માનનીય પ્રજ્ઞાબેન,
કુશળ હશો. આ સાથે ‘ અંતર્ગત એક લેખ મોકલું છું.
આભાર-અહેસાસ કે ભાર
————————————–
ટેક્ષીમાં એ એક અજાણ્યા દેશમાં એનાં પરિચિતને ત્યાં જઈ રહયા હતાં. શિયાળાની ખુશનુમા સવાર હતી. ડ્રાયવર મીઠું મીઠું ગીત ગણગણતાં ટેક્ષી હંકારી રહ્યો હતો.ત્યાં જ અચાનક એક કચરાની દુર્ગંધ મારતી ટ્રક એમની ગાડીને ખોટી રીતે ઓવરટેક કરીને જતી રહી. એને થયું કે ટેક્ષી ડ્રાયવર હમણાં બે ચાર ગાળો ભાંડશે,
એનાં બદલે એણે તો પાસે રહેલી પરફયુમની બાટલી ખોલીને ટેક્ષીમાં છાંટી દીધું. આગળ સિગ્નલ પર એ જ કચરાની ગાડી પાસેથી પસાર થતાં એણે ગાડીની બારીનો કાચ ખોલીને પેલાં ડ્રાયવરને કહ્યું “આભાર”.અને એ આગળ નીકળી ગયો.સહેજ આશ્ચર્ય સાથે પ્રવાસીએ પુંછ્યું “તમે ગુસ્સો કરવાને બદલે શા માટે આભાર વ્યક્ત કર્યો ?”એણે હસીને કહ્યું“સાહેબ, એનાં કારણે તો મને પરફયુમ છાંટવાનું યાદ આવ્યું આપણી ટેક્ષીને મહેંકતી કરવામાં સહાયરૂપ થવા બદલ મેં એનો આભાર માન્યો.”આ છે આભારની એક નવી પરિભાષા.આભાર વ્યક્ત કરીને ગુસ્સાને હાસ્યમાં ફેરવી શકાય. નકારાત્મકતાને હકારાત્મક્તામાં પલટાવી શકાય. ‘અહીં ધુમ્રપાન કરવાની મનાઈ છે’ ના બોર્ડના બદલે ‘અહીં ધુમ્રપાન ન કરવા બદલ આપનો આભાર’ કેટલી સુંદર અસર છોડી જાય છે.
આપણને મુસીબતમાંથી બહાર કાઢનાર ,આપણી આર્થિક તકલીફને દૂર કરવામાં મદદરૂપ થનાર,આપણને નાની મોટી સહાય કરનાર, આપણા દુઃખમાં સહભાગી થનાર, આપણને સાચી રાહ દેખાડનાર કે જિંદગીની સફરમાં આપણને સાથ દેનાર એ બધાં ‘આભાર’ ના હકદાર છે.આભાર વ્યક્ત કરવાથી આપણે થોડો ભાર ઉતારી શકીએ છીએ.થોડાં હલકા,થોડાં હળવા થઇ શકીએ છીએ. અલબત,આભારનાં એ ઉદગાર માત્ર મુખેથી બોલાયેલાં શબ્દો નહીં પણ હૃદયથી પ્રગટેલો ભાવ હોવા જોઈએ.આ જિંદગી ભલે આપણી હોય એ જિંદગીને ધબકતી રાખવામાં કૈંક હજારો માનવી કારણભૂત હોય છે. કદાચ આપણને એનો ખ્યાલ સહજતાથી નથી આવતો,પણ જો જરાક સૂક્ષ્મ દ્રષ્ટિથી જોઈએ તો ડગલે ને પગલે આપણને આપણા પર ઉપકાર કરનાર વ્યક્તિ મળે. આપણને આ ધારા પર અવતરવામાં નિમિત બનનાર માં-બાપ,આ અવતરણને સફળ બનાવનાર ડોક્ટર,નર્સ,શિશુ અવસ્થામાં આપણું દયાન રાખનાર સ્વજનો,શિક્ષા આપનાર શિક્ષકો,અન્ન ઉગાડનાર ખેડૂત,આપણા કપડાં સીવનાર દરજી,આપણા પગરખાં સીવનાર મોચી, આપણું ઘર બનાવનાર શિલ્પીઓ,મજૂરો,આપણને એક સ્થળેથી બીજા સ્થળે સહી સલામત પહોંચાડનાર રીક્ષા,ટેક્ષી,ટ્રેન કે પ્લેનના ચાલક,આપણા આંગણને અને શહેરને સ્વચ્છ રાખનાર કર્મચારીઓ,આપણામાં ધર્મનાં સંસ્કાર સિંચનાર ગુરુઓ,આપણી જીવન જરૂરીયાતોને પૂરી કરનાર વિવિધ કળામાં પારંગત એ ક્ષેત્રની નિષ્ણાંત વ્યક્તિઓ આ યાદીને જેટલી લંબાવવી હોય તેટલી લંબાવી શકાય.આ બધાનો આભાર જો શબ્દોથી ન વ્યક્ત કરી શકાય એમ હોય તો આપણું વર્તન,આપણો વ્યવહાર એવો હોવો જોઈએ કે ઉપકાર કરનારને સંતોષનો અનુભવ થાય.
આ ઉપરાંત વહેતી હવા,ફળ-ફૂલની ભેટ આપતાં વૃક્ષો,જીવન માટે અમૃત રૂપી જળને પૂરું પાડતી નદીઓ,અડીખમ ઉભા રહીને પ્રકૃતિનું સંતુલન જાળવતાં પર્વતો,પ્રકાશ પાથરતો સૂર્ય,શિતળતા આપતો ચંદ્ર,અને આ બધાથી ઉપર આખી સૃષ્ટિનો સંચાલક પરમેશ્વર એ સર્વનો હર પલ આભાર માનવો જોઈએ.એક શાયરે બહુ જ સરસ વાત કહી છે —એ હવા ! તારી સખાવતને સલામ, ક્યાય તારાં નામની તકતી નથી.આભાર માનવાથી અહં નીકળી જાય છે. હું કરું, હું કરું એ જ અજ્ઞાનતા , શકટનો ભાર જેમ શ્વાન તાણે આ વાતનો ખ્યાલ આભાર માનવાની વૃતિથી આવે. ડગલે ને પગલે આભાર માનવાથી જીવનમાં સરળતા આવે છે.બોઝિલ જિંદગી હળવી બને છે.’આભાર’ના બે શબ્દો બોલવામાં ગુમાવવાનું કશું નથી પણ મેળવવાનું ગણું છે. વરસાદથી બચવા આપણે છત નીચે ઉભા હોઈએ ને કોઈક છત્રી લંબાવીને અંદર આવી જવા કહે ને આપણે આભાર માનતા અંદર ઘુસી જઈએ અને પછી છૂટા પડતા પણ આભાર માનીએ.આ ટૂંકી સફરમાં બંને થોડા થોડા ભીંજાય જતાં હોય છે ને તો પણ એકને મદદ કર્યાનો આનંદ હોય છે તો બીજાને થોડું ઓછું ભીંજાયાનો આનંદ હોય છે.આભાર એ આનંદની વહેંચણી છે.આભાર જો સાચા હૃદયથી માનવામાં આવે તો એ ભાર નહીં પણ એક એવો અહેસાસ બની રહે કે જેમાં ઋણમુક્ત થવાની ઝંખના પ્રબળ બને.
રોહિત કાપડિયા
એક કલાક ઉપર સતત બોલ્યા પછી એક બ્રેક લીધો ત્યારે આણલ અંજારિયાએ એમની સ્વરબદ્ધ ગઝલની સુંદર રજૂઆત કરી.લોકો એ તાળીઓથી એમને વધાવી.શબ્દો ને જયારે શૂર મળે છે ત્યારે તે શબ્દો જીવંત થાય છે.મહેશભાઈ રાવલે એ પણ પોતાની રજૂઆત કરી ત્યાં સુધી શોભિતભાઈ ચાર્જ થઇ ફરી મંચ પર ગોઠવાઈ ગયા.ફરી ‘બેઠક’નો એક નવો દોર શરુ થયો.નવા વાતાવરણમાં મરીઝ, કૈલાસથી લઈને ગાલિબ જાણે હાજર થઇ ગયા શોભિતભાઈએ અર્પણ કરેલી ગઝલે એમની યાદ તાજી કરાવી.આખી રજુઆતમાં મસ્તી બે હાથ ઉપર કરી ક્યારેક આકાશ તરફ તો ક્યારેક આપણી તરફ જોઈ વાત કરતા હોય. તો વળી ક્યારેક અચાનક ગઝલ યાદ આવી ગઈ હોય તેવા હાવભાવ સાથે બોલે આહાહા આ સાંભળો…,ક્યારેક અંદર છુપાયેલો કલાકાર ડોક્યું કરતો બહાર આવે અને સ્મિત કરી ગઝલ એવી તો બોલે કે એનો અર્થ શીરાની જેમ સોસરવો ઉતરી જાય. અને ક્યારેક તો કહેતા
આભારનો ભાર
બે એરિયા ના જ લેખિકા પૂજ્ય સ્વ મેઘલતાબેન મહેતા દ્વારા લખાયેલ સંગીત અને નાટિકા ને બે એરિયા ના કલાકારોએ જીવંત કરીને તેમના વારસાને માત્ર અમર નહિ કર્યો પણ ત્રણ ત્રણ પેઢીઓને સમારંભ માં વણીને કાર્યક્રમના આયોજક પ્રજ્ઞાબેન અને તેમના સાથીઓએ ગુજરાતની ધરોહર ને ગુજરાતતિ છેટે બે એરિયા માં પણ સાચવી લીધી છે. કાર્યક્રમ ની શરૂઆત માં બે એરિયા ના બાળકોએ મેઘલતા બેન ની લખેલી એક સુંદર રચના પ્રસ્તુત કરીને પ્રેક્ષકો ના દિલ જીતી લીધા. જાજરમાન વ્યક્તિત્વ ધરાવતા મેઘલતા બેન કાનુડા હારે થપ્પો રમે તેને સંગીત માં ઉતારે તેમની દીકરી અને જમાઈ, માધવીબેન અને અસીમભાઇ મેહતા ને તે ગીત ને તેમની ત્રીજી પેઢી બીજા અન્ય બાળકો જોડે, મજાની છટા થી પીરસે તો બોલો કેવો સચવાય છે બે એરિયા મા ગુજરાત ની સંસ્કૃતિ અને સાહિત્ય/ સંગીત નો વારસો ?
માધ્વીબેન અને અસીમભાઇની પ્રાર્થનાથી સુંદર શરૂઆત થઇ ત્યારબાદ મેઘલતાબહેનના ‘થપ્પો ‘ ગીતની નિર્દોષ,નટખટ રજૂઆતે લોકોને ભાવવિભોર કર્યા,નાનામોટા બાળકોએ એવું સુંદર ગીત ગાયું કે પ્રેક્ષકોના હાથ પકડી દિલને જીતી લીધું. ગીત કોમ્પોઝીશન માટે ,બાળકોને તૈયાર કરવા માટે અને મનભર રજૂઆત માટે અભિનંદન.માધ્વીબેન,અસીમભાઇ,આણલબેન,જાગૃતિબેનની અથાગ મહેનતને બાળકોએ સાર્થક કરી હતી. તેમનો ઉત્સાહ અને હરખ જોઈ સૌના હૈયામાં ધરપત થઈ કે પરદેશમાં અગ્રજી વાતાવરણમાં પણ નવી પેઢી વારસાને જાળવવા તૈયાર છે.
૨૭ કલાકારાના સમૂહગીતોની સંગીતમય રજૂઆતમાં દિવાળીના ગીતે વગર દિવાળીએ દીવડા પ્રગટાવ્યા તો હોરીનું ગીત ‘રાધા સંગ ખેલે હોરી ‘ કલાકારોએ મન મૂકીને ગાયું,તેમના ગીતમાં સૌને કલ્પનામાં રંગબેરંગીન હોરી રમાતી દેખાતી હતી .જ્યાં જ્યાં ગુજરાતીઓ મળે ત્યાં રંગો ઉછળે અને આનંદ સાથે ધૂળેટી વર્તાય, આ વાત ગીતો સંભાળતા સૌએ અનુભવી તો અનિલ ચાવડાનું સૌને આકર્ષી લેતું ગીત ‘મન્દમન્દ આ મહેક ઊઠી છે ચાલો રસભર થઈએ’ ગવાયું અને સૌ રસતરબોળ થયાં.વતનની મહેક જાણે વાતાવરણમાં છવાઈ ગઈ અને પ્રેક્ષકોએ તેમના ગુંજામા નહી દિલમાં મહેક ભરી પરદેશમાં વતનની ખુશ્બુ ને માણી.કાગળ પર લખાયેલા ગીતને સૂર સદેહે મળ્યો ત્યારે પ્રેક્ષકો મન્ત્રમુગ્ધ થયા.સપ્તકવૃંદે સામુહિક રીતે મધુર ગીતને લયબદ્ધ આરોહ અવરોહમાં રજૂઆત કરી સુરોનું મેઘધનુષ્ય રચ્યું.બે એરિયાના મધુર કંઠી ગાયકો ગુજરાતના ઉત્તમ ગાયકોની પડખે ઊભા રહી શકે તેવાં ખમતીધર છે. માધ્વીબેન અને અસિમભાઈનું કમ્પોઝીશન અને સૂઝ આખા કાર્યક્રમને સંગીતમય કરવામાં મૂલ્યવાન બની દીપી ઉઠયું.બધા જ ગાયકો મુગટના અમૂલ્ય રત્નો સમાન છે.
આ કાર્યક્ર્મની ખૂબી એ હતી કે સામુહિક ગીત,સંગીત નૃત્ય અને ભવાઈમાં અભિનયનો ઉત્સવ હતો.ઉત્સવપ્રિય ગુજરાતી પ્રજા સમૂહમાં ગરબા કરે, હોળી-ધૂળેટી રમે,ભજનમંડળીમાં કિરતાર વગાડે અને ભવાઇના વેશ પણ કરે.એવું જ લોકપ્રિય વાતાવરણ ગુજરાત દિવસની ઉજવણીનું હતું.બે એરિયાના નાના મોટા સર્વ કલાકરોને સ્ટેજ પર પોતાની કલા રજૂ કરવાની તક મળી.એક સાથે ૬૦થી વધારે કલાકારોએ પોતાના ગુજરાતની ધરોહર સમી કલા પ્રસ્તુત કરી.માવડી મેઘલતાબેનનાં દીકરી માધવીબેનના કુટુંબે માતૃઋણ સાથે ગુજરાતી વારસાને નવી પેઢીને આપવાનું પ્રસંસનીય કલાત્મક પગલું ભર્યું . રંગબેરંગી વેશભૂષા, મધુર સુરીલા ગીતોની રમઝટ અને ગુજરાતી લહક અને લચક આંખ્યે દેખવાનો જે ઉત્સવ માણ્યો તે એક લ્હાવો હતો. આપણા વારસાની પરંપરાને મજબૂત કરવા એકત્ર થયેલી સર્વ ગુજરાતી સંસ્થાઓએ સ્વેછાએ તન,મન ધનથી ગુજરાત ગૌરવની ઉજવણીમાં ભાગ લીધો સૌએ સાથે મળી કાર્ય કર્યું અને પ્રજ્ઞાબેને બધાને સાંકળી લઇ એક છત્ર નીચે કામ કરી એકતા પુરવાર કરી ત્યારે ગુજરાતપ્રેમીઓનું માથું ગર્વથી ઊંચું થાય તે સ્વાભાવિક છે.
"બેઠક" Bethak 