આ મહિનાનો વિષય -પરદેશમાં અનુભવેલો સાંસ્કૃતિક સંઘર્ષ(કલ્ચરલ કૉન્ફ્લિક્ટ)

મિત્રો આ મહિનાનો વિષય  છે.  અમેરિકામાં આવ્યા પછી કે પરદેશમાં અનુભવેલો સાંસ્કૃતિક સંઘર્ષ  …ઘણા મિત્રો અમેરિકામાં રહે છે અને ઘણા ભારતમાં રહેતા હોવા છતાં  એમની આજુબાજુ ,મિત્રો  સ્વજનો અને પોતાના જ બાળકોમાં માં ફેક ઈમેજ આઇડેન્ટિટિ  – સંઘર્ષ  જોયો હોય છે. તો બસ ઉપાડો કલમ અને આપો તમારી કલમને ગતિ અને તમારા જ શબ્દોમાં  પરદેશમાં અસ્તિત્વ ટકાવી રાખવા સંસ્કૃતિક સંઘર્ષ ની મથામણને વર્ણવો વાર્તા સ્વરૂપે .

આ મહિનાના અંત પહેલા મોકલાવો

આ સાથે વિષય ને અનુરૂપ એક સુંદર વાર્તા  મુકું છું આપી વાંચી લખવા પ્રેરાશો

ગૉડ બ્લેસ હર! નયનાબેન પટેલ

 

નવરી પડું એટલે સામે ખાલી પડેલી દુકાનને ઓટલે રોજ ભેગાં થતાં હોમલેસ(બેઘર) લોકો તરફ મારું ધ્યાન અચૂક જાય. એમાંના કેટલાક મારી દુકાનમાં ક્યારેક આવીને ભીખમાં મળેલું ચેઈન્જ આપીને પાઉંડની નોટ લઈ જાય.

સાચ્ચુ કહું, મને એ લોકોએ આપેલા ચેઈન્જને અડકવું પણ નહી ગમે. કેટલાય દીવસો સુધી ન્હાયા ન હોય પછી કપડાં બદલવાનો તો કોઈ સવાલ જ ન હોયને! યાદ કરું તોય કંપારી છૂટે એવા ગંદા નખ, મોઢામાંથી આવતી ડ્રગ અથવા તો દારૂની વાસ…અરર છી, આ લખતી વખતે યાદ કરું છું તોય ઉબકો આવે છે!

ખેર, જે વાત કરવા બેઠી છું તે વાત કરૂં. એ હોમલેસોના ટોળામાં નાવા હોમલેસ ઉમેરાતાં જતાં હોય તો કેટલાક ચહેરા અદ્રુશ્ય થતા રહે તેની નોંધ પણ અજાણતા હું રાખવા લાગી!

બે ત્રણ દિવસથી આવેલો એક નવો હોમલેસ એ બધાથી જુદો તરી અવતો હતો. થોડો સ્વચ્છ લાગતો હતો એના તરફ મારું ધ્યાન એટલે ખેંચાયુ કે તેના હાથમાં દારૂની બૉટલ દેખાતી ન્હોતી! જૂના હોમલેસ તેની સાથે બોલતા ન્હોતાં અને એ બે દુકાન છોડીને આવેલી દુકાન બહાર ફૂટપાથને ખૂણે ટૂંટીયુ વાળીને સાવ એકલો જ બેસી રહેતો હતો.

તે દિવસે હું દુકાનમાં બીઝી હતી અને મેં જોયું તે પેલો નવો આવેલો હોમલેસ દુકાનની બારીમાંથી અંદર જોયા કરતો હતો.

હશે, મેં મારૂ કામ આટોપવા માંડ્યું. ગ્રાહકો જાણીતા હતાં એટલે માલ લેતાં લેતાં વાતો કરતી જાઉં પણ નજર તો પેલા હોમલેસ પર જ હતી. જોકે અમારી ગ્રીટીંગ કાર્ડસની શોપ હતી એમાંથી એ લોકોને ચોરવા જેવું તો શું હોય? એક બે ગ્રાહકોની નજર પણ ગઈ અને એ લોકોએ મને ચેતવી-‘સંભાળજે, તું એકલી છે તેનો લાભ ન લે!’

હું સાબદી થઈ ગઈ!

પણ પછી તો કામમાં એટલી તો વ્યસ્ત થઈ ગઈ કે એ ક્યારે ત્યાંથી હટી ગયો તેની પણ મને ખબર ન રહી. લંચ ટાઈમ પત્યો એટલે હવે શ્વાસ લેવાનો વખત મળ્યો.

બારી બહાર નજર ગઈ અને પેલો ત્યાં ઉભેલો દેખાયો નહી એટલે હાશ થઈ!

‘ક્લોઝ’નું બોર્ડ લગાવી, બારણાને લૉક કરી મારું લંન્ચ લેવા હું માળ પર ગઈ. બારી પાસે એક ટેબલ ખુરશી હતા, લંન્ચ ગરમ કરીને લાંબા પગ કરી બેઠી અને લન્ચ ખાવાનું શરુ કર્યું અને રોજની ટેવ મુજબ પેલા ઓટલે નજર ગઈ. તેમાં પાંચ પુરુષો હતાં અને બે સ્ત્રીઓ હતી. એમાંની એક સ્ત્રી પેલા પાંચમાંના એક પુરુષ સાથે ફ્લર્ટ કરતી હતી, એક યુવાન જેવો લાગતો ખૂણામાં જઈને ડ્રગ્સ લેતો હોય એમ લાગ્યું. બીજા બે જોર જોરથી કોઈ વિષય પર દલીલ કરતા હતાં. અને પેલી બીજી સ્ત્રી દારુની બોટલ ખલાસ થઈ ગઈ હતી અને તેથી બીજી બૉટલ ખરીદવા માટે જતા આવતાં લોકો પાસે પૈસા માંગતી હતી.

હું વિચારતી હતી- એ લોકોની દુનિયા કેવી હશે? ન ઘર, ન કોઈ જવાબદારીઓ, ન કોઈ રાહ જોનારું કે ન કોઈની રાહ જોવાની! ભૂતકાળના ભારેલા અગ્નીને અંતરમાં સંઘરીને ભર ઠંડીમાં ઠૂંઠવાવાનું અને રાત્રે જે ઓટલો મળે ત્યાં સૂઈ રહેવાનું! કોઈએ આપેલી સ્લીપીંગ બેગ કે બ્લેન્કેટ હોય તો હોય, નહીં તો કાર્ડ્બોર્ડ બોક્ષ તો કોઈ પણ શોપમાંથી મળી રહે!

ઠંડી ઉડાવવા દારૂ અને પછી નશામાં કોને ખબર કેવા સ્વપ્નો જોતા હશે એ લોકો? અથવા પછી જે મળે તેની હૂંફે પડી રહેવાનું! ત્યારે રહે છે એક આદમ અને એક ઈવ-બસ! કદાચ બે આદમ અને બે ઈવ પણ ….. મને એક લખલખું આવી ગયું.

રાત્રીએ રન મારતી પોલીસ ક્યારેક એમને ઉઠાડીને હોમલેસો માટે ખાસ તૈયાર કરેલા શેલ્ટરમાં મૂકી આવે તો જાય પરંતુ બીજે દિવસે એ જ દશા! માત્ર બરફ કે અનરાધાર વરસે ત્યારે જ શેલ્ટરો ભરાઈ જાય.

પણ પેલો કેમ નથી દેખાતો? મારું કૂતુહલ સળવળ્યું!

કોઈ બારણું ખટખટાવતું હોય એમ લાગ્યું, ઘડીયાળ પર નજર ગઈ-બાપરે બે વાગી ગયા! ઝટપટ ઊઠી લંન્ચના વાસણો સીંકમાં મૂકી હાથ ધોઈ જલ્દી જલ્દી નીચે આવી. છેલ્લા પગથિયે હતીને મારી નજર બારણા તરફ ગઈને મારું કાળજું થોડું કંપી ઉઠ્યું! એ જ બારણા પાસે નેજવું કરી અંદર જોતો હતો. એક સેકંડ મને થયું પાછી ઉપર જતી રહું પણ મને લાગ્યું કે એણે મને જોઈ લીધી છે, હવે ઉપર પાછા જવું પણ શક્ય નથી!

હિંમત કરી સાવ નોર્મલ રહેવાનો મરણિયો પ્રયાસ કરતી કરતી બારણા તરફ ગઈ અને લોક ખોલ્યું અને જલ્દી જલ્દી ટીલ પાછળ જઈને ઊભી રહી ગઈ. એ આસ્તેથી અંદર આવ્યો અને ‘ઓપન’ તરફ ફેરવવાના રહી ગયેલા બોર્ડને એણે ફેરવ્યું. અને નત્‌મસ્તક થોડીવાર ઉભો રહ્યો. મેં મારા અવાજને સાવ સામાન્ય રાખવાનો ધરખમ પ્રયત્ન કરતાં કરતાં પૂછ્યું, ‘મે આઈ હેલ્પ યુ’?

એણે ઊંચુ જોયું. આંખો લાલ હતી, પણ નશો કર્યો હોય એવી નહી રડ્યો હોય એવી! મને અનુકંપા છૂટે તે પહેલા ફરી મેં મારો પ્રશ્ન દોહરાવ્યો.

‘યસ પ્લીઝ. મને એક સ્પેશીયલ બર્થડે કાર્ડ જોઈએ છે.’ કહી હાથમાં થોડું ચેઈંજ બતાવી પૂછ્યું, ‘આટલામાં મળી શકશે?’

અવાજમાં આવી નરી માર્દવતા અને ખૂબ સંસ્કારી અવાજની મેં જરાય અપેક્ષા ન્હોતી રાખી.

મેં તરત જ કહ્યું, ‘યા, યા, ચોક્સ. કોને માટે જોઈયે છે?’

થોડી ખામોશી પછી કહ્યું, ‘મારી એક્સ વાઈફ માટે.’

હું ગૂંચવાઈ ગઈ, ક્યા સંબોધનનો કાર્ડ બતાવું?

એ સમજી ગયો, ‘જસ્ટ, લવ વન્સનો વિભાગ બતાવી દો, હું શોધી લઈશ.’

હાશ, મને થયું છૂટી.

એ વિભાગ બતાવી અને હું પાછી કાઉંટર પાછળ જઈને બેસી ગઈ. એ વિભાગ એવા ખૂણામાં હતો કે હું સીધું ધ્યાન ન રાખી શકું એટલે ‘એ કાર્ડ તો ચોરતો નથીને!’ એ જોવા માટે સી.સી.ટી.વી પર હું એનું ધ્યાન રાખવા લાગી પરંતુ ખબર નહી કેમ મને એમ કરવાનું શરમજનક લાગ્યું.

મારું અચાનક ધ્યાન ગયું એ ત્યાં ઉભો ઉભો કોટની બાંયથી આંખો લૂછતો હતો-અવાજ મારા સુધી પહોંચે નહી એટલે મોઢે હાથ દઈ દીધો હતો!’

મેં ત્યાં રહ્યા રહ્યાં જ પૂછ્યું, ‘ ઈઝ એવરીથીંગ ઓ.કે?’

એણે મારા અવાજની દિશા તરફ મોં ફેરવી ધ્રૂસકાંથી ભરેલા અવાજને સામાન્ય બનાવતાં કહ્યું, ‘યસ આઈ એમ ફાઈન, થેંક્સ.’

ચોર નજરે હું સી.સી.ટી.વી તરફ જોતી રહેતી હતી-હવે એ કાર્ડ ચોરે છે કે નહી તે જોવા નહી પરંતુ હજુ રડે છે કે નહી તે જોવા. મારા કૂતુહલમાં ખબર નહીં કેમ પણ કરૂણા ભળવા માંડી.

દબાવવા માટે પ્રયત્ન કરવા છતાં છટકી ગયેલા કોઈ કોઈ ધ્રૂસકા સંભળાતા હતાં પરંતુ ત્યાં જવાની મારી હિંમત ન્હોતી ચાલતી.

હું ઈચ્છતી હતી કે કોઇ ગ્રાહક આવે. પરંતુ એને નિરિક્ષણ કરવામાં બહાર જોરદાર વરસાદ પડતો હતો તેનો પણ મને ખ્યાલ ન રહ્યો. આવા વરસાદમાં કોઇ પણ ગ્રાહક આવવાની શક્યતા ન્હોતી.

ત્યાં તો એ ધીમે ધીમે કાઉંટર તરફ આવ્યો અને કાર્ડ આપતા પૂછ્યું, ‘તમને લાગે છે કે આ યોગ્ય કાર્ડ છે?’

મારા અંતરમાં સળવળી ઉઠેલી સહાનુભૂતીને મેં રોકી અને વ્યાવસાઈક સ્વરે કહ્યું, ‘ તમારે શું કહેવું છે તેના ઉપર અને છૂટા પડતી વખતે સંબંધો કેવા હતા એના ઉપર આધાર રાખેને!’

થોડી સેકંડની ખામોશી પછી, ઉપર સીલીંગ તરફ નજર કરી એ છૂટ્ટા મોંએ રડી પડ્યો.

‘થોડા દિવસથી જ જેલમાંથી છૂટ્યો છું’ રડવાને કાબૂમાં લેતાં લેતાં તે બોલ્યો, ‘અને મને ખબર નથી કે…’અને બહાર નીકળતાં એના શબ્દો એના લાગણીનાં પ્રવાહમાં તણાઈ ગયા. હું એને ચૂપચાપ સાંભળતી હતી, કરું તો ય શું કરું?

મનને મજબૂત કરી મેં પૂછ્યુ, ‘તમને એના સરનામાની ખબર નથી કે…?’

એક મોટો નિશ્વાસ નાંખી, દેવદાસ જેવું હસીને બોલ્યો, ‘ મારું સરનામુ હવે એનું થઈ ગયું છે, હું સરનામા વગરનો છું!’ બહાર ધોધમાર પડતાં વરસાદની જેમ તેના આત્માની ઉદાસી એના આખા વ્યક્તિત્વમાંથી ટપકતી હતી.

મેં એને પાણીની બોટલ આપી, બે ઘૂંટડા પી થોડો સ્વસ્થ થયો લાગ્યો. ત્યાં તો એકલ દોકલ ગ્રાહકો આવ્યા અને કાંઇ પણ લીધા વગર જતા રહ્યાં. એને સ્વસ્થ થવાનો સમય મળ્યો એટલે એક ‘ઈંગ્લીશમેન’ની સભ્યતાએ એને ખ્યાલ આપાવ્યો હશે કે એ સાવ એક અણજાણ વ્યક્તિ સામે અંગત જીવનની લોહી નીગળતી વાતો કરવા બેઠો હતો!

‘સોરી, મેં તમને ખોટાં ડીસ્ટર્બ કર્યા.’ કહી કાર્ડનો જે ભાવ હતો તે મુજબ ચેઈંજ ગણવા માંડ્યો.

મારા અંતરની કરૂણાને આટલી છંછેડ્યા પછી આમ જતો રહે તે કેમ ચાલે?

‘ડોન્ટ વરી, તમારે જે કહેવું હોય તે કહી શકો છો.’ પછી રોકી રાખેલી સહાનુભૂતીને છૂટી મૂકતા મેં કહ્યું, ‘મને કહેવાથી જો તમારું મન હળવું થતું હોય તો….’ અને મેં જાણી જોઈને વાક્યને અધૂરું રાખ્યું.

થોડીવાર એ કાર્ડના લખાણને વાંચતો હોય તેમ તાકી રહ્યો.

‘ મેં મારા દિલનાં ઊંડાણથી એને ચાહી છે-ઈન્ફેક્ટ, ચાહું છું, નહી તો મારી સાથે કેટલું છળ કર્યું તો ય આ આંખો હજુ પણ એને માટે કેમ ચૂઈ પડે? મારે એને મારા સમગ્ર અસ્તીત્વથી ધિક્કારવી છે પણ હું એને ધિક્કારી જ શકતો નથી! જેમ જેમ એને ધિક્કારવાનો પ્રયત્ન કરુ છું તેમ તેમ અમારા પ્રેમ પાંગર્યાના પ્રસંગો, દિવસો, વણ બોલાયેલી લાગણીઓ જ્યાં ને ત્યાં ફૂટી નીકળે છે.’

મેં હિંમત કરી પૂછ્યું, ‘ તમને વાંધો ન હોય તો એક વાત પૂછું?’ અને જવાબની અપેક્ષાએ એના તરફ તાકી રહી.

અજાણ્યાપણાની દિવાલની ઈંટ ખરી પડતી અમે અનુભવી!

‘ઓફકોર્સ યુ કેન’ સંમતી આપતાં એના થોડા ન ખોલેલા મનનાં દરવાજાને સાવ જ ખોલી નાંખ્યા.

‘શું એ કોઇ બીજાને…’

એણે હકારમાં માથું હલાવ્યું અને બોલ્યો, ‘મારી પાસેથી એને જે કાંઈ ન મળ્યું તે મેળવવા ફાંફાં મારતી હશે તો જ કોઈ બીજા તરફ એ આકર્ષાઈ હશેને? એમાં કદાચ એનો વાંક ન હોય એમ બનેને?’

એણે છૂટું મૂકેલું પ્રશ્નાર્થ દુકાનમાં ફરી વળ્યું!

જેણે એને બેઘર કર્યો, મને ખબર નથી કે ક્યા કારણસર એ સ્ત્રીએ એને જેલમાં મોક્લાવ્યો, જેણે એની લાગણીઓને લોહીલુહાણ કરી મૂકી એને એ સ્ત્રીનો વાંક નથી વસતો!

પછી કંઈ તાળો મેળવતો હોય તેમ બોલ્યો, ‘અમારા બન્નેની પ્રકૃતિ તદ્દન અલગ-એને જે ગમે તે મને ન ગમે અને મને ગમે તે એને ન જચે! અને તોય અમે અઢળક આનંદ માણ્યો છે, અને અમને જે પણ સહિયારું ગમ્યું તેનો અમે સાચ્ચે જ ગુલાલ કર્યો છે.

હવે આગળની વાત કરવી કે નહી તેની થોડી વિમાસણમાં પડ્યો હોય તેમ ચૂપ ચાપ બહાર વરસતા વરસાદને જોયા કર્યો પછી વેચવા મૂકેલા કેલેન્ડરોમાં એક સુંદર હસતાં બાળકના ફોટા તરફ જોઈ બોલ્યો, ‘મને બાળકો અતિશય વ્હાલા અને એને બાળકો દીઠ્ઠા ન ગમે!’

શોપમાં રાખેલા ટેડીબેરોથી માંડી, કાર્ડસ, રેપીંગ પેપર્સ અરે શોપમાં હતું તે બધું જ સાંભળવા માટે કાન માંડીને બેઠું હોય તેમ મને લાગ્યું. ત્યાં, હત્ત તેરી, કોઈ એક સ્ત્રી બાળકને પ્રામમાં લઈને આવી. એની છત્રી બહાર ઝાટકતી હતી ત્યારે મારી નજર અનાયાસે પેલા તરફ ગઈ. એ મોં ફેરવીને ઉભો રહી ગયો હતો. મને કાંઇ સમજણ પડે તે પહેલા પેલી સ્ત્રી જેવી થોડી અંદર ગઈ ત્યાં તો કાર્ડ પણ લીધા વગર એકદમ ઝડપથી શોપ બહાર જતો રહ્યો. પેલી સ્ત્રીને કાંઈ ઓળખાણ પડી હોય તેમ પાછળ જોયું. પછી મને પૂછ્યું, ‘એ બર્ટ હતો?’

‘સૉરી, મને એનું નામ નથી ખબર.’ પછી અચકાતાં અચકાતાં મેં કહ્યું, ‘જસ્ટ નવો આવેલો કોઈ હોમલેસ છે. આજે જ મારી શોપમાં આવ્યો મને એનું નામ નથી ખબર.’

‘હં’ કહી એક કાર્ડ લીધું અને પૈસા આપતાં આપતાં કહ્યું, ‘ અમારા ટઉનમાં એક ચિલ્ડ્રન એન્ટર્ટેઈનર હતો-બર્ટ-બિલકુલ એના જેવો જ લાગ્યો. મારા મોટા છોકરાની બર્થડે પાર્ટીમાં એણે છોકરાંઓને ખુબ મનોરંજન કરાવ્યું હતું. વેલ, હી વોઝ અ જેન્ટલમેન.’

‘હવે તમારા ટાઉનમાં નથી રહેતો?’

શોપમાં કોઈ ન્હોતું તો ય એણે આજુબાજુ નજર કરી ધીરા અવાજે કહ્યું, ‘ એની વાઈફને કોઈ બીજા સાથે અફેર હતું. બર્ટની ગેરહાજરીમાં એનો બોયફ્રેંડ એકવાર એના જ ઘરમાં હતો અને અચાનક કોઈ કારણસર બર્ટ ઘરે આવી ચઢ્યો. બર્ટે એ લોકોને સાથે જોયા પછી તો કહે છે કે ખુબ મારા મારી થઈ અને શું થયું તે ખબર નથી પણ બર્ટ્ને પોલીસ એરેસ્ટ કરી ગઈ પછી ક્યારેય કોઈએ એને જોયો નથી.’

પૈસા આપતાં આપતાં સ્વગત બોલતી હોય તેમ બોલી, ‘એક્ઝેક્ટ બર્ટ જેવો જ લાગતો હતો. એની વે હી યુઝ ટુ લવ ચિલ્ડ્રન વેરી મચ.’ અને મને ‘થેંક્સ, સી યુ.’ કહીને ગઈ.

મને ખાત્રી થઈ ગઈ કે એ ‘બર્ટ’ જ હતો પણ પછી સાંજ સુધી એ દેખાયો જ નહી.

શોપ લોક કરવા જતી હતીને એ આવ્યો.

મેં, એણે લીધેલું કાર્ડ બાજુ પર રાખ્યું હતું. તેને બ્રાઉન બેગમાં મુકીને એને આપી કહ્યું, ‘ લો, બર્ટ’

થોડું મ્લાન હસીને કહ્યું, ‘ગુડ, મારી સ્ટોરીનો અંત લીન્ડાને મોઢે તમે સાંભળ્યોને!’

‘સોરી, બર્ટ, હજુ અંત નથી આવ્યો, તમને વાંધો નહી હોય તો એક વાત પૂછવી છે!’ કહી હવામાં પશ્નને તરતો જ રહેવા દીધો અને એના સામે જોયું!

ડોકું હલાવી એણે સંમતી આપી.

‘તમે ભણેલા લાગો છો…..તમારી ભાષા…..’

‘હું ભણેલો હોઉં કે નહી શું ફેર પડે છે? હું જેલ ભોગવી આવેલો અસંસ્કારી માણસ છું જેણે એની પત્નીને સમજવાની જગ્યાએ એના બૉયફ્રેંડને મરણતોલ માર માર્યો!

પછી શૂન્યમાં જોતો હોય તેમ બોલ્યો, ‘યસ, યુ આર રાઈટ, હું માનસશાત્રનો લેક્ચરર હતો! પછી જ્યારે જાણ્યું કે મારી પત્ની પાસેથી મને મારૂં બાળક મળવાની કોઈ શક્યતા જ નથી એટલે બાળકોનો એન્ટરટેઈનર બની ગયો!’

હવે મારાથી ન રહેવાયું, ‘બર્ટ, વિશ્વાસ અને પ્રેમ ઉપર તો દુનિયાના સંબંધો ઊભા છે અને સ્વાભાવિક છે કે એ હચમચી જાય ત્યારે માણસથી ન કરવાનું થઈ જાય-જેમ તેં એના બૉયફ્રેંડને માર્યો.’

માત્ર ‘હં’ કહીને એણે કાર્ડ લીધો અને પૈસા આપવા ગજવામાં હાથ નાંખ્યો. મેં કહ્યું, ‘ડોન્ટ વરી, ધીસ ઈઝ ફ્રોમ  મી. એ પૈસામાંથી ખાવાનું ખરીદજે.’

થોડીવાર માટે બારી બહાર જોઈ રહ્યો પછી કાર્ડ લીધા વિના બારણા તરફ પગ માંડ્યા, પછી અટકીને બોલ્યો, ‘એની વે, હવેથી એને કાર્ડ મોકલવો નથી.’

મેં ખૂબ જ આશ્ચર્ય અને આઘાતભરી નજરે એના સામે જોયું.

‘યુ નો વાઈ? હમાણા થોડીવાર માટે હું બહાર ગયો હતો ત્યારે આ બાજુમાં આવેલા બાય પાસનાં પુલ નીચે ખૂણામાં હું બેઠો હતો. તમારી સાથે ભૂતકાળ ઉખેળ્યા પછી મારૂં સમગ્ર અસ્તીત્વ એને ઝંખતું હતું, મારે એની એકવાર માફી માંગવી છે એમ વિચારતો હતો…….ત્યાં મેં પરિચિત હસવાનો અવાજ સાંભળ્યો, મેં ઊંચુ જોયું. હું બેઠો હતો ત્યાં અંધારું હતું.’

કહી એ અટક્યો.

વાતની પરાકાષ્ઠા પર જ એ અટક્યો એટલે વિવેક ભૂલી મેં પૂછ્યું, ‘પછી?’

‘એ કોઈ બીજાજ પુરુષના હાથમાં હાથ નાંખી મારી પાસેથી પસાર થઈ-એના જે બૉયફ્રેંડને મેં માર્યો હતો તે ન્હોતો!……..ખબર નહી એ શું શોધે છે? કે પછી રોજ જેમ ડ્રેસ બદલે છે તેમ પાર્ટનરો બદલવાનો શોખ હશે?

…..વિચારું છું કે એને મારા એકતરફી પ્રેમની કોઈ કિંમત તો હશે જ નહીં તો પછી દર વર્ષે બર્થડે કાર્ડ મોકલાવી વર્ષમાં એકવાર પણ શા માટે મારા અસ્તીત્વને અભડાવું? એની વે, ભગવાન એને સદ્‍બુધ્ધિ આપે.’

મનમાં ગણગણતો હોય તેમ ‘ગોડ બ્લેસ હર!’ કહી, ધીમે ધીમે એ બારણું ખોલી જતો રહ્યો.

મેં કાર્ડ ફાડીને ફેંકી દીધું!