્ન પછી શરૂઆતના દિવસોમાં મને એ પોળ એ અણ્ડબાવાનો ચકલો , એ શેરી વિસ્તાર આંખના કણાની જેમ ખુંચતો. કેવા જુનવાણી અણઘડ લોકો રહેછે આજુ બાજુ ! ” હું વિચારતી . અને કદાચ અમદાવાદનાસોસાયટી વિસ્તારને યાદ કરતી . 

 “મમ્મી , આ   ઘડા લઈને

કયાં જાઓ છો ?” એક દિવસ મેં મારા સાસુ ને પૂછ્યું. 

” બેટા, આ નાનો છે તે ઘડો ને મોટો છે તે હાંડો કહેવાય . ને એ બેનું  બેડલું બને .” બાએ મને પ્રેમ થી સમજાવતાં કહ્યું . 

” હં. ” મેં વિચાર કર્યો .” ચાલો , હું તમારી સાથે આવું?” મેં વિવેક કર્યો . ખાસતો એ જાણવા માટે કે વાત શું છે આ ઘડા – હાંડાની ? ઘરમાં ડંકી હોવા છતાં આપણે બહાર પાણી ભરવાં કેમ જઈએ છીએ . 

એમણે મને સમજાવ્યું કે આપણી ડન્કીનું પાણી ખારું છે જયારે નજીકમાં રહેતાં રવજી અદાની ડન્કીનું પાણી મીઠું છે. જામનગરમાં પાણીનો પ્રશ્ન તો હતોજ . તેથી બીજા દિવસથી ડન્કીએથી   પીવાનું પાણી લાવવાનું કામ મેં માથે લઇ લીધું.  વળી બપોરે ચારેક વાગ્યાનો સમય પણ મને બધી રીતે અનુકૂળ લાગ્યો . 

પણ મુશ્કેલીઓ તો જાણેકે મારા નસીબમાં જ હતી ! જોકે આ બધું મેં મારામનમાં જાતે ઉભું કરેલું ભૂત હતું . પણ એ વાત મને કોણ સમજાવે ? 

રાવજી કાકાનું ઘર પચાસેકે  પગલાં દૂરના બાજુના ખાંચામાં બીજું  કે ત્રીજું , બેઠા ઘાટનું , તદ્દન નાનકડું એવું ખોરડાં જેવું ઘર હતું એવું મને યાદ છે. ને ઘરની બહાર ચોકડીમાં ડન્કી હતી .

ડન્કીએથી પાણી ખેંચતા હું 

સતત કોઈ અગમ્ય નકારાત્મક વિચારોમાં ખોવાઈ જતી . મનેખુલ્લી ગટરો  અને કચરના ઢગલા સાથે શેરીની વચ્ચે વાગોળતી ગયો અને રખડતાં કુતરાં અને  ઓટલે બેઠેલી નવરી ડોશીઓજ દેખાય ! 

ત્યાં કોઈ નાનકડી છોકરીનો અવાજ આવ્યો ,” ગીતાભાભી !  

લાવો , હું  તમને મદદ કરું .”

એક દશેક વર્ષની છોકરી મારી બાજુમાં આવીને ડન્કીનો હાથો ખેંચતા બોલી . 

” તારું નામ શું ?” મેં પૂછ્યું .

” સરસ્વતી  . પણ બધાં મને સરલી  કહેછે”

Oh! I found one  more negative thing!

મેં  મારી દીન- ચર્યા માં ઉમેર્યું . 

” આ ગામના લોકો સારા  

નામને બગાડી ખરાબ કરે છે .”

“તું સ્કૂલે કેમ નથી જતી ? ” થોડા દિવસ પછી મેં એને પૂછ્યું .

” હું તો નેહાળે કોક કોક વાર જાઉં છું . પણ રોજ જાવાનું મન જ નથી થતું .   કંટાળો આવે છે .”એક વધારે નેગેટિવ વાત મેં મારી દિનચર્યા – ના  દીનચર્યા – માં ઉમેરી .

એકવાર એ મારા માટે ચા લઇ આવી ;” ભાભી , તમને ભાવે તેવી અમદાવાદી કડક ને મીઠી બનાવી છે”! 

પણ મારો મૂડ નહોતો . મેં ધરારથી ચા નાપીધી .

” કેમ ભાભી? અમારી  ચા જરા  ચાખી  તો જુઓ ! 

આદુ નાખીને સરસ બનાવી છે” અંદરથી ઘૂમટો તાણેલાં એક બહેન – સરસ્વતીના બા -એ આવીને મનેઆગ્રહ  કર્યો . છેવટે મેં ચા પીધી . સરસ હતી પણ જેમતેમ નજીવું સ્મિત આપ્યું .

બીજે દિવસે મારી નાની બેન અને મારો નાનો ભાઈ મને તેડવાં આવ્યાં.

” જોયું , અહીં ફળિયાને નાકે ઉકરડાંનો મોટો ઢગલો ?” મેં  મારા ભાઈ બેન ને પૂછ્યું .

” ના રે !   અમને તો જીજાજી લાખોટા તળાવની પાળે બાલા હનુમાન લઇ ગયા હતા . અખંડ રામ ધૂન 

ચાલે છે ને ત્યાં . અને અમે તો જામનગરનું સ્મશાન પણ જોયું ,કેવું સરસ છે!” એ લોકોએ ઉત્સાહ થી કહ્યું. 

” તું તો પ્રોફેસર છેએટલે તને તો લખવાના એટલા બધા ટોપિક્સ મળતાં હશે !”  મારાં નાના ભાંડરવાઓ આનન્દથી બોલતાં હતાં! દીદીના સાસરે આવવાનો એમનો ઉત્સાહ અનેરો હતો .

 પણ અમદાવાદ જઈને મેં મારાં પેરેન્ટ્સ પાસે મારી હૈયા વરાળ કાઢી .

ગાંધીજીની વિચારસરણીથી રંગાયેલાં ,  ગવર્મેન્ટમાં ગેઝેટેડ ઓફિસરની ઊંચી પોસ્ટ પર સિદ્ધાંતવાદી એવા મારા બાપુજી સાત ભાઈઓમાં સૌથી નાના  હોવાથી  કુટુંબમાં સૌ તેમને નાનકાકા કહેતું ,એમણે શાંતિથી વાત સાંભળી . 

” મને લાગે છે કે તું એટલું બધું ભણી છે એટલે તને તારી આસપાસના વાતાવરણમાં બધાં સાથે ભળતાં નથી ફાવતું .” નાનકાકાએ ગમ્ભીર થઇ વાતનું તારતમ્ય કાઢતા કહ્યું .

” બરાબર  એમ જ છે.” મેં સાથ પુરાવ્યો . 

” પણ એનો  ઉપાય તો બહુ સરળ છે!” એમને  કહ્યું ; ” અને તે તારા હાથમાં જ છે!” 

અમે બધાં સાંભળી રહ્યાં કે  નાનકાકા શું કહેશે .

” જા, તારાં બધાં સર્ટિફિકેટ લઇ આવ!”

” મારાં એમ એ , બી એડ , ઈતર પ્રવૃતિઓ આકાશ વાણી , યુવા જગત બદ્ધાં?” મેં ઉત્સાહથી પૂછ્યું .

” હા , બદ્ધાં જ. પેલી વાર્તા હરીફાઈ અને પેલાં ક્યાં કેમ્પમાં તું ગયેલી એ બધાંસર્ટિફિકેટ અહીં લઇ આવ. આપણે એ બધાને અહીં ફાડીને સગડીમાં બાળી નાખીયે . એ બધાં ભણતરનો જ તો  તને ભાર લાગે છે ને ?” હવે એ ગુસ્સાથી બોલતા હતા.

” અમને તો એમ હતું કે તું સમાજને એક સારું ઉદાહરણ રૂપ બનીશ . બધાં સાથે ભળી જઈને સૌને મદદરૂપ થઈશ !  પણ તું તો પ્રશ્નો ઉભા કરવા લાગી !સા વિદ્ધ્યા યા વિમુક્તયે ! જીવના પ્રશ્નો – સમસ્યાઓમાંથી ઉકેલ આણી મુક્તિ અપાવે તે સાચું ભણતર . પણ તને તો આ ભણતરનો ભાર લાગે છે. મુક્તિ તો બાજુ એ રહી , તને તો એ સાંકળ ની જેમ બાંધી રાખે છે. 

 પૂ . નાનકાકાના શબ્દો હું સ્તબ્ધ બનીને સાંભળી જ રહી . દારૂના નશામાં ચૂર કોઈને ફટકો વાગેને નશો ઉતરી જાય  તેમ મારી આંખ પણ ઉઘડી ગઈ! 

બીજે અઠવાડીએ  જામનગર ગઈ ત્યારે સરસ્વતી મદદમાં આવી પણ આ વખતે મેં એની સાથે પ્રેમથી વાર્તાલાપ ચાલુ કર્યો . ભણવું કેમ જરૂરી છે તે વિષે ઘરની અન્ય વ્યકિતઓને પણ હળવેથી , ઉદાહરણ સાથે જણાવતી થઇ . એકાદ વખત એની નિશાળે ગયાનું પણ સ્મરણ છે. સરસ્વતીની બા નેપણ ક્યારેક ટહુકો કરી બહાર બોલવું . સરસ્વતી તો સ્કૂલે હોય પણ ક્યારેક એકાદ રકાબી ચા પીને ” મારી મમ્મી જેવી જ સરસ ચા છે એમ હસી ને કહેતી . 

જયાકુંવર નામના એક માજીને ઓટલે બે ત્રણ ડોશીઓ કાયમ બેઠેલી જ હોય. મારી પંચાત ના કરી હોય તોજ  નવાઈ . પણ એમની પાસે ઉભારહી મેં કહ્યું ,” તમારા જમાનામાં વ્રત વરતોલાં ટાણે જે ગીત ગવાતાં એ મારે સાંભળવા છે. અને રાગ બંધ ગાતાં શીખવું છે.”

અને એ ભક્તિ પણફળી ” વહુ કેવી હોશિયાર ને આપણામાં ભળી જાય તેવી છે” એ કહેતા.

સમજદારકો  ઈશારા કાફી હૈ ! એ 

 મુજબ ત્યાં ભળી હોઉં એમ લાગ્યું . એક્ચ્યુઅલી  , પેલો છોછ જરૂર જતો રહ્યો . જામનગર અમદાવાદ વચ્ચે આવન જાવન કરતાં એક દિવસ અચાનક જ વિઝિટર વિઝા પર અમેરિકા આવી  રોકાઈ ગયાં!

ત્યાર પછીની અમારી ત્રીસેક જેટલી ભારતની ટ્રીપ માં સરસ્વતી ક્યારેય યાદ આવીનહોતી . 

આજે એ સરસ્વતી મારી સામે ઉભી હતી !

“પછી તો હું છેક બી એ સુધી ભણી. અમે ઘરચોળાં અને બાંધણીનો હોલસેલ નો ધન્ધો કરીએ છીએ.  અમે અમારો માલ છેક અમેરિકા સપ્લાય કરીએછીએ. …” સરસ્વતી બોલતી હતી .. “આવતે વર્ષે હું 

શિકાગો આવીશ ત્યારે તમારી જ મહેમાન બનીશ ; પણ આ વખતે અમને મહેમાનગતી કરવા દો !સરસ્વતી બોલી , અને પ્રેમથી કહ્યું ,” આ હોટલમાં અમારી ભાગીદારી છે ;ભાભી , તમારા પૈસા લેવાના ના હોય .  તમે રસ લઈને મને ભણતી કરી !!મારી માં તો તમને કાયમ યાદ કરતીતી અને બધ્ધાંને કે’તી ફરતી કે આવા મોટા ઘરની ભણેલી વઉ પણ જરાય ગરવ નઈ!  ” ગળગળા થઈને એ બોલી ,” ભાભી તમારા આશીર્વાદે  અમે સુખી છીએ !   એટલું રૂણ મને ચૂકવવા  દો! ” એ બોલી.

એણે મારો હાથ પકડી લીધો – વર્ષો પહેલા ડન્કીએથી મારો હાથ પકડી લેતી હતી બસ  એ જ અદાથી !   

ગીતાબેન ભટ્ટ

જીંદગી કી સફર મેં- (૫)સિક્સ્થ સેન્સ – અંતરિન્દ્રિય ઈલા કાપડિયા

સિક્સ્થ સેન્સ – અંતરિન્દ્રિય   

ચમ—- ચમ—ચમ શુસ નો અવાજ નજીક આવતો ગયો તેમ કોરિડોરમાં શાંતિ પ્રસરતી ગઈ.  અમારા છેલ્લા ક્લાસ સુંધી પહોંચતા આખી સ્કૂલમાં પિન ડ્રોપ સાયલન્સ પથરાઈ ગયું. પ્રિન્સિપલ, જેમને અમે એચ એમ સરના હુલામણા નામે બોલાવતા, છ ફૂટ હાઇટ, ખડતલ બાંધો, હેન્ડસમ પર્સનાલિટી ચાલીસેક વર્ષની ઉંમર હશે પણ લાગે પાંત્રીસના, એસ.એસ.સી. ના મહિનાના બે લેસન, એક ઇંગ્લિશ અને એક સંસ્કૃત લેતા.  આજે સંસ્કૃતનો વિષય હતો.  સર આવી ટેબલની આગળ ઊભા રહ્યા ક્લાસ ઉપર એક નજર કરી ચોપડી ખોલી ડાબા હાથની આંગળીઓની વચ્ચે ભરવી ને દૂરના ચશ્મા ઉતારી ચોપડી અને આંગળીઑની મધ્યે ઝૂલાવ્યા . અને શ્લોક ગાતા એમના મધુર ગહેરા અવાજે વાતાવરણને મેસ્મેરાઈસ કરી જકડી લીધું.

ગૃહિણી સચિવહ સખી મિતહ , પ્રિય શિષ્યા લલિતે કલા વિધૌ……

વિદ્યાર્થીઓની સાથે બહાર કૂઉઉ  કૂઉઉ કરતાં કબૂતરો એકાગ્ર થઈ ગયા.  મંદ મંદ હવાની લહેરોએ પણ સ્તબ્ધતા ધારણ કરી.     

આમ શરૂઆત થઈ ત્યાં સ્કૂલના પટાવાળા શના ભાઈ સરને માટે એક ટપાલ લઈને આવ્યા.  અને કહ્યું સાહેબ કેળવણી વિભાગનો છે એટલે ચાલુ ક્લાસે લઈ આવ્યો.  સરે પત્ર ક્યાંથી આવ્યો તે જોયું અને ‘સારું’ કહી બૂશર્ટના  ખિસ્સામાં મૂક્યો.  પિરિયડના અંતે પોતાની ઓફિસ સુંધી પહોચતા આવેલા પાતળા પરબીડિયાથી આશ્ચર્ય સાથે થોડી ચિંતાની રેખા એમના ચહેરા પર ફરકી ગઈ.  એકાદ મહિના પહેલાજ સ્કૂલનું ઇન્સ્પેક્શન થયું હતું.  એટલે જાડા રિપોર્ટ વાળી ટપાલને બદલે એકાદ નાનો પત્ર કેમ!!.  આમતો કોઈ ફરિયાદ હોવી ન જોઈએ, એકાદ નાની રીમાર્ક સિવાય

વિચારમાં ને વિચારમાં ક્યારે પોતાની ઓફિસમાં પહોંચી ગયા તે એમને ખબર ન પડી.  પહેલા માળે આવેલી અષ્ટકોણ આકારની એરપોર્ટના કંટ્રોલ ટાવર સમી મોટી ઓફિસમાં જ્યાંથી આ વગડા વચ્ચે વસેલી સ્કૂલના વિશાળ મેદાનનું ચારે બાજુ નિરિક્ષણ કરતા તેના છ ફૂટના ટેબલ આગળ પડેલી ખુરશીમાં બેસી એમણે કાગળ ખોલ્યો.   વિસ્મય સાથે કાગળ ફરી ફરી બે વાર વાંચ્યો.   એમના ચહેરા પરની ગૂંચવણ દૂર થઈ અને સંતોષની એક લહેરકી પસાર થઈ ગઈ.  

એમણે બૂમ મારી ‘શના ભાઈ આજે સાંજે સ્ટાફની મિટિંગની નોટિસ જરા બોર્ડ પર લખી દોં,  છ વાગ્યાનો ટાઈમ આપજો’ સરે કહું.   

સાંજે છ વાગે સ્ટાફ રૂમમાં ભેગા થયેલા શિક્ષકો આતુર ફૂતૂહલતાથી એચ એમ. ની રાહ જોતાં હતા. ચમ—ચમ— ચમ– શુસનો અવાજ નજીક આવતો સંભળાયો અને સ્ટાફ રૂમમાં શાંતિ છવાઈ.     

‘આજે કેળવણી ખાતાના ઇન્સ્પેક્શન વિભાગમાંથી પત્ર આવ્યો છે.  તમારા સર્વના  સેવાભાવી સહકાર, જહેમત અને ડેડીકેશંનથી સ્કૂલની પ્રગતિ માટે અભિનંદન આપ્યા છે.  ખૂણામાં આવેલ ગામની આ સ્કૂલમાં આ વર્ષનું ગુજરાતની બધી સ્કૂલના હેડમાસ્ટર્સની કોન્ફરન્સ અહી યોજવાનું નિવેદન થયું છે.  આ આપણાં સર્વને માટે ગર્વની વાત છે. એક મહિના પછી સ્કૂલની તથા એસ. એસ. સી. પરીક્ષાઓ પતી  ગઈ હશે એટલે સમય અનુકૂળ છે’.

અધિવેશનની તૈયારી કરતાં દવે સાહેબે બાજુમાં બેઠેલા સફેદ પહેરણ, લેંઘો, ગાંધી ચપ્પલ, વ્હાઇટ મેટલ ફ્રેમના ચશ્મામાં સજ્જ અને નાનું પાતળું કદ ધરાવતા, જે શિક્ષક કરતા સમાજ સેવક અને સુધારક     વધારે એવા નવીન ભાઈને પુછ્યું

‘તમે સમાચાર સાંભળ્યા, આપણી શિલાને આણંદની કોલેજમાં પ્રાદ્યાપકની નોકરી મળી ગઈ’.

તમને યાદ છેને  વિદ્યર્થીઓની  ફરિયાદ કે રોજ કોઈકને કોઈકની ઘુમ થતી અને બીજા દિવસે પાછી મળી જતી ચોપડીની  મિસ્ટરી સરે સોલ્વ કરી હતી’.

‘કેમ ભૂલાય. નવીન ભાઈએ કહ્યું.   શિલાની ભણવાની તમ્મના અને વિધવા માની લાચારી, ખાવાના પૈસાજ માણ હતા તો ચોપડીઓ ક્યાંથી અપાવે.  સરે સ્કૂલ દરમિયાન ચોપડીઓની એનેજ નહીં પણ કોઈ પણ વિદ્યર્થીને ખોટ ન પડે તેવી સગવડ કરી.  હા પણ શંકરે બોર્ડિંગમથી રૂ. 300 ચોરી કરી ત્યારે તેને ડિસમિસ કરતાં પણ સહેજે અચકાયા નહતા.  કોણ જાણે સરે શું બોધ પાઠવ્યો તે એ પણ સારું ભણ્યો અને એમ. બી. એ. થયો’. નવીન ભાઈ ભૂતકાળ પર નજર ફેરવી

———————-     

ઈન્સ્પેકટર રાણાએ મહેમાનોને આવકારી અધિવેશનની શરૂઆત કરી.  ‘મહિના પહેલા અહીના  ઇન્સ્પેક્શન દરમિયાન પી.ઇ.ના ક્લાસને નિરિક્ષણ કરતાં મને એક વસ્તુ ખટકી.  હવે સ્કૂલ સારી રીતે એસ્ટાબ્લીશ થઈ છે છતાં યુનિફોર્મની બાબતમાં શિસ્ત જળવાતી નહતી.  મેં એચ.એમ.નું ધ્યાન દોરતા કહ્યું દરેક ક્લાસમાં બેચાર વિદ્યાર્થીઓના શર્ટ્સ ઇન નથી હોતા તે યોગ્ય નથી.  એચ એમએ એક છોકરાને પાસે બોલાવી તેનું ખમીસ પાછળથી ઊંચું કર્યું અને થીંગડાથી ટકી રહેલી કાણાંવાળી શોર્ટ્સ જોઈને હું વચાહીન થઈ ગયો.  એક ક્ષણ ભૂલી ગયો કે બે હજારની વસ્તિ ધરાવતા આ ગામ અને તેની આસપાસના ગામમાથી આવતા ખેડુના ખોરડાના ચિરાગોની મુસીબતો અને આર્થિક મર્યાદાઓની સમજ અને સૂઝની એક અંતરિદ્રીય – સિક્સ્થ સેન્સ આપણા વિનીત એચ.એમ.માં છે.  વર્ષોથી હજારો વિદ્યારીઓમાં પ્રેરણા અને પ્રોત્સાહન રેડી ભણતરની સફળતાનો રાહ બતાવી એક જ્વલંત જ્યોત પ્રગટાવી દેશ વિદેશ પ્રકાશ પાથર્યો છે.    

ત્રણ ક્લાસીથી શરૂ કરેલી શાળા હાલ કે.જી.થી અગિયાર ધોરણ સુંધી પાંગરી છે અને એસ.એસ.સી.નું રીસૂલ્ટ 99% સતત આવેછે.   કમ્પ્યુટર તથા વોકેશનલ તાલીમ સાથે ઈતર પ્રવૃત્તિ જેવીકે ડ્રામા સંગીત, શારીરિક કેળવણી પર પણ એટલુજ ધ્યાન અપાય છે . સવારે પાંચ વાગે અખાડાની પ્રવૃત્તિ બૈંડ ને બ્યૂગલ સાથે અને દસ વાગે  ‘અંતર મમ વિકસિત કરો’ની પ્રાર્થના હાર્મોનિયમ અને તબલા સાથે સૂર રેલે ત્યારે આ વગડાની વિરડીનું પણ અંતર વિકસિત થઈ જાયછે.  સ્કૂલ એક રોલ મોડલ ગણી શકાય.  દૂરથી આવતા વિદ્યાર્થીઓ માટે બોર્ડિંગ છે,  એચ. એમ.એ પોતે અંગત રીતે પણ સારી પ્રગતિ કરીછે.  તે ગુજરાતની એસ.એસ.સી એક્સામ બોર્ડના ચીફ મોડરેટરના સ્થાનને ખૂબ હોશિયારીથી સંભાળી રહયાછે.

પૂર્ણાહુતિ કરતાં એચ.એમ.એ  સર્વનો આભાર માનતા કહ્યું ‘મારૂ અહોભાગ્ય છે કે મને સર્વનો સહકાર મળ્યો.  શાળાની સફળતામાં વિદ્યાર્થીઓ, શિક્ષકો, કેળવણી મંડળ અને ખાસ કરીને દાણી પરિવાર જેમણે શાળા અને બોર્ડિંગના મકાનો બાંધવી આપ્યા, ઉપરાંત કેળવણી ખાતાના પ્રધાન ઉત્સવભાઈ પરીખ ના  સાથ અને સામર્થ્ય વિના શાળાની આટલી સફળતા શક્ય ના હોત’.

—————-  

જીવનની એક લાંબી યાત્રાએ થી પાછા આવી રોજિંદા જીવનમાં મન પરોવવા પ્રયત્ન કરતી હતી ત્યાં અચાનક મારા મોબાઈનું બઝિંગ થતાં મે ફોન ઉપાડયો. ‘ હાઇ મમ`, ‘હાય બેટા’, આર યુ બેક?   હાઉ વોસ રેસ્ટ ઓફ ઘ ટ્રીપ, મે પુછ્યું.  ઈંટ વોસ ફાઇન,  પણ ગોઇંગ ટુ આતરસૂમ્બા વિથ યુ  એંડ સીઇંગ દાદાજીની ઓફિસ અને સ્કૂલ વોસ ધ હાઇ લાઇટ ઓફ માય ઓલ ટ્રિપ્સ.  લંડનમાં જન્મેલ અને ઉછરેલ સિટી સોલ, મારા દીકરાના શબ્દો સાંભળી મને થયુકે ઈંટ વોસ ઓલ વર્થ ઈંટ

લંડન –મુંબાઇ –અમદાવાદ – નડિયાદ – આતરસુંબા. પચાસ વર્ષ પછીની ઘરવાપસી!!!!              

  

Mrs. Ila Kapadia B.A. Psy, Eng. Lit (subs)                                                                                                                                                                                                                                                                50 North Way, London NW9 0RB     

Email-ilakapadia1943@gmail.com

Mob-07922952587

જિંદગી કે સફ્ર્મે (૪)પાનખરમાં વસંત- અમીતા ધારિયા-

જિંદગીકે સફરમેં, હર મોડપે લોગ મિલતે હૈ,

કુછ અનજાન રહતે હૈ, કુછ અપને હો જાતે હે.

બારીમાંથી વાદળા વિહોણા ખુલ્લા આકાશ તરફ મીટ માંડીને ઉભો રહેલો આનંદ ક્યાંક કોઈ વિચારોમાં અટવાયેલો હતો. તેનું મન બેચેન લાગતું હતું. તે વિચારતો હતો કે હું કયા સંબંધે એ વિશાળ બંગલામાં જઈને તે બાળકીની તપાસ કરું? જેનું નામ પણ હું નથી જાણતો. અચાનક તેના મગજમાં ઝબકારો થયો. તે કોઈ નિર્ણય પર આવી ગયો હતો. તેના મુખમાંથી શબ્દો સરી પડ્યા, “ગમે તે થાય, કાલે તો હું આની તપાસ કરીશ જ. આખરે તે બાળકી છે ક્યાં?”

આનંદનો એ નિત્યક્રમ હતો. સવારે સાત વાગે ઉઠવું. ત્યારબાદ આખા દિવસ દરમ્યાન લાગતા થાક સામે શરીરને થોડું સ્ફૂર્તિલું બનાવવા કસરત કરવી. નાસ્તો કરી, તૈયાર થઇ ઓફીસ જવા માટે ૯-૧૦ ની બસ પકડવા બસસ્ટોપ પર હાજરી પૂરવી. આ નિત્યક્રમમાં ક્યાંય મીનમેખ ન હોય. છેલ્લા પાંચ વરસથી આ ક્રમ અવિરત ચાલતો હતો. પણ છેલ્લા છ મહિનાથી આમાં એક ઓર ઉમેરો થયો હતો.

એમ.જી. રોડ થી પસાર થતી બસ મધુવીહારના બસસ્ટોપ પર ઉભી હતી. ત્યાં રોડને અડીને આવેલા વિશાળ બંગલાના બગીચામાં હસતી રમતી નાનકડી બાળકીની નજર આનંદની નજર સાથે ટકરાઈ. આ વાત્સલ્યભર્યા ટકરાવના પડઘારૂપે બંનેના મુખ પર હાસ્ય ઉપસી આવ્યું. પછી તો રોજ દસ વાગે એ બાળકીની આંખો બસની રાહ જોતી ચકળવિકળ થતી હોય અને આનંદ પણ બાળકીને હસતી રમતી જોવા મધુવીહારના બસસ્ટોપ પર પહોચવા થનગનતો હોય. બંનેના ઈન્તજારનો અંત આવતો અને ‘બાય બાય અંકલ’, ‘બાય બાય બેટા’ ના શબ્દો હવામાં સામસામાં અફળાતા. આંખોમાંથી વરસતો આ નિર્દોષ પ્રેમ બંનેને દિવસ દરમ્યાન તાજગીપૂર્ણ રાખતો હતો.

છેલ્લાં અઠવાડિયાથી આનંદના આ ક્રમમાં વિઘ્ન પડ્યું હતું. વિશાળ બંગલાનો બગીચો ખુશખુશાલ બાળકીના હાસ્ય વગર મૃત્તપાય ભાસતો હતો. કાલે તો એ બાળકી દેખાશે જ, એ આશામાં આજે અઠવાડિયું વીતી ગયું હતું. ઓફિસેથી આવેલો આનંદ આજે ખુબજ બેચેન હતો. તેની આવતી કાલની આશા ઠગારી નીવડી હતી. એક મક્કમ નિર્ધાર સાથે સવારની પ્રતિક્ષામા ઊંઘ ક્યારે આવી ગઈ તેની પણ આનંદને જાણ ન થઇ.
સવારથી આનંદના કામની ઝડપ વધી ગઈ હતી. ક્યાંક જવાની ઉતાવળમાં શરીરનું અંગેઅંગ ફટાફટ કામે લાગી ગયું હતું. આનંદ રોજ કરતા થોડોક વહેલો જ ઘરેથી નીકળી ગયો. બસમાં અનજાન ચહેરાઓ વચ્ચે બેઠક જમાવી. મધુવીહારનું બસસ્ટોપ આવતા જ બસમાંથી ઉતર્યો. તેના પગ ધ્રુજતા હતા. મન વિચારોની રમઝટમાં અટવાયેલું હતું. દિલ બેચેન હતું. આંખોમાં એક તલાશ હતી.

આનંદે વિશાળ બંગલાનો દરવાજો ખોલી તેમાં પ્રવેશ કર્યો. વોચમેન જેવા દેખાતા વ્યક્તિએ દુરથી જ ઈશારો કરી પ્રશ્ન પૂછ્યો, “કોનું કામ છે?” પ્રત્યુત્તરમાં આનંદે નાની બાળકીનો ઉલ્લેખ કર્યો. “તો તમે વાચા બિટિયાની વાત કરી રહ્યા છો. તે તો ઘરમાં નથી. પણ દાદાજી છે. તમે તેમને મળી શકો છો.” આનંદને જોઈ આડા અવળા કોઈ પ્રશ્ન કર્યા વગર વોચમેને જવાબ વાળ્યો.

વિશાળ બંગલાનું પ્રવેશદ્વાર પણ તેની શોભામાં અભિવૃદ્ધિ કરે તેવું વિશાળ હતું. ડોરબેલ પર હાથ થંભી ગયો. પણ અકળ નિર્ણય યાદ આવતા બેલ રણકી ઉઠ્યો. દરવાજો ખુલ્યો. સોફા પર બેઠેલા વયોવૃદ્ધ વ્યક્તિએ પૂછ્યું, “કોણ છે?” દરવાજો ખોલવા આવનાર વ્યક્તિએ જવાબમાં આનંદ સામે નજર કરી. “અંકલ, હું નાનકડી વાચાને મળવા આવ્યો છું. અંદર આવી શકું?” વોચમેન પાસેથી જાણી લીધેલું નાનકડી બાળકીનું નામ દિલમાં કોતરાઈ ગયું હતું. આનંદના આ શબ્દોએ વયોવૃદ્ધ વ્યક્તિને તેની સામે જોવાની ફરજ પડી. નજરમાં આત્મીયતા લાગતા, “આવો બેટા” શબ્દો સાથે આવકાર મળ્યો. “દાદાજી, મારું નામ આનંદ છે. મારો આ બંગલા સાથેનો નાતો આ બંગલાના બગીચામાં રોજ સવારે આનંદથી ઝૂમી રહેલી નાનકડી બાળકી વાચા જ છે.” આનંદે પોતાનો નિત્યક્રમ જણાવ્યો.

દાદાજીની એકલતાને વાચા ફૂટી. દિલ થોડું હળવું કરવાનો કોઈ આધાર મળ્યો હાય તેવું લાગ્યું. “બેટા, આ વિશાળ બંગલો જોઈ રહ્યો છે ને, તેનો એશોઆરામ ભોગવવા મળે તે માટે મારા પુત્ર અને પુત્રવધુ એ ખુબ મહેનત કરી એટલો બધો કારોબાર ફેલાવી દીધો છે કે તે મળ્યા પછી તેઓ પોતાનામાં એટલા બધા વ્યસ્ત છે કે તેમને વાચા બેટા માટે પણ સમય નથી મળતો. હા, તેને કોઈ તકલીફ નથી. તેની દેખભાળ કરવા ઘરમાં ચાર નોકરો છે. રોજ સવારે ઉઠીને બગીચામાં ફૂલ ઝાડ ને રમકડા સાથે રમતા આનંદ માણવો તે તેનો નિત્યક્રમ હતો.”

આનંદની ધીરજે માઝા મૂકી. ન ઇચ્છવા છતાં દાદાજીના શબ્દોને અધવચ્ચેથી અટકાવતા તેને સીધો પશ્ન કર્યો, “વાચા અત્યારે ક્યાં છે?”

“બેટા, વાચા અત્યારે એક ખાનગી નર્સિંગ હોમમાં છે. તે અઠવાડિયાથી બીમાર છે. હવે તો તબિયત સુધારા પર છે. આજકાલમાં તે ઘરે આવી જ જશે.”

દાદાજી પાસેથી નર્સિંગ હોમનું સરનામું લઇ, તેમને પ્રણામ કરી દુઃખ મિશ્રિત ખુશીના ભાવ સાથે આનંદે ત્યાંથી વિદાય લીધી. ઓફીસ માં ફોન કરી આવી નહિ શકું તેમ જણાવી દીધું.

વાચાને મળવા થનગનતા આનંદની રિક્ષા નર્સિંગ હોમના દરવાજાની પાસે અટકી. વાચાને મળવા અધીરો આનંદ દાદાજીએ જણાવેલ રૂમ વિશે વોર્ડબોય ને પૂછી ત્યાં પહોચી ગયો. બસ હવે પળનો પણ વિલંબ પાલવે તેમ નહોતો. આનંદે બારણું ખોલી રૂમમાં પ્રવેશ કર્યો. વાચા નર્સ સાથે મીઠી મીઠી વાતો કરતી હતી. વાચાની નજર આનંદ પર પડી. ક્ષણભર ખામોશી છવાઈ ગઈ. પણ બીજી ક્ષણે મૌન મૃતપાય બન્યું. વાચા ખુશીથી ઉછળી પડી. “અંકલ, તમે!” કહી આનંદને વળગી પડી. વળગણમાં પ્રેમ અને હુફની તલાશ હતી. આનંદની આંખોમાં લાગણીની ભીનાશ આવી ગઈ. અનાયાસે તેનો હાથ વાચાનાં માથા પર ફરવા લાગ્યો. નર્સ ના હોઠ પર સ્મિત હતું.

એટલામાં જ ડોકટરે રૂમમાં પ્રવેશ કર્યો. વાચા ડૉક્ટરને પોતાના અંકલ વિશે કંઈક કહે તે પહેલા જ વાચાનાં મુખ પર ખુશીની લાલાશ જોઈ ડૉક્ટરની નજર આનંદ તરફ ગઈ. ડૉક્ટરને હેલો કરી આનંદે પોતાની ઓળખ આપી.

ડૉક્ટર સાથે વાતચીત કરતા આનંદને જાણવા મળ્યું કે વાચા પાસે પ્રેમ અને હુંફ વગરનો ખુબ પૈસો છે. તેના મમ્મી પપ્પા તેને ખુબજ પ્યાર કરે છે. પણ સમય આગળ તે પ્યાર દબાઈ જાય છે. ઘરમાં દાદાજી અને વાચા ઘણા બધા પગારદાર માણસોની વચ્ચે સાવ એકલા છે. નર્સિંગ હોમનું વાતાવરણ પારખી ગયેલી વાચાને તે એકલતામાં પાછું જવું નથી.

ડૉક્ટરની વાત સાંભળી થોડીવાર આનંદ વિચારોમાં ખોવાઈ ગયો. તેને વાચાનાં મમ્મી પપ્પાને મળવું જરૂરી લાગ્યું. વાચાને વહાલ કરી બીજા દિવસે ફરી મળવાનું પ્રોમિસ આપી બાય બાય કર્યું.

એપોઇન્ટમેન્ટ ના સમય પ્રમાણે આનંદ વાચાનાં પપ્પાની ઓફિસે પહોચી ગયો. જેવો વિશાળ બંગલો હતો તેવી જ આલીશાન ઓફીસ હતી. દિવસરાત ની મહેનત પછી જ આવી ઓફીસ મળી શકે. પણ તે માટે બાળકની વાત્સલ્યતાને નેવે ન મુકાય.

વેઈટીંગ રૂમમાં આનંદ વાતની શરૂઆત ક્યાંથી અને કઈ રીતે કરવી તે માટેના શબ્દોને મનમાં આમતેમ ફેરવતો હતો. થોડી જ વારમાં તેને વાચાનાં પપ્પાની કેબીનમાં પ્રવેશ મળ્યો. વાચાનાં મમ્મી પપ્પાને જોઈ તેઓનામાં વ્યક્તિત્વશીલ વ્યક્તિની છાપ ઉપસી. વાતનો દોર ચાલુ કરતા આનંદને વાર ન લાગી. કારણ તેને મનમાં પૂરતા રીહર્સલ કર્યા હતા. વળી સ્વાર્થરહિત વાત કરવામાં કોઈ ડરની લાગણી નથી હોતી.

સારાંશમાં આનંદે પોતાની ઓળખ આપી અને વાચા સાથેના નિર્દોષ સંબંધની વાત જણાવી. વાચાની મમ્મીના મુખપર “તો તે તમે છો” ના ભાવ અંકિત થયા. વાચાનાં મુખેથી ઘણીવાર સાંભળેલી વાત સ્મરણમાં આવી. આનંદે વાતનો દોર આગળ વધાર્યો. “વાચા તમારા ખુબજ વખાણ કરતી હતી. તે કહેતી હતી કે મારા મમ્મી પપ્પા મને ખુબજ પ્યાર કરે છે. મારા માટે ખુબ સારા રમકડા લાવે છે. પણ અંકલ, તે રમકડા મને મારી આયા કે નોકર સાથે રમવું નથી ગમતું. મારા મમ્મી પપ્પા મારી સાથે રમતા હોત તો! મમ્મી પપ્પા મારી સાથે જેટલો સમય હોય ત્યારે મને વહાલ તો કરે જ છે. પણ તેમને હું વહાલ કરું તેવો સમય જ નથી હોતો. મારે પણ તેમની સાથે ખુબ વાતો કરવી હોય છે.” આનંદના આ શબ્દો તેઓ ઉપર ધારી અસર બતાવી શક્યા.

વાચાનાં મમ્મી પપ્પા પળભર વિચારમાં પડી ગયા. તેમને લાગ્યું કે ક્યાંક તેઓની સમજણમાં કચાશ રહી ગઈ છે. નર્સિંગ હોમમાં વાચાએ બોલેલા શબ્દોનો મર્મ હવે સમજાયો. વાચા કહેતી હતી, “પપ્પા મને સારું થઇ જાય પછી પણ હું અહી જ રહીશ. મને અહી બહુ ગમે છે. ડૉક્ટર અંકલ, નર્સ બધા જ લગભગ આખો દિવસ મારી પાસે જ હોય છે. બધા મને મળવા આવે છે. તેમની સાથે વાતો કરવી મને બહુ ગમે છે. રમકડા સાથે વાતો કરીને હું કંટાળી ગઈ છું. પ્લીઝ, મને ઘરે ન લઇ જશોને!”

સાચી દિશા બતાવવા બદલ આભારવશ થયેલા વાચાનાં મમ્મી પપ્પાની લાગણીઓ વધારે શરમીંદગી અનુભવે તે પહેલા જ આનંદે ત્યાંથી વિદાય લીધી.

ઓફિસેથી આજે વહેલા આવી ગયેલા મમ્મી પપ્પાને જોઈ વાચા ખુશીથી ઉછળી પડી. મમ્મીએ તેને બાથમાં લીધી. આજે તેના સ્પર્શમાં કોઈ ઓર જાદુ હતો. મમ્મી પપ્પામાં આવેલું પરિવર્તન વાચા અનુભવતી હતી. પણ તેનું કારણ જાણવાની પળોજણમાં પડવાનો નાનકડી બાળકીને કોઈ રસ નહોતો.

બીજે દિવસે સવારે વાચાને મળવા ગયેલા આનંદે તેના શબ્દોમાં તેના મમ્મી પપ્પા તરફથી છલકાયેલો પ્રેમ ભાળ્યો. તેની આંખોની કોર ભીની થઇ ગઈ. વાચા કહી રહી હતી, “અંકલ, કાલથી હું રોજ સવારે તમને બાય બાય કરીશ. કારણ આજે સાંજે હું મમ્મી પપ્પા સાથે ઘરે જવાની છું.”

સાંજે બસમાં ઓફિસેથી પાછા ફરતા આનંદ વિચારી રહ્યો હતો, કોઈના પ્રત્યે દિલમાં ઉઠેલો નિર્દોષ પ્રેમ પ્રદર્શિત કરવામાં દેર ન કરવી. કદાચ તે વ્યક્તિ તે જ પ્યારની તલાશ માં હોય. આનંદના હોઠ પર સંતોષનું સ્મિત ફરકી રહ્યું.

“પ્રેમ અને હુંફ તણા શબ્દો પડ્યા એ કર્ણ પર,
આજ આ શબનમ માંહી એક ફૂલ તો ખીલી ઉઠ્યું.”

– અમીતા ધારિયા

વિષય પરિચય -હકારાત્મક અભિગમ-

 મિત્રો અહી આપણે એક નવો જ વિભાગ શરુ કરીએ છે. દર સોમવારે રાજુલ કૌશિક એક હકરાત્મક ઉર્જા દેતો લેખક મૂકી નવા અઠવાડિયાની શરૂઆત કરશે.

 મારા જીવનની પ્રવૃતિઓનું એક મહત્વનું કેન્દ્ર બિંદુ તે ‘બેઠક’ છે.તમે જાણોછો તેમ વિચારો જ આપણું વ્યક્તિત્વ છે, આપણા વિચારો જ આપણું ઘડતર કરે છે.વાંચન અને સર્જન દ્વારા મારે બધાને સાંકળવા છે. ઘણાને મેં અઘરું લખતા જોયા છે પણ સાચું કહું સરળ લખવું અઘરું છે. જે રાજુલબેનની  આવડત છે. દર સોમવારે એક સુંદર હકારાત્મક અભિગમ આપી  અને ‘બેઠક’ના વાચકોને સમૃદ્ધ કરશે.

મિત્રો તેમણે મારા આ સુજાવને સ્વીકારી આજથી “હકારાત્મક અભિગમ” ના શીર્ષક હેઠળ દર સોમવારે લખવા તૈયાર થયા છે.વાત અજવાળું પાથરવાની છે. 

આપ સૌ એમના આ સહકારને વધાવશો તો આનંદ થશે. 

પ્રજ્ઞા દાદભાવાળા

૧-હકારાત્મક અભિગમ -હૃદયાંજલિ-રાજુલ કૌશિક ​

આજે જ મારા એક અંગત મિત્ર સાથે વાત થઈ રહી હતી. હમણાં જ સાવ જ નજીકના ભૂતકાળમાં એમણે એમના મા કે જેની સાથે આપણું અસ્તિત્વનું અણુ એ અણુ જોડાયેલું છે એમને ગુમાવ્યા . માની વિદાય એટલે જાણે આપણી ચેતનાનું ખોરવાઇ જવું. ક્ષણભર  આપણી ચેતના બધિર ન બની જાય તો જ નવાઇ.

સૌ એમ જ માને અને એમ જ કહેતા હોય કે જે ગયું છે એની પાછળ વિલાપ કરીએ તો એના આત્માને દુઃખ થાય. અવશ્ય દુઃખ થતું ય હશે પણ એથી કરીને આપણે આપણી સંવેદનાઓ, આપણી ચેતનાને શા માટે મુક-બધિર બનાવવી ? મા કે કોઇપણ સ્વજન માટે આંખમાંથી રેલાતા આંસુ એ એક સહજ અને સ્વભાવિક પ્રતિક્રિયા છે. એને શા માટે રોકી લેવી? આંસુ તો એમના પર કરેલો લાગણીનો અભિષેક છે. સંસ્મરણોની સ્મૃતિની માળ પ્રબળતમ બનીને સંવેદનથી છલકાવે ત્યારે જ આંસુ  આવતા હોય છે આમ જોવા જઈએ તો આંસુ આપણાં અંતરમાં, એમનું સન્માનનીય સ્થાન સુરક્ષિત રાખે છે

સૌ કહે છે અને સદીઓથી સ્વીકારાયેલું સત્ય છે કે જે આવ્યું છે એ એક દિવસ જવાનું જ છે. આત્મા અવિનાશી છે  નજર સામે હતું એ તો માત્ર ખોળિયું હતું જે નાશવંત છે. આ સત્યની સામે એક બીજું સત્ય એ પણ છે કે આપણે મનથી તો આપણી નજર સામે જીવી ગયેલા એ તન સાથે જ જોડાયેલા હતા ને! જેને હવે આપણે ક્યારેય જોઇ કે મળી શકવાના નથી.

આપણે એને જોઇ કે મળી તો શકવાના નથી જ પણ એની સાથે જીવેલી ક્ષણોને તો આપણે નવેસરથી ફરી જીવી જ શકીએ ને? એ વ્યક્તિને આપણા મનમાં સદાય જીવંત તો રાખી શકીએ ને? અને એ તો કેટલી સરળ વાત છે !

મારી મા ને ગમતી દરેક વસ્તુ હું એની રીતે કરી જ શકું ને? કોઇના મનમાં એવો વિચાર આવે કે મા ને લાડુ બહુ ભાવતા હતા એટલે મેં તો લાડુ આખી જીંદગી માટે છોડી દીધા. ભાઇ ! શા માટે?  એના કરતાં મા ને લાડુ બહુ ભાવતા હતા તો એને યાદ કરીને આપણે લાડુ ખાઇએ આપણે ય એનો રાજીપો જરૂર અનુભવીશું. લાડુ તો એક પ્રતીક છે. ખરેખર તો આપણે એવા દરેક કાર્ય કરી શકીએ જે એમને પસંદ હતા. આજે એ આપણી સાથે હોત અને એવું આપણે શું કરીએ તો એ ખુશ થાય ? આજે એ આપણી સાથે નથી તો શું થયું એમની યાદ તો આપણી સાથે આપણા મન સાથે જડાયેલી તો છે જ ને?

હ્રદય મનમાં શોક કે સંતાપ છે એ કંઇ એકદમ વિખેરાઇ જવાનો નથી અને આપણે એમને સતત યાદ કરીએ તો એમાં કશું ખોટું પણ નથી. હમણા બે એરિયામાં દાદાના નામે ઓળખાતા શ્રી હરિક્રિષ્ણ મજમુંદારનું દેહાવસાન થયું. એમના પરિવારજનો એ એમની યાદમાં — Remembering Harikrishna Majamundar- “Celebration of Life” નામની એક સાંજ ઉજવી. કેટલી સરસ વાત ! જે વ્યક્તિએ પોતાના સમગ્ર જીવનની એક એક ઘટના યાદગાર પ્રસંગની જેમ જીવી હોય અને લોકમાનસમાં પણ  એની યાદ એવી જ રીતે જડાયેલી રહેવાની હોય એમાં શોકસભા કે પ્રાર્થના સભા તો ન જ હોય. એમની યાદ પણ એક ઉત્સવની જેમ જ ઉજવવાની હોય ને?

તનથી વિખૂટા પડેલા સદગત આત્માના સદવિચારોને સાચા મનથી સ્વીકારીને અને સદકાર્યોને આપણા જીવનમાં અપનાવીને પણા અમર રાખી શકીએ તો એ સાચું તર્પણ કર્યું કહેવાય.

 

Rajul Kaushik
http://www.rajul54.wordpress.com

 

જીંદગી કી સફર મેં-(૩)ઋણ -હેમંત ઉપાધ્યાય

                 

રવિવારનો દિવસ . અમદાવાદ ના લાલ  દરવાજા નજીક  ત્રણ  દરવાજા  પાસે  ફેરિયાઓ રસ્તો સાંકડો બનાવી ને  એવા   ગોઠવાઈ  જાય  કે ચાલનારા   એક બીજા  સાથે  અથડાય .ઓછી  મૂડીથી નાનો વેપાર  કરી ને  જીવનારા  નાના  ધંધાર્થી  ઓ માટે  આ વિસ્તાર  આશીર્વાદ   રૂપ ગણાય . આખા  દિવસ માં   લગભગ  દરેક ને  આઠસો  થી હજાર નો વકરો  થઇ જાય એટલે  ખર્ચ  કાઢતાં બસો થી અઢીસો  રૂપિયા ની કમાણી  થાય .

કેટલાય શ્રીમંતો પણ આ વિસ્તાર  માં ખરીદી ની મઝા  માણવા તથા  રકઝક  કરી ને ભાવ તાલ  કરવામાં  પોતાની નિપુણતા  સાબિત કરી  આત્મસંતોષ  માણવા  અહીં આવે અને ના જોઈતી  વસ્તુ ઓ ની  ખરીદી  કરે .  આવી ખરીદી ની  પણ કંઈક  મજા છે .

એક રવિવારે  આવી ખરીદી નો  આનંદ  માણવા હું  અને  મારી પત્ની  જયા  આ વિસ્તાર માં  ફરતા  હતા ત્યાં જ  અચાનક   લગભગ   ચાલીસેક   વર્ષની   સિંધી   યુવતી  સામે  મળી  અને અમે  કંઈક  સમજીએ તે પહેલા   નીચે  નમીને   અમને   પગે  લાગી . સાથે  દસેક વર્ષ  નો  દીકરો હતો . દીકરા ને કહે કે દાદા  ને પગે લાગ. હું અને મારી  પત્ની  આશ્ચર્ય   થી હેબતાઈ ગયા .  કહ્યું  કે  બહેન  અમે તમને  ઓળખતા  નથી  છતાંય   પગે  લાગ્યા  માટે  આશીર્વાદ .  ભગવાન ભલું કરે .

એ  યુવતી કહે   ,  સાહેબ   હું અર્ચના  .  અને  તેજોમલ  ની દીકરી . મેં  ખુબ વિચાર  કર્યો   અને તેજોમલ  નામની વ્યક્તિ ને  યાદ  કરવા   પ્રયત્ન  કર્યો પણ   યાદ ના   આવ્યું .તેણી  એ  કહ્યું    સાહેબ  હું  તમને યાદ   અપાવું.     મારા  પિતાજી   ડુંગરપુર (રાજસ્થાન )માં  શાકભાજી  ની નાની લારી  ચલાવતા  અને આપ ત્યાં ની બેંક માં  સાહેબ હતા .અને મને આખી ઘટના યાદ આવી  ગઈ .મેં   કહ્યું  બેટા કેમ   ચાલે  છે?  અર્ચના  કહે ,સાહેબ  આપની  દયાથી  ખુબ  સુખી છું .મારા  પતિ  નો કાપડનો  વ્યવસાય છે .અમારું મકાન છે .બે  દીકરા છે .આ  મોટો છે . તેણી  એ ઘર નું સરનામું  આપ્યું  અને આવવાના   ખુબ આગ્રહ  સાથે  અમે છુટા  પડ્યા .

હવે  તો બેંક   માં થી   નિવૃત્ત  થઇ ગયો છું .  આ તો બહુ  જૂની વાત છે .ડુંગરપુર   બેંક માં હું  લોન  અધિકારી તરીકે ફરજ   બજાવતો હતો .નોકરી માં  રહ્યા ને માંડ  દોઢ   વરસ  થયું હશે .એક શનિવારે સવારે   લગભગ   ૮-૩૦   વાગે  આ ભાઈ તેજોમલ  મારે ઘરે  આવેલા . હું  ઓળખતો  નહીં  પણ  નાનકડું  ગામ અને શાક  લેવા  જઈએ ત્યારે  મને અને મારી પત્ની ને  નમસ્કાર  કરે .

ભાઈ  તેજોમલ ને ખાસ  ઓળખાણ વગર પણ  આવકાર  આપ્યો  કારણ  આ જ  અતિથી  ધર્મ  છે .તે  કંઈક  પણ બોલ્યા વગર  મારા પગ  પાસે બેસી ને  ખુબ રડ્યો  . આગંતુક , અચાનક આવી ને  કંઈક પણ કહ્યા  વગર ખુબ રડે  એટલે  અમે મૂંઝાઈ ગયા . પત્ની ને થયું કે  તમે નક્કી  બેંક  માં  આ ભાઈ ને  કશું  કહ્યું હશે.

અમે પાણી આપી ને    તેને સ્વસ્થ   કર્યો  અને જે કોઈ તકલીફ હોય તે વિના સંકોચે  કહેવા   ની  ધીરજ આપી .તેણે  કહ્યું   કે સાહેબ  અમે  સિંધી   છીએ .આજે મારી મોટી દીકરી ને જોવા  માટે  છોકરા વાળા  આવવાના  છે. બંને   એકબીજા ને  પસંદ  કરે  તો અમારે   તાત્કાલિક રૂપિયા    દસ હજાર  આપવા  પડે .નહિ  તો વિવાહ   થાય નહીં  અને દીકરી વગોવાય કે  બાપ  ભિખારી છે . મારી પાસે  કઈ  જ નથી .તમે મને મદદ  કરો .

મેં કહ્યું  કે  ભાઈ   શાકભાજી ના  ધંધા માટે બેંક  વધારે  માં વધારે  એક હજાર   ની લોન  આપે. વધારે  આપું તો મારે પણ  ઉપર  જવાબ  આપવો પડે .અને તમે અરજી કરો ,એની સ્ક્રુટીની   થાય,ડોક્યુમેન્ટ  થાય, જામીન   ની સહી થાય પછી જ લોન મળે .એણે  કહ્યું કે સાહેબ   હું પૈસા  દુધે   ધોઈ ને ભરી દઈશ પણ મારી લાજ   રાખો .અને કોણ જાણે મને ક્યાંથી   હિંમત  આવી  કે  સ્ફૂરણા  થઇ ,   એને   મેં  કહ્યું કે  એક દીકરી નો સવાલ  છે તો  તમે બેંક ખુલે એટલે દસ    વાગે આવી જાવ .

હું બેંક માં વહેલો   પહોંચ્યો .કોઈ પણ જાત ની અરજી  વગર ,ડોક્યુમેન્ટ   વગર મેં એને દસ  હજાર  નો ચેક  આપી દીધો .અને  કેશિયર   ને કહ્યું કે  આને   દસ હજાર  આપી દો .કેશિયર ને પણ નવાઈ  લાગી .પાછળ  થી થોડો   બબડાટ  પણ થયો .પણ મને સંતોષ   હતો કે મેં  ખોટું કર્યું નથી .

મેં મારા  મેનેજર    ને વાત  કરી  તો કહે કે તારી  જવાબદારી છે . ઓડીટ  માં  આવે તો  તારે  જવાબ

આપવાનો.

ખેર !  સાંજે  એણે  ઘરે આવી ને  કહ્યું કે સાહેબ  વિવાહ થઇ  ગયો તમારી દયા થી મારી દીકરી  નું કામ  પતી   ગયું ..તમે મારી લાજ   રાખી  .  ભગવાન તમારું    ભલું કરશે .   બેંક ના પૈસા , બેંક નું જોખમ , મેં  તો માત્ર   કોઈક ને મદદ  કરવા  નિયમ બહાર  જોખમ  લીધું  હતું .કોઈક  ને કપરા   સંજોગો  માં  હાથ   આપ્યો  હતો .

સોમવારે  આવીને  એણે  અરજીપત્રક ભર્યું . અન્ય કાગળો   થયા  , જામીન  ની સહી થઇ અને  બેંક ની  નિયમ મુજબ ની  બધી જ  પ્રક્રિયા   પાછલી   તારીખ માં   પૂર્ણ  કરી .લોન મંજુર  કર્યા  ના સહી સિક્કા

પણ  પાછલી  તારીખ માં  થયા .ખેર !  બેંક ની લોન  છ   જ મહિના માં  ભરપાઈ   થઇ ગઈ .જેથી મારે  ચિંતા   નું કોઈ કારણ રહ્યું  નહીં .પણ  એક વાત  નો  આજે  સંતોષ થયો જયારે  અર્ચના  એ આટલા  જુના   પ્રસંગ ને યાદ કરી ને  મારા સદભાવ  અને  સહયોગ ને  જાહેર  માં રસ્તા  વચ્ચે   પ્રણામ કરી ને  મારા  ઋણ   ને યાદ  કર્યું

એક સજ્જન વ્યક્તિ જો , એના જીવન માં કોઈકે  કરેલા   ઉપકાર  ને   ત્રીસ  વર્ષે  પછી  પણ ભૂલી શકતો  ના  હોય  તો ઈશ્વર  આપણા  સત્કર્મો ને કેવી રીતે   ભૂલે.?

 

 

હેમંત   વિ  ઉપાધ્યાય

જિંદગીકે સફરમેં -સપ્ટેમ્બર -(૨) અગલે જનમ મોહે બિટીયા ં ન કી જો!-જીગીષા પટેલ

એક દિવસ સવારના નવ વાગ્યમાંજ મારી ખાસ સહેલીનો ફોન આવ્યો ,મેં પૂછ્યું કેમ સવાર સવાર માં કામ પર નથી જવાનું?તો કહે એક ખુબ આનંદ ના સમાચાર આપવા તને ફોન કર્યો છે. મારા દીકરા આકાશને ત્યાં ટ્વિન્સ દીકરો દીકરી આવ્યા છે.આજે તો હું એટલી ખુશ છું !!!!!ભગવાનની મારા પર અસીમ કૃપા વરસી છે.!!તેના દીકરાની વહુ ને કોઈ શારીરિક પ્રોબ્લેમ હતો એટલે સેરોગસી દ્વારા બાળક જન્મ્યા હતા.આકાશ ના બાળકોના સમાચાર જાણી ને મને ખુબ આનંદ થયો પણ તેજ વખતે મને મારા મધીમાસી ની યાદ આવી ગઈ.!!!મધુમાસી આમ તો મારા મોટા કાકી ની સૌથી નાનીબેન અને તે પણ ફોઈ ની દીકરી,મારા કાકી ના માતાપિતા કાકી નાના હતાં ત્યારેજ ગુજરી ગયેલ એટલે તેમના ફોઈ-ફુઆએ જ તેમને ઉછેર્યા અને પરણાવ્યા
એટલે ફોઈની દીકરી પણ સગી બહેન જ સમજીલો. ફોઈને પણ છ દીકરી ને એક સૌથી મોટો દીકરો,પણ ફોઈ -ફુઆને દીકરીઓ જરાય વધારાની નહિ ,જાનથીયે વધારે વ્હાલી. સૌથી મોટી સુભદ્રા ને સૌથી નાની મધુ બન્ને વચ્ચે 17 વર્ષનો ગાળો,મધુ સૌથી નાની અને બધાની સૌથી લાડકી,મીઠી મધ જેવી મધુ ને પ્રેમથી બધા મધી કહેતા. ફુઆ વિરમગામ રહેતા અને ઉનાળાના વૅકેશનમાં મારા કાકી ને તેમની દીકરીઓ પણ વિરમગામ જતા.મારા મામા,માસી અમદાવાદમાંજ રહે એટલે એક દિવસ હું પણ જીદ કરી કાકી સાથે વિરમગામ ગઈ. હું ને મધીમાસી સરખી ઉંમરના એટલે મને તો એમની જોડે ખેતર માં રમવાની ને,આંબા પર ચડીને કેરીઓ તોડવાની ,કૂવે ન્હાવા જવાની ખુબ મઝા પડી ગઈ.ફુઆ કામથી મહિને બેવાર અમદાવાદ આવે તો મધીમાસી પણ મારી સાથે રમવા આવે અને મારે ઘેર જ રહે.અમારી દોસ્તી પછી તો ખુબ પાકી થઈગઈ.ફુઆ પણ કામથી કે દીકરીઓ ના વટ વહેવાર માટે આવે તો અમારે ઘેર અચૂક ચા પીવા આવે!!
મારી માં એટલે હાલતું ચાલતું લગ્નબ્યુરો,અને સમાજ માં આગળપડતું સ્થાન ધરાવે ,પપ્પા પણ સમાજસેવક અને અનેક ટ્રસ્ટોમાં ટ્રસ્ટી એટલે અમારા ઘરમાં લોકોના અનેક પ્રોબ્લેમ સોલ્વ થતાં।ફુવાના દીકરાને પણ ત્રણ દીકરીઓ એટલે તેઓ દરેક દીકરીઓના વિવાહ કે કંઈ પણ મુશ્કેલી માં મારા માતાપિતા ની સલાહ લેતા.હવે તેમની સૌથી મોટી દીકરી સુભદ્રા ને લગ્ન ને બારેક વર્ષ થયા પણ બાળક નહિ.માં તેમને ઘણા ડોક્ટર પાસે લઇ ગઈ પણ કાંઈ શકય બન્યું નહિ ,આ બાજુ સુભદ્રા માસી ના સાસુએ તેમનું જીવવું હરામ કરી દીધું હતું. સવારે ઉઠતાં સાથેજ જ્યાં લોટો પાણી ને દાતણ ખાટલે આપવા જાય એટલે હીરાબા માસી ને ભાંડવાનું ચાલુ કરી દે “સવાર પડતાં આ વાંઝણી નું મોઢું જોયું તે આખો દિવસ ખરાબ જશે !!તારું કાળું મોં લઈને અહીંથી જા !!!મારો ને મારા દીકરાનો ભવ બગાડ્યો !!મૂઈ અહીં થી એના બાપના ઘર ભેગી થાય તો મારા દીકરામાટે બીજી વહુ લાવું !!કમજાત ટળતી નથી અને મારું લોહી પી ગઈ.!” બિચારા માસી ગાળો સાંભળી સાંભળી ને રડી રડી અડધા થઇ ગયા હતાં. બાર વર્ષ નું લગ્નજીવન ને પિતાના ત્યાં હજી બીજી દીકરીઓ પરણાવવાની ત્યાં પોતે સૌથી મોટી દીકરી થઇ પિતાને ઘેર પાછી કેવીરીતે જાય!!!

એક દિવસ સુભીમાસી અમારે ઘેર આવ્યા ,ખૂબ રડ્યા ,મારા માતાપિતા એ સમજાવ્યા પણ તે કહે હવે તો મોટીબેન મારી સહનશક્તિ ની હદ આવી ગઈ છે મને કંઈ રસ્તો બતાવો નહીંતો હું કૂવો હવાડો પૂરું !!!મારા મમ્મીપપ્પા તેમના સાસુ ને મળવા સરસપુર તેમના સાસરે ગયાં,પપ્પાએ તેમની સાસુ ને કીધું “બા તમારી દીકરી ને આવું થયું હોય તો શું કરો?સુભદ્રા કેટલી ડાહી ,સુન્દર ને સુશીલ છે,તેણે તમારું ઘર ઉપાડી લીધું છે ,તેને બાળક નથી એમાં તેનો શું દોષ?આપણે એનો પણ રસ્તો કરીએ.!!તેની બહેન સવિતા ને ત્રણ દીકરા છે તેના હમણાં જન્મેલા દીકરા ને તમે દત્તક લઈલો,સવિતાને હું વાત કરીશ ,મને ખાતરી છે કે સવિતા ના નહિ પાડે”પણ હીરાબા માને તો હીરાબા શાના? એતો મમ્મી પપ્પા ને પણ ભાંડવા માંડ્યા!!મારા દીકરામાં કંઈ ખોટ નથી ,હું પારકા જણ્યાં ને મારે ત્યાં શું કામ ઊછેરું ?મારે તો મારું જ લોહી જોઈએ,કુલદીપક વગર મારો વંશવેલો આગળ ન વધે !! મને સમજાવવા આવ્યા છો તો તમારી છોકરી ને લઇ ને નીકળી જાઓ મારા ઘરની બહાર !!!!હું તો મારા દીકરાને બીજે પરણાવીશ ,ફારગતીના (ડિવોર્સ ) કાગળિયા મોકલીદો એટલે હું મારુ કામ કરું.સુભિમાસી તો તેમની સાસુ હીરાબા અને પોતાના પતિ જ્યંતિલાલ નેપગે પાડવા લાગ્યા કે હું બે રોટલી ખાઈશ ને તમારે ઘેર પડી રહીશ ,મને આ ઘરમાંથી કાઢી ના મૂકો !!!પણ તે રાત્રે તો પપ્પા માસીને લઈને જ પાછા આવ્યા !! જ્યંતિલાલ ને પણ સુભીમાસી માટે પ્રેમ તો હતો ,તે માસી ને ક્યારેય કાંઈ કહેતા નહિ પણ જમ જેવા જબરા અને સખ્ખત કડક હીરાબા સામે તેમનું કંઈ ઉપજતું નહિ.અંદરખાને પોતાને પણ બાળક ની ઈચ્છા પણ ખરી !!

આ વાત ને મહિનો થયો હશે ને હું કોલેજ થી ઘેર આવી તો મારુ આખું ઘર ભરેલું હતું।આમ તો અમારે ઘર ભરેલું હોય તે નવાઈ નહોતી પણ હું સાયકલ મૂકતી હતી અને ઘરમાંથી રડારોડ બહાર સંભળાવા લાગી ,હું ગભરાયેલ ,દોડતી અંદર ગઈ તો ડ્રોઈંગરૂમમાં કાકી ના ફુઆ -ફોઈ ,બધી દીકરીઓ મારા કાકા કાકી ,પપ્પા -મમ્મી અને સુભિમાસી બધા રડમસ ચહેરે કોઈ ચિંતાજનક ચર્ચા કરતાં હતા.મારા સુધારક વિચારશરણી ધરાવતા માતાપિતા ફુવા ની વાત સાથે જરાપણ સહમત ન હતા ,મારી માં ગુસ્સાથી લાલચોળ અને તેની આંખો રડીને લાલઘૂમ હતી.!!!!હું પરિસ્થિતિ પામીને સીધી રસોડામાં ગઈ તો ત્યાં મેં મધીમાસીને જોયા,હું કાંઈ બોલવા જાઉં તે પહેલા તો તે મને વળગી ને પોક મૂકીને રડવા લાગ્યા!!સદાય હસતાં ,મીઠા મધુ માસી ને મેં ક્યારેય રડતા જોયા નહોતા!!સૌથી નાના ને સૌ ના વ્હાલા મધુમાસી ને વસ્તુ માંગે તે પહેલા જ મળી જતી એટલે તેમને રડવાની જરૂર જ નહોતી પડી.તેમને હીંબકે ચડેલા જોઈને હું તો ડઘાઈ જ ગઈ.!!માં એ મારી પાસે બહાર બધાં માટે પાણી મંગાવ્યું.મેં પાણી ની ટ્રૅ મૂકી ત્યારે ફુઆ દાદા બોલ્યાં ‘બહેન તું મને કહે છે પણ હું બેબસ છું!’
હીરાબા કહેછે “મધુ ના લગ્ન જ્યંતી જોડે કરાવો નહિ તો સુભી ને લઈજાવ તમારે ઘેર ,હું ય જાણું છું કે મધુ તો હજુ નાબાલિક છે પણ મારે ક્યાં તેની જોડે કપડાં ધોવડાવવા છે.!!!ઘરનું,મધુનું ,જયંતિ નું વટવહેવાર બધું તો સુભદ્રા જ સંભાળશે ,મધુ ને તો જયંતિ જોડે સુવાનું જ છે !!! કાલ ઉઠી ને મધુ ને દીકરો આવશે તોય હું સો વર્ષની બેઠી છું ને એને તો રાજરાણી થઈને રાજ કરવાનું છે મારે ઘેર ” એટલું બોલતાં બોલતાં ફુઆ પણ છૂટાં મોં એ મારી મધી….. કહીને રડી પડ્યા !!!! આ સાથે મારી માં ,કાકી ને બધી જ માસીહીબકે ચડી!!! હું પણ મઘી માસી ને ના …ના ….ના કરતી વળગીને રડતી હતી.!!!!

વજ્ જેવી છાતી ધરાવતા અને પ્રાણથી પણ વધુ વ્હાલા પિતાને બેસહાય બાળકની જેમ રડતા સાંભળીને મધીમાસી પોતાની જાતને સ્વસ્થ કરી આંખો લૂછી ડ્રોઈંગ રૂમ માં દોડી ગયા !!પિતાના બરડા પર હાથ પ્રસરાવતા બોલ્યા “તમે કોઈ રડશો નહીં ,હું મારા સુભીબેન માટે આટલું પણ ના કરી શકું?હું એમની સાથે રહેવા તૈયાર છું.”ભારે હૈયે બધાં વિખરાઈ ગયાં,પણ બધાના દિલ ને દિમાગ અશાંત હતાં।

તે રાત્રે અગાશીમાં હું માં ની બાજુમાં પથારીમાં સૂતી હતી. અડધી રાત્રે મને સપનામાં દેખાયું મધીમાસી લાલ પાનેતરમાં છે અને સુભીમાસી રૂમમાં તેમને મોકલી રહ્યા છે ,જતા જતા બંને બહેનો એકબીજાને ભેટીને ખૂબ રડે છે. રૂમ માં જતાં જતાં જાણે બકરી ને કસાઈ પાસે લઇ જતા હોય ત્યારનું વધેરાઈ જવાની ભયાનકતા સાથેનું બકરીનું ધ્રુજવું ,તેની આંખોના બેબસ આંસુ સાથેનું દયાજનક આક્રંદ અને પોતાનું જેટલું જોર હોય તે સાથે જમીન સાથે જકડી રાખેલ પગ !!! – મને મધીમાસી ની હાલત આ બકરી જેવી દેખાઈ-હું જોરથી ચીસ પાડીને ઉઠી માને વળગી ને જોર જોર થી રડવા લાગી !!
માં જાણે મારુ મન સમજી ગઈ અને એ આખી રાત હું માને વળગીને તેની સાથે જ સૂઈ ગઈ.!!!આખી રાત મા મારા માથે હાથફેરવતી રહી!!

બીજે અઠવાડિયે સમાચાર આવ્યા કે મધીમાસીને તેમનાથી પચીસ વર્ષ મોટા જ્યંતિલાલ સાથે વળાવી દીધા આ સાથેહીરબાની વંશવેલો વધારવા માટે ની જીદ પુરી થઇ અને મધુની જુવાની નંદવાઈ ગઈ !!!!મારી વહાલી મધીમાસીના યુવાની ના સપના ચૂરચૂર થઈ ગયા!!!બરાબર નવ મહિના પછી કોલેજ થી પાછી આવી તો ડાઈનીગ ટેબલ પર પેંડા નું ખોખુ પડ્યું હતું તેની પર લખ્યું હતું “જયંતિલાલ ના દીકરા ના આગમન ના આનંદ ની વધામણી”…….

જીગીષા

 

મા આજે મોક્ષગામી થઇ …કરુણ-મંગલ ઘટના

મારી માવડી અનસૂયાબેન જ્યંતિલાલ શાહ 

‘नैनं छिन्दन्ती शस्त्राणि नैनं दहति पावकः

न चैनं क्लेदयन्त्यापो न शोषयति मारूतः॥’

                                                     ​મા’  એક નવા પંથે પ્રયાણ કરી ગઈ 

આજે માનું જીવંત અસ્તિત્વ અમારી વચ્ચે નથી. 

પરંતુ ​

એનું વહાલ હવાના કણકણમાં વિખેરાઈને 
​આજે પણ અહી આટલે દુર આલિંગન  આપે છે.

 આજે તમે સહદેહે હાજર નથી… પરંતુ 

​’મા’ તમારી સહજતા, તમારું સમર્પણ, સારી જોવાની સતત ક્ષમતા 

જીવનની દરેક ક્ષણનો રાગ દ્વેષ રહિત તમારો સહજ સ્વીકાર  

અમને જીવનમાં સતત માર્ગદર્શન આપતા 

આપના  જીવંત અસ્તિત્વનો અહેસાસ કરાવશે..

મા  અમે તમારો એક માત્ર અંશ 

પણ

 ​અમા​રા અણુ એ અણુ એટલે મા…તમે . 

 મા તમે જીવનને વિશિષ્ઠ રીતે જોયું ,પોખયું  અને નિહાળયું અને અનુભવ્યું છે. 

જિંદગી જીવ્યાનો સંતોષ એ સંતોષના ઓડકાર ખાધા પછી  આપની આ નવી શરૂઆત..

પાનખર ખરની ની જેમ એક એક જિજીવિષાના પાન ખેરવ્યા પછી

પણ લીલી વાડી મૂકી ને જાવ છો .

માના પ્રાણના વિસર્જન

 એટલે આપનું છેલ્લી ક્ષણ સાથેનું તાદાત્મય..

અનંત એવી શાશ્વતી સાથે નું  ધ્યાનનુંસંધાન…એજ ક્ષણયોગ ..

હવે આપના  દેહનો પણ કોઈ આકાર રહેવાનો નથી…

પરંતુ જીવનની સુવાસ નિરાકાર છે ને ?

આપના કરેલા કર્મ જ  સુવાસરૂપે ફેલાતા રહેશે….

અમે જાણીએ છીએ  ​’​મા’ કદીએ મૃત્યુ પામતી નથી. 

“આજ સુધી એમના આત્‍મામાં  મેં પરમાત્મા જોયા ….

પ્રભુ હવે આપમાં માને નિહાળીશ..”

ક્ષરલોકના અંધારેથી નીકળીને

માની અક્ષરલોકના અજવાળાંની યાત્રામાં,

પાંપણ ભીની કર્યા વિના  આપવી છે  આજે વિદાય.. 

દેહ વિલય :૧૮મી સપ્ટેમ્બર ૨૦૧૭

સમય : આજે સવારે ૬.૫૫ -અંતિમ વિદાય -૧૦.૩૦

પોરબંદર નિવાસી -હાલ મુંબઈ -દાદર